Έχουμε μπει για τα καλά στην εποχή των νέων τεχνολογιών που αλλάζουν τον τρόπο ζωής μας αλλά και την λειτουργία του κοινωνικού μας συνόλου. Όλοι μας πλέον έχουμε ακούσει για την έλευση των δικτύων 5ης Γενεάς “5G”, της Τεχνητής Νοημοσύνης “AI”, του «Cloud», του «Blockchain» κ.α. που θα συμβάλουν στον Ψηφιακό Μετασχηματισμό της καθημερινότητας μας αλλά και στην μετάβαση στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση.

Βέβαια, η πλειοψηφία των πολιτών της χώρας ακόμη προσπαθεί να καταλάβει το ποια θα είναι η άμεση επίπτωση, σε αυτούς τους ίδιους, της συνδυασμένης ανάπτυξης αυτών των υποδομών μέσω της διάχυσης των εφαρμογών που βασίζονται σε αυτές, αλλά να κατανοήσει και το τι πιθανώς μας επιφυλάσσει και το μέλλον.

Το 5G ως θεμέλιος λίθος του ψηφιακού μετασχηματισμού

Από όλες τις αναδυόμενες τεχνολογίες, η τεχνολογία των δικτύων νέας γενιάς 5G είναι η πλέον κρίσιμη για να επιτρέψει την καινοτομία και να υποστηρίξει τον ψηφιακό μετασχηματισμό, αφού ουσιαστικά αποτελεί τον «θεμέλιο λίθο» πάνω στον οποίο θα βασιστούν όλες οι άλλες προκειμένου να φτάσουν σε όλους εμάς ως τελικούς χρήστες.

Αυτό προϋποθέτει τεράστιο όγκο επενδύσεων σε δίκτυα και υποδομές από τους εγχώριους παρόχους κινητών επικοινωνιών, που όπως έχουν ανακοινώσει και επίσημα, έχουν προγραμματιστεί φτάνοντας κάποια δις ευρώ και έχουν ήδη ξεκινήσει.

Ο αντίκτυπος που θα έχουν στην οικονομία και το κοινωνικό σύνολο, θα είναι συνδυαστικά πολύ μεγαλύτερος από αυτόν που είχε στο παρελθόν η είσοδος των ευρυζωνικών εφαρμογών (triple-/quad-play) μέσω των παρελθόντων γενεών δικτύων τηλεπικοινωνιών την τελευταία 20ετία, της εισόδου της κινητής τηλεφωνίας στα τέλη των 80s, αλλά ακόμη και της έλευσης του Διαδικτύου (Ιnternet) στα 60s και την εφεύρεσης του Τηλεφώνου στα τέλη του 19ου αιώνα.

Ο λόγος είναι ότι πλέον η εξέλιξη των τεχνολογικών δυνατοτήτων είναι εκθετική και οι κοινωνικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν στην εποχή του κορονοϊού κάνουν την άμεση χρήση τους αναγκαία για την διαβίωση μας σε ένα επίπεδο που προσεγγίζει την κανονικότητα που όλοι μας είχαμε θεωρήσει ως δεδομένη μέχρι πριν δύο έτη.

Οι εφαρμογές όμως των δικτύων 5G θα επιφέρουν αλλαγές ακόμα και στο είδος των παραληπτών των εφαρμογών.

Πλέον, οι τελικοί χρήστες δεν θα είναι μόνο άνθρωποι αλλά και εκατοντάδες δισεκατομμύρια αισθητήρων και μηχανών που θα απαιτήσουν πολύ μεγαλύτερο αριθμό διασυνδέσεων μεταξύ τους, κάνοντας πράξη την μετεξέλιξη του διαδικτύου των πραγμάτων (Internet of Things – IoT) σε διαστάσεις που φαντάζουν ασύλληπτες ακόμη και σε ειδικούς.

Αυτή όμως η συνδεσιμότητα θα είναι που θα υποστηρίξει μεταφορικά την συνοχή και εξέλιξη/επιβίωση του κοινωνικού μας ιστού, σε αντιστοιχία με τις φλέβες και τις αρτηρίες που μεταφέρουν το αίμα σε κάθε σημείο του ανθρώπινου σώματος προσφέροντας μας το αγαθό της Ζωής.

Σε ένα τέτοιο απλοποιημένο μοντέλο των κρίσιμων νέων τεχνολογιών, θα μπορούσε να φανταστεί κανείς ως Εγκέφαλο τους υπολογιστές στου οποίους εκτελούνται αλγόριθμοι Τεχνητής Νοημοσύνης και την Καρδιά ως τα κέντρα δεδομένων από όπου πηγάζουν όλες οι πληροφορίες που είναι απαραίτητες για την λειτουργία της Κοινωνίας μας.

