Κανένας δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι τα μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση λύνουν όλα τα προβλήματα. Ούτε η κυβέρνηση το έκανε.

Αποτελούν, όμως, παρά τα ελαττώματα τους, ένα βήμα που βοηθά τους πιο ευάλωτους. Δεν τους βγάζει ούτε από την φτώχια ούτε από την αγωνία. Απλά, κάπως μειώνει και τα δύο.

Μία βάσιμη κριτική εστιάζεται στην επιδοματική μορφή τους—γεγονός που χαρακτηρίζει πολλά από τα βοηθήματα που έχουν γίνει. Είναι σαν να άφησε την σφραγίδα του η εποχή του covid – αυτή εγκαινίασε την πολιτική των άμεσων επιδομάτων σε ρευστό. Έμμεσα εμπεριέχει την παραδοχή ότι τα οφέλη της ανάπτυξης δεν διαχέονται στο κοινωνικό σύνολο—κι αυτό είναι γεγονός. Βάσιμη είναι και η κριτική πως για μία ακόμη φορά η μεσαία τάξη (ο όρος τείνει να χρησιμοποιείται άκριτα,   αλήθεια πως ορίζεται αυτή ειδικά στην Ελλάδα;) δεν βοηθιέται. Πλην, η παραδοχή ήταν άμεση δια στόματος πρωθυπουργού και αναφορά στην ΔΕΘ, τον Σεπτέμβριο. Βάσιμη και η κριτική πως το ένα πρόσθετο ενοίκιο δεν βοηθά την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής – γιατί αυτή δεν γίνεται τόσο στα χαμηλά ενοίκια αλλά στα υψηλά που ξεκινούν από τα 2000 και 3000 ευρώ και φτάνουν στα δυσθεώρητα ύψη. Ως βοήθεια, όμως, είναι πράγματι σημαντική και ευρηματική.

Δυο είναι τα ερωτήματα—πέρα από την χρονική στιγμή της ανακοίνωσης, που υπαγορεύτηκε από αμιγώς πολιτικά κριτήρια – λες και το οικονομικό επιτελείο δεν γνώριζε την δημοσιονομική εικόνα πριν την επίσημη ανακοίνωση της ΕΛΣΤΑΤ—αλλά θεμιτό κι αυτό.

Το πρώτο ερώτημα αφορά τον συντηρητικό χαρακτήρα των μέτρων, αν ληφθεί υπόψη το τερατώδες πλεόνασμα. Η απάντηση πρέπει να αναζητηθεί σε τέσσερις παράγοντες. Καταρχάς ισχύει η θυμοσοφία «όποιος καεί στον χυλό φυσάει και το γιαούρτι». Η σφραγίδα των μνημονίων είναι ανεξίτηλη—τουλάχιστον για τη Ν.Δ. Όταν ο Μητσοτάκης δηλώνει πως δεν θα διακινδυνεύσει την οικονομική υγεία της χώρας, το εννοεί. Πλήρως.

Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με το χρέος. Το πλεόνασμα—και μάλιστα της Γενικής Κυβέρνησης—δεν πρέπει να μας αποπροσανατολίζει από το γεγονός ότι, μολονότι σε πτωτική πορεία—το χρέος παραμένει επίσης τερατώδες. Οι αγορές το ξεπερνούν (και μαζί το συναφές υψηλό έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών) διότι βλέπουν την συντηρητική διαχείριση, τις σωστές κινήσεις που κάνει ο ΟΔΔΗΧ και την σταθερά αναπτυξιακή πορεία της χώρας. Αντίθετα με τον πολίτη, οι αγορές βλέπουν τα μακροοικονομικά μεγέθη, οπότε έχουμε χαμηλό δανεισμό, με χαμηλό κόστος, ενώ επιπλέον μεγάλο μέρος του χρέους είναι σε μη ιδιωτικά χέρια.

Παραμένουμε ευάλωτοι, όμως στο ξέσπασμα μίας κρίσης κι αυτό μας φέρνει στον τρίτο παράγοντα—της αβεβαιότητας που επικρατεί στην παγκόσμια οικονομία λόγω των εξελίξεων στις ΗΠΑ. Με δύο άρθρα της στις 5.12.2024 και στις 12/12/24 με τίτλους «Η μάχη για την οικονομία ξεκίνησε στις ΗΠΑ» και «Η επερχόμενη σύγκρουση του Τραμπ με την κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ», η στήλη είχε με ακρίβεια προβλέψει τα γεγονότα που σήμερα ζούμε και ενέχουν την σοβαρή πιθανότητα να εξελιχθούν σε σενάρια οικονομικού, πολιτικού και κοινωνικού τρόμου. Δεν η σημερινή εποχή για επιπόλαιες λύσεις και είναι σαφές ότι αυτή η κυβέρνηση έχει ισχυρές τάσεις αυτοσυγκράτησης.

Εξάλλου, κι έτσι ερχόμαστε στον τέταρτο παράγοντα, η ηγεσία της αναθεωρητικής Τουρκίας είναι σαν πληγωμένο λιοντάρι στο κλουβί – οπότε είναι επικίνδυνη. Μετά από μακρά περίοδο αδράνειας η αμυντική μας ικανότητα ενισχύεται και εκσυγχρονίζεται. Η διαδικασία είναι πανάκριβη, ιδιαίτερα διότι οφείλει να ολοκληρωθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα. Στο περιβάλλον αυτό, η χώρα πρέπει να έχει αποθέματα—να μην είναι «φτερό στον οικονομικό άνεμο».

Το δεύτερο ερώτημα αφορά την αντιπολίτευση. Η ενασχόληση με τις ακραία ανεδαφικές προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει νόημα—η ηγεσία του βρίσκεται σε οικονομική σύγχυση και σε πολιτικό αδιέξοδο. Λες και θέλει να ξαναζήσει την χρεοκοπία. Το ΚΚΕ έχει την σταθερότητα της απόρριψης των πάντων, τα άλλα κόμματα δεν έχουν θετική πρόταση να προσθέσουν, ιδιαίτερα η μονοθεματική Πλεύση Ελευθερίας που ίσως ονειρεύεται την δραχμή.

Η προσοχή στρέφεται έτσι στο ΠΑΣΟΚ. Ορθά μιλάει, π.χ.,  για στιβαρό πρόγραμμα αντιμετώπισης της στεγαστικής κρίσης. Προτάσεις έχει κάνει, νέες αναμένονται. Όλα βήματα προς την ορθή κατεύθυνση –αν είναι να υπάρχει σοβαρή αντιπολίτευση, δηλαδή με αξιόπιστες προτάσεις. Δυο θέματα προκύπτουν, όμως: η κοστολόγηση είναι αδιαφανής και ο χρονικός ορίζοντας μεγάλος. Η κυβέρνηση έλαβε μέτρα άμεσης αποτελεσματικότητας. Η αντιπολίτευση μπορεί σωστά να εμμένει στο ουσιαστικά μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα της, αλλά αν θέλει να ανταπεξέλθει με επάρκεια στον θεσμικό της ρόλο θα όφειλε να μην περιοριστεί στην κριτική των κυβερνητικών μέτρων αλλά να προτείνει – αν μπορεί—ισοδύναμα χρονικά και δημοσιονομικά μέτρα. Αυτή κι αν θα ήταν μία γόνιμη αντιπαράθεση που χρειάζεται η χώρα.

Διαβάστε επίσης

Τα πλεονάσματα ως οδηγός για να μην ξεχνιόμαστε