Δεν χρησιμοποιώ τον όρο «νέο» (και μάλιστα σε αποσιωπητικά) ούτε σαρκαστικά ούτε απαξιωτικά. Αντίθετα, θεωρώ ότι αν το ΠΑΣΟΚ αναλάβει τον θεσμικό ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης θα πρέπει να βρει τον χώρο ανάπτυξης του αναπόφευκτα στριμώχνοντάς το πεδίο της Νέας Δημοκρατίας. Προφανώς—κατά πολλούς. Το ερώτημα είναι πως θα το καταφέρει αυτό χωρίς να βασίζεται στην θεωρία του ώριμου φρούτου. Διαφορετικά, είναι περίπου σίγουρο πως η άνοδος του θα είναι βραχύβια—αν όχι και αβέβαιη.

Ο νέος αρχηγός (ξανά «νέος» είτε με την ουσιαστική έννοια του όρου είτε με την έννοια της αναβάπτισης) θα αντιμετωπίσει ορισμένες μεγάλες προκλήσεις, Μία από αυτές θα είναι να μην πέσει στην παγίδα της γραμμικής συνέχειας. Για να επιβιώσει, το νέο ΠΑΣΟΚ θα πρέπει να χειριστεί την Ανδρεο-Παπανδρεϊκή κληρονομιάς του – ως μέρος της μακρινής ιστορίας του, και να αναζητήσει νέα ερείσματα εξουσίας ξεκινώντας με βάση το Σημιτικό ΠΑΣΟΚ.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου έφερε μεγάλες αλλαγές. Ο Κώστας Σημίτης, που είχε την… ατυχία να είναι αυτός που τον διαδέχτηκε, έφερε τουλάχιστον εξίσου μεγάλες. Και τις πέτυχε, ταυτόχρονα διασφαλίζοντας την μονιμότητά τους, σε μεγάλο βαθμό επειδή διεύρυνε την καλοδουλεμένη κομματικά μηχανή εξουσίας, προσελκύοντας φιντανάκια με γνώσεις, φαντασία, δημιουργικότητα και, προ πάντως, ανεξάρτητη σκέψη.

Το Σημιτικό ΠΑΣΟΚ έβαλε την Ελλάδα στον 21ο αιώνα. Το Παπανδρεϊκό, ως έκτρωμα μετά τον θάνατο του αρχηγού του, ήταν το πρώτο που την οδήγησε στα βράχια της χρεοκοπίας με τη Ν.Δ. εκείνης της εποχής να κάνει ότι μπορεί για να το μιμηθεί.  Αυτό το Σημιτικό κομμάτι του ΠΑΣΟΚ έξυπνα προσέλκυσε η Ν.Δ. του Κυριάκου Μητσοτάκη και έχει τώρα στρογγυλοκαθίσει στην εξουσία.

Το πρόβλημα για το νέο αρχηγό του ΠΑΣΟΚ εστιάζεται στο πολιτικό και διαχειριστικό προφίλ που θα επιδιώξει να κτίσει. Ο Μητσοτάκης έχει ήδη αλωνίσει και θερίσει πολλά από τα σύγχρονα κομμάτια του ΠΑΣΟΚ. Μακριά από την εξουσία, η ανακατάκτηση τους θα είναι δύσκολη. Η οικοδόμηση ενός νέου προφίλ, εξάλλου, δεν σκοντάφτει μόνο στην έλλειψη καύσιμης πνευματικής ύλης αλλά και σε αντικειμενικά προβλήματα.

Στην οικονομική πολιτική καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να ξεφύγει από την ευρωπαϊκή θηλειά. Ας δεχτούμε ότι υπάρχει περιθώριο για πιο αποτελεσματική χρήση των πόρων. Οριακό θα είναι, ας μην κοροϊδευόμαστε. Οι μεγάλες αλλαγές απαιτούν είτε βαθιά ανακατανομή που θα φέρει κοινωνική και πολιτική αναταραχή, οπότε η αποτελεσματικότητα τους αυτόματα θα αποδυναμωθεί (άσε που θέλει χρόνο για να φανεί) είτε παρέκκλιση από τους ευρωπαϊκούς κανόνες, που ακόμη κι αν κερδισθεί μία μικρή περίοδος χάριτος, στο τέλος ο πέλεκυς θα πέσει βαρύς.

Στην εποχή μας, εξάλλου, ο διαχωρισμός αριστερή-δεξιά οικονομική πολιτική τείνει να ατονήσει. Αντίθετα, υιοθετεί την επικέντρωση σε συγκεκριμένα προβλήματα επιδιώκοντας την άριστη λύση, πέρα από ιδεολογίες, ταυτόχρονα ενσωματώνοντας σ’ αυτήν τις κοινωνικό-πολιτικές επιπτώσεις με βάση τις ηθικές αξίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Δεν υποστηρίζω το τέλος της ιδεολογίας, αλλά με τον καπιταλισμό ως παγκόσμιο φαινόμενο, το θέμα ανάγεται στο αξιακό σύστημα και θεωρώ ότι παρέκκλιση από την δημοκρατία δεν είναι στο τραπέζι. Ούτε για τον ίδιο τον καπιταλισμό.

Συχνά ακούγονται κορώνες  διαφωνίας για την εξωτερικό και αμυντική πολιτική. Εδώ κι αν τα πράγματα είναι παγιωμένα. Οι αμυντικές παραγγελίες από τη μία μεριά και η επεκτατική-αναθεωρητική Τουρκία από την άλλη, υποχρεώνει την Ελλάδα να αντιγράψει την εμμονή της Οθωμανικής Πύλης.

Θα είναι επώδυνος και βραδύς ο δρόμος για το ΠΑΣΟΚ. ΟΙ εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να διευκολύνουν τώρα, δεν είναι όμως σίγουρο πως το αυτό θα ισχύει αύριο. Εσωκομματικά είναι πολλά τα κομμάτια, πολλές οι αρχηγικές βλέψεις και πολλά τα μπαγκάζια. Άλλος έχει ήδη χαρακτηριστεί αρνητικά, άλλος πατάει σε δύο βάρκες, άλλος δεν θέλει ούτε να ακούσει για τους αντιπάλους του. ΟΙ κομματικοί μηχανισμοί έχουν υποβαθμιστεί, τα στελέχη δεν έχουν ανανεωθεί, τα συνθήματα ακούγονται κούφια.

Για την διαχειριστική ικανότητα δεν θα μιλήσω. Στα επόμενα χρόνια θα αποτελέσει κορυφαίο κριτήριο πολιτικής επιλογής. Αλλά κάποια στιγμή οι πολίτες θα κληθούν να διαλέξουν ανάμεσα στην εμπειρία τους από τις πράξεις της κυβέρνησης και τις υποσχέσεις αριστείας της αντιπολίτευσης. Ας το έχουν κατά νου και οι δυο πλευρές.

Διαβάστε επίσης

Κινητά, αποβολές, αντιδράσεις και στο τέλος το φάσμα της ατιμωρησίας