Ανάπτυξη νέων εφαρμογών

Τα δίκτυα 5G, σε αντίθεση με τα δίκτυα προηγούμενων γενεών, θα προάγουν την ανάπτυξη πληθώρας εφαρμογών που κάθε μια θα έχει τεράστιες αλυσιδωτές επιπτώσεις στην κοινωνία και την οικονομία.

Από όλες τις κατηγορίες υπηρεσιών που υποστηρίζουν τα δίκτυα 5G, όπως είναι αυτή της «εμπλουτισμένης κινητής ευρυζωνικότητας» (enhanced mobile broadband – eMBB), που αποτελεί μετεξέλιξη των υπηρεσιών triple-play που παρέχονται σήμερα από τα δίκτυα 4G και θα ενσωματώνουν τεχνολογίες εικονικής και επαυξημένης πραγματικότητας (Virtual/Augmented Reality), οι υπηρεσίες «μαζικής επικοινωνίας μεταξύ πραγμάτων (αισθητήρων και μηχανών)» (massive Internet of Things – mIoT), που αναφέρθηκε και προηγουμένως, αυτή που διαφοροποιείται σημαντικά σε σχέση με το παρελθόν είναι η κατηγορία των «αξιόπιστων επικοινωνιών και επικοινωνιών μικρής καθυστέρησης» (ultra-reliable and low latency communications – URLLC), στην οποία ανήκουν όλες οι υπηρεσίες που έχουν πολύ αυστηρές απαιτήσεις ως προς την καθυστέρηση απόκρισης, την αξιοπιστία και τη διαθεσιμότητα του δικτύου (όπως π.χ. ευφυή συστήματα μεταφορών, αυτοοδηγούμενα οχήματα, ασύρματος έλεγχος ρομποτικών διατάξεων σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις και νοσοκομεία, διαχείριση συστημάτων παραγωγής και διανομής ενέργειας, παρακολούθηση κρίσιμων υποδομών, κ.λπ.).

Εφαρμογή για τη διαδικασία αυτοματοποιημένης παραγωγής που αξιοποιεί ρομπότ και αυτό-οδηγούμενα οχήματα εντός των εργοστασίων που ελέγχονται μέσω 5G

Σε αυτή την τελευταία κατηγορία εφαρμογών 5G εστιάζει ιδιαίτερα και η ερευνητική μας ομάδα 5G στο Πανεπιστήμιο Πατρών στο πλαίσιο του έργου «5G-INDUCE», όπου υπό τον συντονισμό της ελληνικής εταιρείας Ubitech -μιας από τις πιο σημαντικές μικρομεσαίες εταιρείες σε ευρωπαϊκό επίπεδο στο ερευνητικό πεδίο του 5G-, αλλά και της εταιρείας iLINK, συνεργαζόμαστε με μεγάλες Βιομηχανίες που έχουν δραστηριότητα στην Ευρώπη (όπως είναι η Whirlpool και η Ford) για την ανάπτυξη Δικτυακών Εφαρμογών 5G («5G NetApps») που προσφέρουν λύσεις σε κρίσιμους τομείς ενδιαφέροντος αυτών των εταιρειών.

Ανάπτυξη εφαρμογής που μειώνει τα εργατικά ατυχήματα

Από την πληθώρα παραδειγμάτων εφαρμογών αυτής της κατηγορίας (που προς το παρόν δεν είναι τόσο διαδεδομένες όπως οι εφαρμογές των πρώτων δύο κατηγοριών), και της επίπτωσης τους στην οικονομία/κοινωνία, θα εστιάσουμε σε μία συγκεκριμένη εφαρμογή που συνεισφέρει στην αποδοτικότερη παραγωγή προϊόντων με ταυτόχρονη βελτίωση της ασφάλειας στο χώρο εργασίας για αποφυγή βλαπτικών ατυχημάτων.

Η εφαρμογή αυτή, με την χρήση αισθητήρων IoT και του δικτύου 5G, δίνει τη δυνατότητα για την άμεση παρακολούθηση της διαδικασίας αυτοματοποιημένης παραγωγής που αξιοποιεί ρομπότ και αυτό-οδηγούμενα οχήματα (π.χ. Forklifts) εντός των εργοστασίων που ελέγχονται μέσω του δικτύου 5G.

Mε την χρήση της καινοτόμου εφαρμογής που αναπτύσσουμε, μειώνεται σημαντικά η πιθανότητα συγκρούσεων των ρομπότ/οχημάτων και κατ’ επέκταση το κόστος αποκατάστασης βλαβών, η μείωση της παραγωγής και ο κίνδυνος για την υγεία των εργατών.

