Τα σημεία «πνιγμού» και ο πληθωρισμός

Στους επόμενους μήνες θα παιχτεί ένα κρίσιμο παιγνίδι με επίκεντρο τον πληθωρισμό. Η σχολή των οικονομολόγων, τεχνοκρατών και πολιτικών που υποστηρίζουν ότι το φαινόμενο είναι παροδικό—οπότε δεν χρειάζεται να ληφθούν μέτρα —  θα συγκρουστεί σκληρά με τους ιέρακες της νομισματικής ορθοδοξίας που πιστεύουν το αντίθετο, οπότε και πιέζουν για την σχεδόν άμεση λήψη μέτρων.

Η πρώτη σχολή παρατηρεί ότι τα ποσοστά αύξησης των τιμών, που είναι πράγματι υψηλά σε σύγκριση με αντίστοιχα στοιχεία στο τελευταίο τέταρτο του αιώνα, δίνουν λαθεμένη εντύπωση επειδή η βάση σύγκρισης δημιουργεί στρεβλώσεις. Παρατηρείται, δηλαδή, ότι στην διάρκεια του 2020 οι τιμές αυξήθηκαν πολύ λίγο και σε ορισμένες περιπτώσεις μειώθηκαν. Αναπόφευκτα, οι αυξήσεις του 2021 εμφανίζονται έτσι ποσοστιαία υψηλές.

Επιπλέον, υπογραμμίζεται ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος των αυξήσεων μέχρι πρόσφατα προέρχεται από την αναστάτωση στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Αυτή ξεκίνησε το 2019 με την εμφάνιση της πανδημίας όπου το κλείσιμο των συνόρων και η καραντίνα μείωσαν τον όγκο του διεθνούς εμπορίου και την ζήτηση.

Η ανάκαμψη που ακολούθησε ήταν ισχυρή και ξαφνική. Οι ήδη αποδιοργανωμένες αλυσίδες δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν άμεσα, οπότε άρχισε το γαϊτανάκι των αυξήσεων με έμφαση στα προϊόντα που χρησιμοποιούνται από άλλες βιομηχανίες – όπως η γνωστή πλέον ιστορία με τα chips, αλλά και με ξυλεία, χαλκός, σίδηρος κλπ.

Δημιουργήθηκαν έτσι τα σημεία «πνιγμού» — τα περίφημα bottlenecks ή σημεία συμφόρησης.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα μη συγχρονισμένα μέτρα κατά της πανδημίας, ενέτειναν τα προβλήματα. Είναι σαφές ότι αν η χώρα Α βγει πιο γρήγορα από την καραντίνα από την Β και η Β είναι αυτή που προμηθεύει τις βιομηχανίες της Α με χαλκό, τότε θα υπάρξει πρόβλημα.

Επιπλέον, όταν μία σχέση προμηθευτή αγοραστή σπάσει, η επανασύνδεση και μάλιστα ενώ η αβεβαιότητα που δημιουργεί η πανδημία παραμένει, δεν είναι ούτε εύκολη ούτε απλή.

Η κατάσταση χειροτέρευσε από την πολιτική πολλών κρατών να ενισχύσουν την τοπική παραγωγή τους. Το χτίσιμο νέας παραγωγικής βάσης δεν γίνεται από τη μία στιγμή στην άλλη και κατά κανόνα απαιτεί την εισαγωγή διάφορων αγαθών. Επήλθε έτσι νέα πίεση στις γραμμές εφοδιασμού.

Η πρόσθετη αυτή επιβάρυνση στις εφοδιαστικές αλυσίδες ενισχύθηκε περαιτέρω από την προσπάθεια κυβερνήσεων και επιχειρήσεων να αυξήσουν τα αποθέματα τους. Οι πρώτες για λόγους εθνικής ασφάλειας. Οι δεύτερες επειδή στην διάρκεια της πανδημίας οι καταναλωτές στράφηκαν στα διαρκή προϊόντα (με έμφαση στα είδη σπιτιού και στα ηλεκτρονικά) με αποτέλεσμα τα αποθέματα να μειωθούν και να σημειωθούν ελλείψεις. Προσπάθησαν, λοιπόν, να τα επαναφέρουν στα προ της πανδημίας επίπεδα.

