Οι άνευ προηγουμένου ταξιδιωτικές απαγορεύσεις και οι δρακόντειοι περιορισμοί στις μετακινήσεις προσώπων σημάδεψαν το φετινό καλοκαίρι της πανδημίας και έπληξαν βαριά τον παγκόσμιο τουρισμό. Η Ελλάδα ως μια οικονομία που εξαρτάται σημαντικά από τον τουρισμό και μια χώρα που τα πήγε εξαιρετικά καλά κατά την πρώτη φάση της πανδημίας, απάντησε γρήγορα και καταφατικά στο δίλημμα αν και πώς έπρεπε να ανοίξει η τουριστική μας αγορά.

Πριν περάσουμε, όμως, στην παρουσίαση των σημαντικότερων συμπερασμάτων από τη φετινή τουριστική σεζόν, αξίζει να αναφερθούμε στα 2-3 σημαντικότερα σημεία κριτικής που ακούστηκαν την προηγούμενη περίοδο.

Οι υγειονομικού χαρακτήρα ενστάσεις, ότι φέτος θα έπρεπε να μείνουμε κλειστοί ως χώρα για να προστατεύσουμε τη δημόσια υγεία προσφεύγοντας στην επιδότηση του εσωτερικού τουρισμού, αποκαλύπτουν άγνοια βασικών οικονομικών μεγεθών και επιδημιολογικών δεδομένων.

Καταρχάς να θυμίσουμε ότι οι συνολικές αφίξεις ανήλθαν το 2019 σε 34 εκατομμύρια τουρίστες και οι τουριστικές εισπράξεις στα 20,7 δισ. χωρίς να υπολογιστεί η έμμεση συνεισφορά του τουρισμού σε άλλους τομείς της οικονομίας μας. Πως άραγε θα μπορούσε να αναπληρώσει ο εσωτερικός τουρισμός ένα κενό της τάξης των 15 δισ. ευρώ, όταν το 2019 οι Έλληνες που επέλεξαν την Ελλάδα για τις διακοπές τους δαπάνησαν περίπου 2,5 δις ευρώ και όσοι ταξίδεψαν στο εξωτερικό περίπου άλλα τόσα;

Θυμίζω επίσης οτι τουριστικές χώρες που έμειναν τελείως κλειστές, είτε δεν κατάφεραν τελικά να αποφύγουν ένα νέο κύμα διασποράς του ιού (Ν. Ζηλανδία, Ισραήλ) είτε δέχθηκαν τεράστιο πλήγμα στην οικονομία τους (Ταϊλάνδη, Ινδονησία, Μπαλί). Συνεπώς, η Ελλάδα δεν είχε άλλη επιλογή από το να ανοίξει -με ελεγχόμενο τρόπο- τα σύνορά της και να υποδεχθεί επισκέπτες από τις λιγότερο επιβαρυμένες επιδημιολογικά χώρες, όπως και έγινε.

Το κλείσιμο της οικονομίας και των συνόρων πολύ απλά θα προκαλούσε ακόμη μεγαλύτερη οικονομική ζημιά στη χώρα οδηγώντας σε εφησυχασμό κρατικές υπηρεσίες και πολίτες, τη στιγμή που όλοι αναγνωρίζουν οτι ο ιός δεν έπαψε ποτέ να κυκλοφορεί ανάμεσά μας και οφείλουμε να μάθουμε να ζούμε μαζί του μέχρι να βρεθεί το εμβόλιο και η θεραπεία.

Αντιφατικές θέσεις ακούστηκαν πολλές φορές και από την αξιωματική αντιπολίτευση, η οποία στην αρχή δήθεν καλοπιανοντας τους επιχειρηματίες του κλάδου, πίεζε να ανοίξουμε ταχύτερα τις πτήσεις από το εξωτερικό και στη συνέχεια ζητούσε να επιβληθεί υποχρεωτικά μοριακό τεστ σε όλο τον εισαγόμενο τουρισμό. Πρόκειται για θέσεις εκτός πραγματικότητας λόγω της γνωστής περιορισμένης διεθνώς διαθεσιμότητας σε τεστ τα οποία εκ των πραγμάτων πρέπει να κατευθύνονται σε ομάδες υψηλού κινδύνου.

Το να θέτει μια χώρα ως καθολική υποχρέωση εισόδου το μοριακό τεστ είναι σαν να λέει ότι «δεν θέλει τουρισμό». Το αποδεικνύουν τα δεδομένα από χώρες που επιβάλαμε για επιδημιολογικούς λόγους υποχρεωτικό PCR τεστ πριν από την άφιξη, όπου καταγράφηκε κάμψη των τουριστικών ροών της τάξης του 40% έως 60%.

Τι κάναμε λοιπόν; Στον αντίποδα της στείρας κριτικής, η κυβέρνηση εφάρμοσε ένα πρωτοποριακό πληροφοριακό σύστημα δυναμικής παρακολούθησης της επιδημιολογικής κατάστασης των σημαντικότερων τουριστικών αγορών το οποίο τροφοδοτούσε καθημερινά την πολιτική προστασία και τον ΕΟΔΥ με δεδομένα που οδηγούσαν σε προσαρμοσμένη και στοχευμένη δειγματοληψία σε όλες τις πύλες εισόδου.

