Η σημασία της ψυχολογίας στην οικονομία δεν μπορεί να υπερεκτιμηθεί. Για πολλούς οικονομολόγους που έχουν εντρυφήσει στις λεγόμενες behavioral sciences, είναι το άλφα και το ωμέγα. Γι’ αυτό η περίφημη φράση «it’s the economy stupid”, (είναι η οικονομία χαζέ) είναι …περίφημη. Τονίζει ένα διαχρονικό παράγοντα που επηρεάζει την πολιτική συμπεριφορά του πολίτη.

Οι ειδήσεις των ημερών, επομένως, θα πρέπει κανονικά να φέρουν χαμόγελα στην κυβέρνηση. Ξεχωρίζω τρία: την μικρή αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, την ευνοϊκή πορεία του τζίρου, την βελτίωση του οικονομικού κλίματος.

Η συγκράτηση του πληθωρισμού είναι ένα νέο που — αν συνεχιστεί – θα δικαιώσει όσους υποστήριζαν ότι η αντίδραση των κεντρικών τραπεζών να αυξήσουν το επιτόκιο ήταν ηθικά αβάσιμη και οικονομικά βιαστική. Διότι, όπως προκύπτει από την συμπεριφορά των καταναλωτών, η ζήτηση στον λιανικό τομέα δεν έχει ουσιαστικά περιοριστεί. Αντίθετα, η παραγωγή είναι αυτή που έχει αρχίσει να υποφέρει λόγω του κόστους της ενέργειας και την μερικής (κατά τα φαινόμενα) καθυστέρησης ορισμένων επενδυτικών σχεδίων.

Αυτή η εξέλιξη, δείχνει ότι στην ουσία αν οι τιμές επιστρέψουν στην ανοδική τους πορεία μετά τις γιορτές (παραδοσιακά μπορεί να δούμε μία οριακή αύξηση τον Δεκέμβριο) αυτό θα οφείλεται πρωταρχικά στα προβλήματα που θα έχει δημιουργήσει η αύξηση του κόστους της ενέργειας και του χρήματος στην παραγωγή. Η πρόβλεψη των κεντρικών τραπεζών θα έχει αυτοεκπληρωθεί.

Για τον πολίτη η οικονομία δεν είναι τα μακροοικονομικά μεγέθη—αυτά μπορεί να ευημερούν—αλλά η ποιότητα της καθημερινότητάς του, όπου μετράνε πολλοί παράγοντες από τα χρήματα που έχει στην τσέπη του μέχρι την ποιότητα των δημοσίων αγαθών που δικαιούται. Τρεις είναι οι σχετικές παρατηρήσεις.

Πρώτο, η κυβέρνηση οφείλει να διασφαλίσει ότι τα αγαθά που προκύπτουν από την εντυπωσιακή άνοδο των ελληνικών και  ξένων επενδύσεων πράγματι διαχέονται στην οικονομία – σε έκταση και μέγεθος. Πρόκειται για το λεγόμενο trickledown effect, που είναι παραδοσιακά δύσκολα μετρήσιμο και πιο δύσκολα διαχειρίσιμο. Η κυβέρνηση ήδη διαχειρίζεται μέρος αυτού του πλούτου με την μορφή των επιδομάτων. Πρόκειται για βραχυχρόνια λύση.

Πιο μόνιμη και αποτελεσματική είναι η βελτίωση της ποιότητας των δημόσιων αγαθών. Στο σημείο αυτό, η κυβέρνηση δεν έχει πάντα δώσει την απαιτούμενη προσοχή. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η μεγάλη προσπάθεια που καταβάλει ο νυν υπουργός υγείας  Θάνος Πλεύρης, να καλύψει το χαμένο έδαφος της εποχής Βασίλη Κικίλια. Ή καθυστέρηση στον τομέα αυτόν, που δεν οφείλεται στην πανδημία, αντίθετα η πανδημία πρόσφερε μία πρώτης τάξης ευκαιρία να υλοποιηθούν μεταρρυθμίσεις, δίνει σήμερα την ευκαιρία στον Αλέξη Τσίπρα να επιτεθεί στην κυβέρνηση και να μιλήσει για αλλαγές που καταλήγουν στην περιγραφή ενός άριστου ευρωπαϊκού συστήματος υγείας. Το κάνει, μάλιστα με άνεση, καθώς σ’ αυτό το στάδιο του πολιτικού παιγνιδιού κανένας δεν το εγκαλεί ούτε για το γεγονός ότι ο ίδιος, ως πρωθυπουργός δεν έκανε απολύτως τίποτα στον τομέα αυτόν, ούτε για το ασύλληπτο δημοσιονομικό και οικονομικό κόστος του προτύπου που περιγράφει.

Στην προκειμένη περίπτωση, σημασία έχει ότι προσφέρει ένα εντυπωσιακό όραμα σε ανθρώπους που ταλαιπωρούνται καθημερινά από το σημερινό σύστημα, οπότε είναι πιο επιρρεπείς στο να δεχτούνε άκριτα την υπόσχεση. Ταυτόχρονα, ο επικεφαλής της αντιπολίτευσης έχει την ευκαιρία να υπονομεύσει την πρόοδο που επιχειρεί να πετύχει ο υπουργός και η αναπληρώτρια υπουργός υγείας—κι ας σημειωθεί ότι λίγοι γνωρίζουν το σύστημα και τι απαιτείται για την αναμόρφωση του όσο η Κα Μίνα Γκάγκα.

Σε αντίθεση με το έλλειμμα στον τομέα υγείας, ως υπουργός υποδομών και μεταφορών ο Κωνσταντίνος Αχ. Καραμανλής έχει να παρουσιάσει ένα εκτεταμένο και εντυπωσιακό έργο, που οι πολίτες απολαμβάνουν καθημερινά στις μετακινήσεις τους στην χώρα. Επιπλέον, έχει βάλει τα θεμέλια για ένα ακόμα καλύτερο αύριο.  Αν μάλιστα είχε ολοκληρωθεί λίγο νωρίτερα ο διαγωνισμός για τα λεωφορεία, (εξέλιξη για την οποία η ευθύνη βαρύνει ορισμένους από τους συμμετέχοντες στην προμήθεια) θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για βελτίωση και των συνθηκών μεταφοράς των Αθηναίων.

Μπορεί να έχουμε μπει στην  προεκλογική περίοδο. Μπορεί ο χρόνος να είναι λίγος. Αξίζει, όμως, να φανεί με έργα και όχι με λόγια ότι η κυβέρνηση νοιάζεται και προσπαθεί μέχρι την τελευταία στιγμή.

Διαβάστε επίσης

Το βραχυκύκλωμα της… στάθμης βραχυκύκλωσης