Ας μην παραβλέπεται επίσης το γεγονός ότι πριν την πανδημία η πίεση για την μεγιστοποίηση του άμεσου κέρδους είχε οδηγήσει σε μείωση των αποθεμάτων (μείωση κόστους) και σε «ευάλωτες» εφοδιαστικές αλυσίδες – καθώς όλες οι επιχειρήσεις λειτουργούσαν στην λογική του just in time delivery: δηλαδή οι αναγκαίες εισροές πρώτων υλών και ενδιάμεσων αγαθών έρχονταν κυριολεκτικά την τελευταία απαραίτητη στιγμή. Έτσι, τα πλοία, τα φορτηγά αυτοκίνητα και τα βαγόνια τραίνου δεν επαρκούσαν για να ανταπεξέλθουν στην ξαφνική έκρηξη της ζήτησης.

Πρόσφατη μελέτη της ΒΙS αποδεικνύει με σαφήνεια την απόλυτα στενή σχέση μεταξύ της συμφόρησης και του πληθωρισμού. (Bottlenecks: Causes and macroeconomic implications, Νοέμβριος 2021).

Πάνω σ’ αυτόν τον καμβά ήρθε και χειροτέρεψαν την κατάσταση η ενεργειακή κρίση, η κλιματική αλλαγή και οι αλλαγές στην αγορά εργασίας, με πολλούς εργαζόμενους να αλλάζουν δουλειά, ή να αλλάζουν το πώς δουλεύουν, ή ακόμη και να αποχωρούν από το εργατικό δυναμικό, προφανώς αποδίδοντας μεγαλύτερη σημασία σε άλλα πράγματα και προφανώς λειτουργώντας υπό την επήρεια του φόβου του θανάτου που ο κορωνοϊός τον έφερε πιο κοντά και τον έκανε πιο άμεσο.

Η δεύτερη σχολή δεν ασχολείται με αυτά τα θέματα. Ακολουθώντας την καταστροφική για τα οικονομικά (ως σώμα γνώσης και σχεδιασμού) πολιτική να μην εξετάζει τις κοινωνικές επιπτώσεις μίας οικονομικής πολιτικής, βλέπει την άνοδο των τιμών και θέλει μέτρα.

Με μία τυφλή προσήλωση στην τυπολατρία, φτάνουν στο σημείο να κατηγορούν την  Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ότι δεν σέβεται την καταστατική υποχρέωσή της να συγκρατεί τον πληθωρισμό στο 2% και να μην ασχολείται με οτιδήποτε άλλο. Επιτίθενται στην κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ (FED) που τόλμησε να μιλήσει για συγκράτηση του πληθωρισμού στο 2% κατά μέσο όρο – οπότε έμμεσα δήλωνε ότι για μία περίοδο θα αποδεχόταν πληθωρισμό πάνω από το 2%. Και ζητούν επιστροφή στην περίοδο πριν την πανδημία – ακόμη περισσότερο, στην εποχή πριν την κρίση του 2008.

Κανένας από τους ιέρακες αυτούς δεν εξηγεί πως η αύξηση των επιτοκίων και η κατάργηση της πολιτικής αγοράς ομολόγων από τις κεντρικές τράπεζες θα αντιμετωπίσει την ενεργειακή κρίση (στην ουσία θα την χειροτερέψει). Ή, την κλιματική αλλαγή (θα καθυστερήσει την αντιμετώπιση της). Ή τα σημεία συμφόρησης (θα αυξήσει το κόστος μεταφορών, ατασθαλιών και ενέργειας).

Χθες, η στήλη αυτή υποστήριξε ότι η επαναφορά της νομισματικής ορθοδοξίας θα φέρει ύφεση και κοινωνική αναταραχή. Σήμερα, ανέδειξε τα παροδικά αίτια του πληθωρισμού. Αύριο θα επανέλθει.

Διαβάστε επίσης

Η πλύση εγκεφάλου και ο στασιμοπληθωρισμός