Τα αντανακλαστικά σκαντζόχοιρου και οι εκθέσεις ιδεών

Ρεαλιστικά δεν θα όφειλε να περιμένει κανείς κάτι το περισσότερο. Αλλά, κατά μία έννοια, είναι πράγματι τραγικό το γεγονός ότι η Αξιωματική αντιπολίτευση παραμένει τόσο βαθιά εγκλωβισμένη στην παράθεση ιδεών – για να μην χρησιμοποιήσω την λέξη ιδεοληψιών.

Χωρίς πολλές φανφάρες, είναι η αλήθεια, ο ΣΥΡΙΖΑ παρουσίασε σήμερα το δικό του σχέδιο για το πώς θα χρησιμοποιούσε τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης. Δυστυχώς, κι αυτή η παρουσίαση θα έχει την ίδια – αν όχι χειρότερη τύχη—από τις άλλες δύο για την υγεία και την οικονομία.

Στην εισαγωγή και στην ομιλία του Αλέξη Τσίπρα επικρατεί ρεαλισμός. Δηλαδή επισημαίνονται οι όντως τεκτονικές αλλαγές που συντελούνται τούτη την εποχή, με αφορμή της ψηφιακή επανάσταση – που βρήκε τον καταλύτη της (enabler) στο δίκτυο 5G– ενώ η πανδημία επιτάχυνε την ταχύτητα της διάδοσής της καθώς και την έκταση της διείσδυσής της. Ορθά επισήμανε το τεράστιο πρόβλημα των ανισοτήτων που έχει πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, την πρόκληση της κλιματικής αλλαγής, την ανάγκη να οδηγηθούμε σε συμπεριληπτικές και πολυπολιτισμικές κοινωνίες.

Από εκεί και πέρα…άβυσσος η ψυχή των συντακτών του κειμένου.

Με επιείκεια μπορεί να πει κανείς ότι πρόκειται για ένα κατάλογο με ευχές. Μαζευτήκαν μερικά καλόπαιδα, με άριστες προθέσεις, είπαν τι θα θέλαμε να διορθώσουμε και έγραψαν ένα κείμενο που ένα πράγμα δεν είναι: εναλλακτική πρόταση για να ακούσει ο λαός ή, έστω, απάντηση στην κυβέρνηση.

Τρεις είναι οι βασικές παρατηρήσεις, κι αυτές στην ουσία κρίνουν το κείμενο.

Πρώτο, δεν υπάρχει καμία κοστολόγηση. Λέγονται πολλά και θαυμάσια – π.χ. 280 κέντρα φροντίδας για τους ηλικιωμένους σε όλη την επικράτεια. Για το κόστος και τον  χρόνο υλοποίησης δεν υπάρχει νύξη. Αυτό ισχύει για όλες τις ιδέες (θαυμάσιες και μη) που αναφέρει το κείμενο.

Δεύτερο, είναι σαφές πως τα έργα που προτείνονται δεν εντάσσονται στους άξονες που έχει θέσει η Ε.Ε. Αντίθετα,  ο ΣΥΡΙΖΑ τους αγνοεί και βάζει τις δικές του προδιαγραφές. Εύκολα, δε, αντιπαρέρχεται την αντινομία – ότι στη βάση αυτή δεν θα έδινε χρηματοδότηση το Ταμείο Ανάκαμψης – επικαλούμενος την σύγκρουση Αριστεράς- Δεξιάς στην «συντηρητική Ευρώπη» και υπογραμμίζοντας ότι ως κόμμα (μελλοντικής) εξουσίας ακολουθεί  τον δικό του δρόμο με βάση «το Εθνικό Σχέδιο για την Πράσινη Μετάβαση που ως κυβέρνηση υπέβαλλε το 2018 στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2018, και τις προτάσεις για άμεσα μέτρα στήριξης της οικονομίας κατά τη φάση της πανδημίας δηλαδή τα προγράμματα «Μένουμε Όρθιοι» 1 και 2.»

Τι αξία έχει το σχέδιο του αν δεν μπορεί να πάρει τα δισεκατομμύρια που θα δώσει το Ταμείο Ανάκαμψης;

Τρίτο, η έκθεση ιδεών του ΣΥΡΙΖΑ προβλέπει εκτεταμένη επιστροφή του κράτους στην οικονομία, με την κρατικοποίηση όλων των δικτύων και των υποδομών. Οι προτάσεις απλά παραπέμπουν στην ιδεολογία της… ΕΣΣΔ! Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν εννοεί να κατανοήσει ότι το μοντέλο της κρατικοδίαιτης και επιδοτούμενης ανάπτυξης έχει οριστικά τελευτήσει.

Έχω γράψει πολλές φορές ότι το κόμμα δεν μπορεί να σπάσει τα δεσμά της καταγωγής του –κι ας έχει προσθέσει τις λέξεις Προοδευτική Συμμαχία στην ονομασία του, κι ας το εύχονται οι εκ του ΠΑΣΟΚ προερχόμενοι, κι ας το έχει κρυφή ελπίδα ο Αλέξης Τσίπρας. Ως εκ τούτου, δεν μπορεί να ασκήσει πειστική για τον λαό αντιπολίτευση. Εξακολουθεί να πιστεύει ότι τα κατεβατά με τα ευχολόγια και τις ευήκοες φράσεις μπορούν να θέλξουν πολιτικά τον πολίτη που έχει την εμπειρία των μνημονίων και  της διακυβέρνησης 2015-2019.

Αν ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν σε θέση να  προσφέρει στον λαό εναλλακτική πρόταση, θα όφειλε να είχε επιδοθεί σ’ ένα δύσκολο εγχείρημα: να πάρει το σχέδιο της κυβέρνησης, να το αναλύσει γραμμή προς γραμμή, να επισημάνει τις επιπτώσεις της κάθε επένδυσης, πολιτικής και απόφασης και να προτείνει την δική του—ζητώντας από τον πολίτη να τον στηρίξει και εξηγώντας του γιατί είναι το συμφέρον του να το πράξει.

Οι αοριστολογίες, τα από καθέδρας αποφθέγματα, οι γενικόλογες επικλήσεις στις έννοιες του δικαίου και της ισότητας απλά ακούγονται ως αυτά που είναι: πομφόλυγες. Βιώσιμη ανάπτυξη σημαίνει στροφή από την οικονομία της κερδοσκοπίας και της εξόρυξης αξίας, στην οικονομία της δημιουργίας αξίας και της εργασίας. Μία πρόταση που δεν έχει την παραμικρή πιθανότητα να υλοποιηθεί δεν είναι τίποτα περισσότερο από άσκηση επί χάρτου και χάσιμο χρόνου.

Ο ΣΥΡΙΖΑ κατηγορεί την κυβέρνηση ότι βλέπει προς τα πίσω. Αντίθετα, αυτός είναι που αντιμετωπίζει την παγκόσμια και την ελληνική κρίση με αντανακλαστικά σκαντζόχοιρου. Η κοινωνική σιγουριά και η συλλογική ελπίδα, εξάλλου, δεν προσφέρονται με έτοιμες κομματικές συσκευασίες. Υλοποιούνται με συγκεκριμένες δεσμεύσεις – όπως αυτές που έχει αναλάβει η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Αλλά, μετά το «με ένα άρθρο και ένα νόμο» είναι μάλλον δύσκολο για την αξιωματική αντιπολίτευση να αναλάβει τέτοια ευθύνη.

Γι’ αυτό και με αυτά τα δεδομένα τουλάχιστον, είναι καταδικασμένη να παραθέτει εκθέσεις ιδεών.