Διαβάζοντας τις οικονομικές σελίδες στις εφημερίδες και στο διαδίκτυο συνειδητοποίησα ξαφνικά ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ειδήσεων αλλά και των (λιγοστών) άρθρων γνώμης αφορούσε τις επιχειρήσεις: την ηγεσία τους, τα κεφάλαια τους, την τιμή της μετοχής τους, την πρόοδο των έργων, την προοπτική ανάληψης νέων, εξαγορές, συγχωνεύσεις, κέρδη, ζημιές.

Ανάλογα με την χρονική συγκυρία υπήρχαν και λίγα νέα για την μακροοικονομία. Και μετά; Έρημος.

Με τον φακό έβρισκα θέματα που να αφορούν την οικονομική πολιτική. Η λέξη πολλαπλασιαστής είχε χαθεί. Για την λέξη ελαστικότητα έπρεπε να ψάξεις 15 χρόνια πριν. Άντε που και που να βρεθούν αναφορές σε φόρους (κατά κύριο λόγο σε σχέση με τις επιχειρήσεις, όμως), σε έλλειμμα, σε έσοδα. Αντίθετα, αν μία λέξη κυριαρχούσε αυτή ήταν «επιτόκιο».

Συζήτηση, συγκρουσιακή ή όχι, για την δημοσιονομική και τη νομισματική πολιτική εμφανιζόταν κατά περίπτωση. Άλλοτε (πιο συχνά) ως είδηση σε σχέση σχεδόν πάντα με αφορμή την αλλαγή του επιτοκίου, άλλοτε (πολύ πιο σπάνια και κατά κανόνα από τους…συνήθεις ύποπτους) ως σύνθεση στον σχεδιασμό της οικονομικής πολιτικής.

Σημάδι των καιρών; Ως ένα βαθμό ναι, καθώς ο καπιταλισμός του 21ου αιώνα έχει ως βασικό σημείο αναφοράς την κερδοφορία της επιχείρησης.

Από αυτήν εξαρτάται η ηγεσία, η τιμή της μετοχής, η επένδυση, το μερίδιο αγοράς, η αντιμετώπιση του ανταγωνισμού. Ίσως να υπάρχει και δεύτερη εξήγηση, όμως, συμπληρωματική.

Μολονότι η ποιότητα και ο όγκος πληροφόρησης για την οικονομία έχουν αυξηθεί, οι εσωτερικές σχέσεις, (π.χ. ανάμεσα στο δημοσιονομικό έλλειμμα και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών) έχουν γίνει πιο περίπλοκες.

Κατά μία έννοια, η γνώση για την οικονομία έγινε πιο «εσωτερική»: απαιτεί μεγαλύτερη εξειδίκευση, βαθύτερη κατανόηση, συνδυασμό της συσσωρευμένης γνώσης με την εμπειρία και των δύο με το ένστικτο, ικανότητα ανάλυσης των στοιχείων και μετά επανασύνθεσης τους, δυνατότητα να πλάθεται και να συνδυάζεται η μεγάλη εικόνα με τις μικρότερες.

Πολύ απλά, καθώς η εκλαΐκευση της οικονομίας με τρόπο που δεν χάνει την ακρίβεια και δεν παραπλανά γίνεται πιο δύσκολη, η λύση είναι είτε η σιωπή είτε η καταφυγή σε μία χυδαία εκλαΐκευση, που έχει μικρή επαφή με την πραγματικότητα.

Και μάλιστα, σε σημείο που είναι εύκολα παρεξηγήσιμη οδηγώντας σε αντίθετες ερμηνείες και συμπεράσματα, εντείνοντας έτσι τον διχασμό των απόψεων και δυσκολεύοντας την λήψη αποφάσεων.

Η αίσθηση του deja vue είναι ισχυρή. Στην εποχή του Μεσοπολέμου, τα οικονομικά ως σώμα γνώσεων ήταν σε αδιέξοδο. Δεν μπορούσαν να προσφέρουν λύση στο πρόβλημα της ανεργίας και των πολλαπλών κοινωνικοπολιτικών προεκτάσεων του.

Απλά το δεχόντουσαν και περίμεναν από την αγορά να το λύσει – όποτε κι αν αυτή θα το έλυνε. Χρειάστηκε η Κεϋνσιανή Επανάσταση για να περάσει το σώμα γνώσεων των οικονομικών στην σύγχρονη φάση του, επιλύοντας τον θεωρητικό αδιέξοδο.

Σήμερα, έχοντας επιστρέψει από άλλο δρόμο στον ατομικισμό της αγοράς του τέλους του 19ου αιώνα και της αρχής του 20ου, δεν μπορούμε να βρούμε λύση στην ανάγκη να επιτευχθεί ισορροπία ανάμεσα στην ανάπτυξη και την κοινωνικό-οικονομική δικαιοσύνη.

Η αναζήτηση για ένα νέο Κέυνς συνεχίζεται. Ας ελπίσουμε ότι αν κι όταν βρεθεί δεν θα είναι πολύ αργά. Η παγίδα- δαγκάνα του άκρατου νεοφιλελευθερισμού είναι μεγάλη και επώδυνη.

 

Διαβάστε επίσης 

Ξεκίνησαν οι ανατροπές Τραμπ – που αγγίζουν την χώρα μας

Η κυβέρνηση βρίσκει τον βηματισμό της και η αντιπολίτευση τον ψάχνει

Νίκη του Τραμπ, ήττα του woke παραλογισμού;