Έτσι πραγματοποιήσαμε 580.000 στοχευμένα τεστ σε σύνολο 4,4 εκατομμυρίων τουριστών, εκ των οποίων μόλις εντοπίστηκαν ως θετικά κρούσματα μόλις 1700. Συνεπώς, με δείκτη θετικότητας μόλις στο 0,3% (όταν το κατώφλι συναγερμού στις στοχευμένες δειγματοληψίες είναι το 3 έως 4%) και 8,1% μερίδιο επί των συνολικών καταγεγραμμένων περιστατικών μόλυνσης από τον κορονοϊό, γίνεται αντιληπτό ότι ο τουρισμός είχε πολύ περιορισμένη συμμετοχή στην αύξηση των κρουσμάτων που σημειώθηκε από τον Αύγουστο και μετά.

Μάλιστα τα συγκριτικά στοιχεία θετικών κρουσμάτων από αντίστοιχες τουριστικές οικονομίες της Ευρώπης που άνοιξαν επίσης τις αγορές τους το φετινό καλοκαίρι, δείχνουν καλύτερους επιδημιολογικούς δείκτες στην Ελλάδα και σε αυτή τη φάση της πανδημίας από ό,τι π.χ. στην Ισπανία, την Γαλλία ή την Κροατία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το σύστημα αυτό εξελίσσεται διαρκώς και το εξάγουμε πλέον ως τεχνογνωσία σε χώρες πιο προηγμένες από εμάς. Εμπνευστής του είναι ο Έλληνας μαθηματικός με ειδίκευση στην ανάλυση δεδομένων και την επεξεργασία σύνθετων αλγορίθμων, Κίμων Δρακόπουλος, που μαζί με την ομάδα του από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας εξακολουθεί να συνδράμει στην εθνική προσπάθεια ανάσχεσης της πανδημίας.

Δεν μείναμε όμως μόνον εκεί. Εφαρμόσαμε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο, με λεπτομερή υγειονομικά πρωτόκολλα και διαδικασίες επιχειρησιακής ετοιμότητας για τον έλεγχο και την διαχείριση των πιθανών κρουσμάτων σε όλους τους τουριστικούς προορισμούς.

Η εκπαίδευση των επαγγελματιών του κλάδου στην εφαρμογή των πρωτοκόλλων, η δημιουργία δικτύου ξενοδοχείων καραντίνας πανελλαδικά, η ενίσχυση των τουριστικών προορισμών με πρόσθετο υγειονομικό προσωπικό, αντιδραστήρια διαγνωστικών τεστ και μέσα μεταφοράς, ο συνεχής έλεγχος συμμόρφωσης σε όσα ορίζουν οι υγειονομικοί κανόνες, η ακαριαία κινητοποίηση πολιτείας και κλάδου σε περιπτώσεις εντοπισμού κρουσμάτων, θωράκισαν τον ελληνικό τουρισμό τόσο υγειονομικά όσο και σε επίπεδο εικόνας.

Χάρη στο σχέδιο που εφαρμόσαμε, η οικονομία λειτούργησε, θέσεις εργασίας έμειναν ζωντανές και καταφέραμε τον Αύγουστο να έχουμε μόλις 1% υστέρηση φορολογικών εσόδων συγκριτικά με τον Αύγουστο του 2019 και μεσοσταθμικά -8,5% το δίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου. Θα πρέπει να επισημάνουμε, βεβαίως, ότι η  αντοχή του τουριστικού κλάδου οφείλεται και στην στήριξη που προσέφερε απο την πρώτη στιγμή η κυβέρνηση, επιδοτώντας θέσεις εργασίας και ασφαλιστικές εισφορές, παρέχοντας ρευστότητα και φορολογικές διευκολύνσεις σε εργαζόμενους και επιχειρήσεις ώστε να σταθούν όρθιοι αυτήν την  δύσκολη για όλους περίοδο.

Εν κατακλείδι, ο τουριστικός κλάδος λαβώθηκε μεν αλλά άντεξε. Χωρίς αυτό να γίνει σε βάρος της δημόσιας υγείας. Η Ελλάδα παραμένει σε πολύ καλό επιδημιολογικό επίπεδο, βρίσκεται σήμερα στην 123η θέση παγκοσμίως οσον αφορα τα θετικά κρούσματα και στην 106η σε αριθμό θανάτων ανα εκατομμύριο πληθυσμού. Είναι λάθος να συγκρίνουμε το διάστημα του lockdown με την περίοδο που ακολούθησε, όταν δηλαδή “άνοιξε” η χώρα και χρειάστηκε να βρεθεί το σημείο ισορροπίας ανάμεσα σε μια αναμενόμενη αλλά  ελεγχόμενη αύξηση των κρουσμάτων με την επαναλειτουργία της οικονομίας.

Κερδήθηκε μια μεγάλη, τιτάνια μάχη -οικονομική, υγειονομική, κοινωνική, επιχειρησιακή- που δημιούργησε μια νέα κουλτούρα ασφάλειας στον ελληνικό τουριστικό κλάδο αλλά και τη βάση για να χτίσουμε μαζί την ανάκαμψη του 2021.