Οι συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) είναι συμβάσεις, κατά κανόνα μακροχρόνιες, οι οποίες συνάπτονται μεταξύ δημoσίου και ιδιωτικού φορέα, με σκοπό την εκτέλεση έργων ή/και την παροχή υπηρεσιών.

Η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην υλοποίηση αυτών των έργων και υπηρεσιών γίνεται είτε με τη μορφή του συνεργαζόμενου εταίρου (partner) με τον φορέα υλοποίησής τους, είτε με τη μορφή του παροχέα υπηρεσιών προς το Δημόσιο.

Οι συμπράξεις αυτές σχηματικά μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε δύο μεγάλες ομάδες: τις ΣΔΙΤ συμβατικού τύπου (λχ με συμβάσεις παραχώρησης) και τις ΣΔΙΤ θεσμοθετημένου τύπου (λχ με τη δημιουργία μιας κοινοπραξίας). Υποδιαιρούνται δε σε δύο υποομάδες: σε συμπράξεις για έργα ανταποδοτικού χαρακτήρα και σε συμπράξεις για έργα μη ανταποδοτικού χαρακτήρα.

Τα σχήματα αυτά έχουν εφαρμοσθεί, μεμονωμένα ή συνδυαστικά, με επιτυχία και στο παρελθόν, προ των ΣΔΙΤ, σε εποχές που ονομάζαμε τα έργα υπέρ του κοινωνικού συνόλου “Μεγάλα Έργα” και λειτουργούν αποτελεσματικά, έχοντας αφήσει ως κληρονομιά έργα όπως λχ αυτό της Γέφυρας Ρίου-Αντιρρίου, με την κύρωση από τη Βουλή συνήθως της αντίστοιχης σύμβασης παραχώρησης.

Το εν ισχύ Ελληνικό θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο για τις ΣΔΙΤ χρονολογείται μεταγενέστερα, από το 2005, και ως προς την εποπτεία του έργου συμπληρώθηκε πρόσφατα το 2019 (ν. 4635/2019). Βασικός νόμος επομένως που διέπει τις συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα είναι ο ως άνω νόμος του 2005 (ν. 3389/2005, ΦΕΚ Α’ 232) όπως τροποποιήθηκε την επόμενη χρονιά (ν. 3483/2006 – ΦΕΚ Α’ 169) και προσαρμόστηκε στη συνέχεια με δύο Προεδρικά Διατάγματα (υπ’αριθμ. 59 και 60) προς τις αντίστοιχες κοινοτικές οδηγίες.

Οι ΣΔΙΤ αποτελούν έναν αποτελεσματικό τρόπο κινητοποίησης ιδιωτικών πόρων και αξιοποίησης δημοσίων επενδύσεων, γεγονός που τα καθιστά πολύ επίκαιρα σήμερα που συζητείται η χρήση των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης.

Χωρίς αμφιβολία είναι η ώρα οι ΣΔΙΤ, επομένως, να χρησιμοποιηθούν ως σημαντικό εργαλείο ανάπτυξης και εξοικονόμησης κρατικών πόρων για έργα που ικανοποιούν τις ανάγκες του κοινωνικού συνόλου. Το στοίχημα που καλούνται στις μέρες μας να επιτύχουν είναι να γίνουν συγχρόνως μεταρρυθμιστικά και επενδυτικά εργαλεία διαμέσω του Ταμείου.

Θα πρέπει γι’ αυτό το λόγο, προκειμένου να έχουν ενδιαφέρον για την κοινωνία, να συντελούν πράγματι στην ταχεία και αποστελεσματική υλοποίηση ενός έργου.

Έχουν γίνει βήματα προς την σωστή κατεύθυνση, γεγονός που αποδεικνύεται και από τους αριθμούς, οι οποίοι δείχνουν ότι από το τέλος του 2019 παρουσιάστηκαν 12 νέα έργα ΣΔΙΤ συνολικής αξίας 1,5 δισ ευρώ. Η υποδομή 5G με εφαρμογές για ημιαυτόνομες συνοδείες οχημάτων που είναι στα σκαριά λχ για τα οχήματα μεταφοράς εμπορευμάτων κατά μήκος των αυτοκινητοδρόμων στον άξονα Αθήνα-Θεσσαλονίκη-Εύζωνοι της Εγνατίας Οδού και ενδεχομένως της Ιονίας Οδού μπορεί στην υλοποίησή του να λάβει τη μορφή ΣΔΙΤ.

Οι νομικοί κανόνες συνεπώς υπάρχουν και θα πρέπει να υπηρετήσουν το κοινωνικό συμφέρον με ευελιξία και προσαρμοστικότητα. Απομένει το ελληνικό θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο για τις ΣΔΙΤ να γίνει ακόμα πιο θελκτικό για τον ιδιώτη.

Κάτι τέτοιο θα μπορέσει να επιτευχθεί μόνον μετά από περαιτέρω απλούστευση και σαφήνεια των διατάξεων που διέπουν τις ΣΔΙΤ, διαμέσω δηλαδή μιας επιτυχημένης κωδικοποίησής τους που θα λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες όλων των εμπλεκομένων φορέων όπως λχ της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, στην οποία έχει επιχειρηθεί να “κληροδοτούνται” τα έργα, ώστε και να υποστηρίζονται περιφερειακά.

Η μετά – κορωνοϊου εποχή μπορεί να αποδείξει ότι το 2020 είχε τελικώς ενδιαφέρον για το μέλλον!

Αγγέλικα Γκούσκου, Δρ Νομικής – Δικηγόρος