Σημειώνουμε ότι σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία, τα ατυχήματα σε αυτοματοποιημένες Βιομηχανίες στην Ευρώπη κάθε χρόνο ανέρχονται σε περίπου 100.000, εκ των οποίων 35.000 έχουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις, ενώ κατά μέσο όρο 95 άτομα τραυματίζονται σοβαρά καθημερινά και 1 άτομο χάνει την ζωή του κάθε 4 ημέρες στην Ευρώπη.

Η επένδυση της ΕΕ για την ανάδειξή της τεχνολογικά

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως και πολλές άλλες χώρες όπως η ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, η Ιαπωνία, κ.α., έχει αξιολογήσει τις σημαντικότατες προοπτικές που ανοίγονται από τα δίκτυα 5G και την μετεξέλιξη αυτών (δίκτυα 6G) και έχει λάβει μέριμνα έτσι ώστε στον προϋπολογισμό για την μετά COVID εποχή (μέσω του RRF) να επενδύσει σημαντικά στις σχετικές τεχνολογίες, εφαρμογές και την ανάπτυξη οικοσυστημάτων που θα φέρουν σταδιακά την Ευρώπη σε πρωτεύουσα θέση παγκοσμίως στην ανάπτυξη και την αξιοποίηση αυτών των νέων υποδομών, έως το τέλος της δεκαετίας.

Βασικός της στόχος είναι η υλοποίηση του οράματος για το λεγόμενο «Διαδίκτυο των Αισθήσεων» (“Internet of Senses”), και την υλοποίηση «Ψηφιακών Διδύμων» (digital twins) του φυσικού κόσμου, που με την χρήση όλων των νέων τεχνολογιών θα επιτρέψουν στην ουσία την δημιουργία ενός παράλληλου ψηφιακού σύμπαντος (“Metaverse” όπως το ονόμασε η Facebook) και όπου όλοι και τα πάντα θα έχουν το Ψηφιακό τους Avatar (όπως στην γνωστή ταινία επιστημονικής φαντασίας) κάποια στιγμή στο μέλλον.

Πώς η Ελλάδα θα μπορούσε να γίνει περιφερειακός Πόλος Καινοτομίας και Κόμβος Υποδομών για τις 5G τεχνολογίες

Η χώρα μας μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις που αναμένονται την τρέχουσα 10ετία σε Ευρωπαϊκό επίπεδο και ήδη κάνει τα σωστά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση με στοχευμένα πλάνα επενδύσεων και ανάληψη πρωτοβουλιών που είναι πρωτοποριακές σε διεθνές επίπεδο (όπως ήταν η σύσταση του Επενδυτικού Κεφαλαίου 5G «Φαιστός»).

Μια ακόμη πρωτοβουλία που θα μπορούσε να αναλάβει, θα ήταν να δράσει ως περιφερειακός Πόλος Καινοτομίας αλλά και Κόμβος Υποδομών για τις νέες τεχνολογίες που σχετίζονται με το 5G, εκμεταλλευόμενη και την γεωστρατηγική της θέση.

Αντίστοιχες πρωτοβουλίες έχουν ληφθεί και σε άλλες περιοχές της Ευρώπης, όπως για παράδειγμα στα κράτη της Βαλτικής και της Σκανδιναβικής χερσονήσου, όπου έχουν αρχίσει οι υλοποιήσεις πολλών διασυνοριακών έργων σχετιζόμενα με 5G.

Σε αυτή την κατεύθυνση μπορεί να αναπτύξει συνεργασίες με γειτονικές (στα πλαίσια Μνημονίων Συνεργασίας) αναπτύσσοντας για παράδειγμα διακρατικούς, οδικούς ή/και θαλάσσιους, «διαδρόμους» έξυπνων μεταφορών (cross-country 5G smart transport corridors), επεκτείνοντας τα σχέδια που υπάρχουν για ανάπτυξη αντίστοιχων εθνικών υποδομών.

Οι επενδύσεις που ήδη έχουν δρομολογηθεί στην χώρα μας από διεθνείς εταιρείες-κολοσσούς (όπως για παράδειγμα για Κέντρα Δεδομένων) θα συμβάλουν σε αυτή την κατεύθυνση.

Τα οφέλη για την Ελλάδα ως αποτέλεσμα τέτοιων πρωτοβουλιών και επενδύσεων θα είναι τεράστια, συμβάλλοντας στην μείωση της ανεργίας, σε οικονομική ανάπτυξη και στην βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών της.