Το απόλυτο κενό ιδεών – οπότε και λέξεων

Ο δείκτης παγκόσμιας αβεβαιότητας που δημοσιεύει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) παρουσιάζει σταθερά ανοδική πορεία με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Σύμφωνα με το ΔΝΤ πάνω από το 35% της αβεβαιότητας που επικρατεί συνδέεται με τον πόλεμο.  Ο δείκτης δεν έχει φτάσει ακόμη στα επίπεδα της εποχής που ξέσπασε η πανδημία αλλά η τάση είναι σαφής. Επιπλέον, δεν λαμβάνει ακόμη υπόψη του τα τελευταία γεγονότα με την βύθιση της Ρωσικής ναυαρχίδας στην Βόρεια Θάλασσα, τις φοβέρες της Μόσχας κατά της Φινλανδίας και Σουηδίας ή τις διαμαρτυρίες της για την αποστολή αμερικανικών όπλων στο Κίεβο.

Είναι σαφές, κι αυτή είναι η ευρύτατα διαδεδομένη άποψη, ότι όσο ο Πούτιν ηττάται τόσο ο κίνδυνος αυξάνει. Αν ο Πούτιν – όπως φοβάται η Δύση – δεν διστάσει να κάνει χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων, τότε μία παγκόσμια σύρραξη δεν αποκλείεται. Το σκυλιά του πολέμου αμολήθηκαν στην Ευρώπη και τώρα προβάλει ξανά το φάσμα της πυρηνικής καταστροφής.

 Η Ελλάδα της αντιπολίτευσης φαίνεται ότι ζει στον δικό της κόσμο. Τον κόσμο του άκρατου λαϊκισμού. Σε αντίθεση με, π.χ.,  τον Γαλλικό λαϊκισμό που έχει συγκεκριμένο πρόσωπο και πρόγραμμα, ο λαϊκισμός στην Ελλάδα έχει δυο χαρακτηριστικά: την τυμβωρυχία και τα χρέη.

Αλέξης Τσίπρας και Μανώλης Ανδρουλάκης ερίζουν για τα ιμάτια του ΠΑΣΟΚ, ο καθένας ελπίζοντας πως θα μπορέσει να συγκεντρώσει τα απομεινάρια του πάλαι ποτέ ισχυρού κινήματος, προκειμένου  για να κόψει τον δρόμο του Κυριάκου Μητσοτάκη. Για τον ήλιο που θα να ανατείλει ξανά βροντοφωνάζει ο Τσίπρας, για την ανανέωση και αναγέννηση του ΠΑΣΟΚ ωρύεται ο Ανδρουλάκης. Η τυμβωρυχία στην πράξη. Το σύνθημα «το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ, ενωμένο δυνατό» μπορεί να προκαλεί ρίγη συγκίνησης  ως πολιτικό σύνθημα, αλλά ως πράξη πολιτικής δεν φαίνεται είτε να έχει ερείσματα πολιτικού ρεαλισμού, είτε να βρίσκει ανταπόκριση στην κοινωνική πλειοψηφία.

Αν πάρει κανείς στα σοβαρά τις οικονομικές εξαγγελίες του Αλέξη Τσίπρα στο συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ, θα πρέπει να προετοιμαστεί για νέα χρεοκοπία της χώρας και για νέα μνημόνια – αν η Ε.Ε. θα υπάρχει ως οικονομικά ισχυρό και πολιτικά ενιαίο σύνολο. Για τις εξαγγελίες Ανδρουλάκη, το μόνο που μπορεί να λεχθεί είναι ότι απλά δεν υπερθεματίζει αυτές του Τσίπρα. Φαντάζομαι ότι κάτι είναι κι αυτό. Διότι, τα μέτρα ανακούφισης του ΣΥΡΙΖΑ συνθέτουν το νέο δρόμο προς την άγρια λιτότητα.

Είναι χρέος της κυβέρνησης να εξηγήσει στους Έλληνες πολίτες, με απλά λόγια, ξανά και ξανά ότι μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν στην αντιμετώπιση των σύγχρονων κρίσεων: της πανδημίας (δείτε τι συμβαίνει στην Κίνα), της μετανάστευσης (τι θα γίνει με τα εκατομμύρια Ουκρανών, γυναικών και παιδιών, ως δια μαγείας θα τα απορροφήσει η Πολωνία;), της κλιματικής αλλαγής (η φύση γελά με τα ανθρώπινα μοντέλα πρόβλεψης), του πολέμου (με την προοπτική της διάρκειας και επέκτασης) και της οικονομίας (απλά οι οικονομολόγοι δεν έχουν πια ούτε θεωρία ούτε όπλα).

Η απελπισία έχει καταβάλει τον ΣΥΡΙΖΑ. Οι διαφωνίες για την πορεία του κόμματος (που είναι ένα συνονθύλευμα γκρουπούσκουλων) και η αδυναμία του να καρπωθεί την αναπόφευκτη κυβερνητική φθορά, τον οδηγούν σε πιο μεγαλόσχημες προτάσεις, σε πιο ακραία μονοπάτια λαϊκισμού, σε βαθύτερα πηγάδια εικονικής πραγματικότητας.

Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα – κραυγάζει ο Αλέξης Τσίπρας. Σαφές το εγχείρημα να μετακινήσει το κόμμα προ το πολιτικό κέντρο – εξ’ ου και η αντεπίθεση Τσακαλώτου, Σκουρλέτη, Φίλη κλπ. Αλλά, για ποιόν σοσιαλισμό μιλά το αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης; Της Γαλλίας, της Ισπανίας ή της Ιταλίας – έτσι για να επισημάνουμε μία διάσταση. Τον σοσιαλισμό του Στάλιν ή του σχίσματος της Β΄ Διεθνούς; Του Althusser ή του Gramsci; Του Gorz ή των Fabians—για να μιλήσουμε για ιστορικές καταβολές; Εξάλλου, σοσιαλισμό λέει πως έχει και ο Πούτιν, όταν επιχειρεί να αναβιώσει το μεγαλείο της ΕΣΔΔ.

Το ερώτημα σήμερα, στην εποχή των πολλαπλών και πολύμορφων κρίσεων είναι ένα: ποιος μπορεί να τις διαχειριστεί καλύτερα;

Σ’ αυτό η αντιπολίτευση υστερεί: έδειξε την ανικανότητα της στην περίοδο 2015-2019 και ακόμη προσπαθεί να βρει απαντήσεις. Η αυτοκριτική της υπερφορολόγησης της μεσαίας τάξης είναι γελοία και ανακριβής; Ποια είναι δηλαδή η μεσαία τάξη στην Ελλάδα και ποια η πολιτική της ισχύς που ανατρέπει κυβερνήσεις;

Αλλά, η απλοϊκές ερμηνείες προκύπτουν όταν υπάρχει κενό ιδεών. Κι αυτό είναι το μεγάλο, το πρωταρχικό πρόβλημα της αντιπολίτευσης: η ένδεια ιδεών.   Στα δώδεκα χρόνια που βρίσκεται στο προσκήνιο δεν έχει προσφέρει τίποτα το καινούργιο ως ιδέα—ακόμη και οι λέξεις, οι φράσεις, τα συνθήματα είναι τα ίδια και απαράλλακτα.

Δεν κερδίζονται έτσι εκλογές ούτε στον πρώτο ούτε στον δεύτερο γύρο.

Διαβάστε επίσης

Ένα ίσως αναγκαίο αλλά επικίνδυνο μέτρο