Στην απρόβλεπτη εποχή μας οι προβλέψεις είναι όπως η ρουλέτα. Ο «σοβαρός» παίκτης  μελετά το παρελθόν, παρακολουθεί την τρέχουσα εξέλιξη, βάζει την υποκειμενική κρίση – ως ένστικτο—και κάνει το παιγνίδι του. Η μπίλια μπορεί να καθίσει εκεί που θέλει αλλά μπορεί και όχι.

Οι εαρινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχεδόν το παραδέχονται. Αναφέρουν ότι αυτές στηρίζονται σε διαθέσιμα μέχρι περίπου τα μέσα Οκτωβρίου στοιχεία και αφού περιγράψουν το μέλλον, παραθέτουν μία σειρά από σοβαρούς παράγοντες που μπορεί να το ανατρέψουν.

Η χρησιμότητά τους ανάγεται έτσι σε μία μορφή πνευματικού παιγνιδιού – όπου ο καλός μαθητής είναι αυτός που κάνει τις καλύτερες προβλέψεις για την ανατροπή των προβλέψεων.

Δεν θέλω να υποτιμήσω την δουλειά των τεχνοκρατών στις Βρυξέλλες – καθόλα εκπαιδευμένα και άξια στελέχη. Ουσιαστικά, δεν μπορούσαν να κάνουν κάτι το περισσότερο ή το καλύτερο. Εξάλλου, είναι βέβαιο πως έχουν κατασκευάσει διάφορα σενάρια ανάλογα με τον κίνδυνο, την έκταση του και την πιθανότητα του, προφανώς όμως προτιμούν να μην τα δημοσιεύουν. Θα μεγάλωναν την σύγχυση και –μερικά από αυτά—θα προκαλούσαν φόβο, ίσως και πανικό.

Μέσα στο πλαίσιο αυτό, οι εαρινές προβλέψεις μετατρέπονται σ’ ένα στεγνό τεχνοκρατικό κείμενο που ισχύει για όσο καιρό το επιτρέπει η σταθερότητα της πληθώρας των αρχικών υποθέσεων –π.χ.  για τα επιτόκια, τον πληθωρισμό, τις συναλλαγματικές ισοτιμίες.

Θα υποστήριζα ότι στην σημερινή εποχή όπου η μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας κυριολεκτικά δεν καταλαβαίνει τι γίνεται – περισσότερο φοβάται και αντιδρά παρά σκέπτεται και πράττει – το χρήσιμο θα ήταν μία ειλικρινής ανάλυση των οικονομικών επιπτώσεων της οικονομικής πολιτικής που υιοθετεί η Επιτροπή στην κοινωνία και στις επιμέρους ευάλωτες ομάδες της.

Διότι, όσο κι αν προσπαθεί, το κείμενο αποκαλύπτει μέσα από τις γραμμές του πως ουσιαστικά δέχεται – για να μην πω επιδιώκει—την επιστροφή στην κανονικότητα.

Για να πάρουμε μάλιστα ένα συγκεκριμένο παράδειγμα που μας αφορά ως χώρα άμεσα. Πολύ ωραία η Επιτροπή προβλέπει ανάπτυξη 7,1% το 2021 και 5.1% το 2022. Εντυπωσιακά μεγέθη και μπράβο στην Ελλάδα. Ειλικρινά, το κατόρθωμα δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητο.

Αν δούμε, όμως, ταυτόχρονα και κάποια άλλα μεγέθη – και συγκεκριμένα το προβλεπόμενο για το 2022 πρωτογενές έλλειμμα καθώς και το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών — συνειδητοποιούμε ότι η Επιτροπή προϋποθέτει – η σωστή φράση θα ήταν «θέλει να υπάρξει» — μία σκληρή προσαρμογή που (ανάλογα με το αν υπολογίζεται με βάση το ΑΕΠ του 2021 ή αυτό του 2022) ανέρχεται σε 7,5 – 8 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ.

Ή, αν το δούμε σε απόλυτα νούμερα, η στήριξη της οικονομίας με δανεικά θα μειωθεί από περίπου 29- 30 δισ. ευρώ σε περίπου 15 δισ. ευρώ.

Κι αυτό είναι το αισιόδοξο σενάριο.

Δύο είναι οι σχετικές παρατηρήσεις. Πρώτη, ότι ισχύει για την Ελλάδα, με τις ανάλογες προσαρμογές, ισχύει για όλα τα κράτη. Τα προβλήματα δεν είναι καν πανευρωπαϊκά. Είναι παγκόσμια—όπως και η πανδημία του κορωνοϊού. Η ελληνική κυβέρνηση, όπως και όλες οι ευρωπαϊκές, δεν έχει περιθώρια να συμπεριφερθεί διαφορετικά. Όπως το τέταρτο κύμα της πανδημίας αυξάνει κρούσματα και θανάτους και οδηγεί σε νέα lock down έτσι και η οικονομία ταλανίζεται από τα προβλήματα της κλιματικής αλλαγής, της ενέργειας, της αβεβαιότητας του πληθωρισμού, των ανατροπών στις εφοδιαστικές αλυσίδες, των νέων γεωπολιτικών συγκρούσεων.

Δεύτερη παρατήρηση, πλέουμε σε αχαρτογράφητα νερά αλλά πολλοί επιμένουν να ισχυρίζονται ότι οι χάρτες του χθες ισχύουν και σήμερα. Η αναγνώριση της πραγματικότητας θα έρθει ξαφνικά και με επώδυνες επιπτώσεις.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ακόμη στην φαρέτρα της ορισμένα σημαντικά πλεονεκτήματα: συσσωρευμένη εμπειρία αιώνων, ανθεκτικά πολιτικά συστήματα, ισχυρές οικονομικές βάσεις. Πολλά έχουν να γίνουν ακόμη. Το καλό είναι ότι όλα τα δυνητικά θετικά (π.χ. η μεγαλύτερη ενεργειακή ανεξαρτησία, η πιο εκτεταμένη υιοθέτηση του ψηφιακού μετασχηματισμού, η ανάδειξη της Ε.Ε. σε τεχνολογικά ίσο με τις ΗΠΑ εταίρο –είναι απόλυτα εφικτά.

Το παρελθόν το αποδεικνύει.

Αλλά, αν η ευρωπαϊκή ηγεσία γυρίσει την πλάτη της στα νέα παγκόσμια προβλήματα – που δεν είναι μόνο η κλιματική αλλαγή—κι αν συνεχίσει να εθελοτυφλεί ως προς τα προβλήματα που το πρόσφατο παρελθόν της έχει κληροδοτήσει, τότε ο δρόμος προς την απώλεια θα είναι μονοτελειακός.

Διαβάστε επίσης

Τα εμβόλια στον σύγχρονο καπιταλισμό