Για τρίτους ο ΣΕΒ ήταν πάντα ένα ναρκοπέδιο. Η εξωτερική γαλήνιά όψη του έκρυβε κατά κανόνα και εσωτερικές αντιθέσεις μεταξύ των μελών και ευρύτερες διαφωνίες ως προς τον ρόλο που όφειλε να παίξει η οργάνωση στην οικονομία και, πολύ περισσότερο, προς την κοινωνία.

Τις τελευταίες ημέρες έγινε πολύς λόγος για το λεγόμενο «ιερατείο» — πράγματι μέχρι πριν από αρκετά χρόνια αποτελούσε μία μορφή κλειστής κάστας, γεγονός σχεδόν αναπόφευκτο αν ληφθεί υπόψη η ιστορική ίδρυση και πορεία του Συνδέσμου, όπου συνυπήρχαν και συναποφάσιζαν οι μεγάλοι βιομήχανοι.

Πιο πρόσφατα, όμως, επιρροή ασκούσε η άτυπη ομάδα των ατόμων που είχαν διατελέσει πρόεδροι. Αναπόφευκτα, η πλάστιγγα έγερνε αρχικά προς μία πιο συντηρητική θέση σχετικά με τον ρόλο του ΣΕΒ. Σταδιακά, όμως, με την είσοδο νεότερων προέδρων, η προσέγγιση διαφοροποιήθηκε.

Στο πλαίσιο αυτό σημασία έχει η επικέντρωση στις εξελίξεις του 21ου αιώνα. Η τροχιά του ΣΕΒ παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και ίσως αυτή είναι που θα καθορίσει την πολιτική του νέου προέδρου. Ο Δασκαλόπουλος έλεγε ότι ο ΣΕΒ διαρκώς αλλάζει και προσαρμόζεται, αλλά πάντα μέσα σε μία κοίτη που εξασφαλίζει συνέχεια σε αρχές και πράξεις.

Ο εκλιπών Οδυσσέας Κυριακόπουλος, αν και μέλος οικογένειας που ανήκε στο ιερατείο, δεν δίστασε να ανοίξει μερικώς τις μέχρι τότε κλειστές πόρτες του Συνδέσμου και να μιλήσει για τα προβλήματα της κοινωνίας. Ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος που τον ακολούθησε μίλησε πρωταρχικά για την κοινωνία και προς την κοινωνία. Η στάση του ήταν σε πλήρη αντίθεση με την παραδοσιακή πολιτική του ΣΕΒ, που είχε ουσιαστικά μείνει πιστή στην ρήση Μποδοσάκη. Για πολλούς ο Δασκαλόπουλος υπερέβη τα εσκαμμένα.

Ο Θεόδωρος Φέσσας που τον διαδέχτηκε, υιοθέτησε μία πιο συντηρητική γραμμή. Δεν δίστασε να μιλήσει στην κοινωνία, δεν απέφυγε να ασκήσει εποικοδομητική κριτική στην κυβέρνηση όταν το έκρινε σκόπιμο. Το προφίλ του ΣΕΒ, πάντως, διαφοροποιήθηκε—έγινε…χαμηλότερο.  Στην θέση του ήρθε ο Δημήτρης Παπαλεξόπουλος, υιοθετώντας πολιτική που δεν είναι σίγουρο ότι θα ετύγχανε της πλήρους επιδοκιμασίας του πατρός Θεόδωρου Παπαλεξόπουλου. Ο τελευταίος είχε διαβλέψει την ανάγκη σύνδεσης της οικονομίας που εκπροσωπούσε ο ΣΕΒ με την κοινωνία των πολιτών και ανταποκρίθηκε έμπρακτα. Επιπλέον, ήδη από την θέση του Γ.Γ. του Συνδέσμου δεν είχε διαστάσει να ασκήσει σκληρή κριτική στην κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή και ειδικά στον Παναγή Παπαληγούρα.

Ο Δημήτρης Παπαλεξόπουλος επέστρεψε τον Σύνδεσμο σε παλαιότερες πρακτικές. Αν ασκήθηκε κριτική στην κυβέρνηση αυτό έγινε πίσω από κλειστές πόρτες. Αν ο ΣΕΒ στήριξε συγκεκριμένες θέσεις αυτό λίγο φάνηκε στον δημόσιο λόγο του. Αυτό δεν σήμαινε ότι ο Σύνδεσμος δεν συνειδητοποιούσε τις εξελίξεις, ούτε ότι δεν ενδιαφερόταν γι’ αυτές. Αντίθετα: και γνώστης ήταν και έπραξε ανάλογα. Επρόκειτο, όμως, για μία καθαρά τεχνοκρατική προσέγγιση της μορφής – π.χ. – «αναγνωρίζω τον κίνδυνο του ψηφιακού διχασμού και φτιάχνω πρόγραμμα επιμόρφωσης για να τον πολεμήσω». Στεγνά και τεχνοκρατικά.

Το θέμα σήμερα αφορά την πολιτική που θα ακολουθήσει ο Σπύρος Θεοδωρόπουλος. Μέχρι το 2010 θεωρείτο ο βέβαιος διάδοχος του Δημήτρη Δασκαλόπουλου. Ο ίδιος επέλεξε να αποσύρει την υποψηφιότητα του, καθώς θεώρησε ότι όφειλε να δώσει προτεραιότητα στην εκπλήρωση των επιχειρηματικών του σχεδίων. Με βάση αυτήν την λογική κινήθηκε μέχρι σήμερα. Τώρα, έχοντας αντιμετωπίσει και ξεπεράσει την πρόκληση της κάλπης (για πρώτη φορά επίσημα, καθώς είχε προηγηθεί μία σύντομη ουσιαστικά ανεπίσημη πρόκληση του Λεωνίδα Φοίβου Κόσκου το 1984) το ερώτημα είναι αν ο νέος πρόεδρος θα χαράξει νέα γραμμή κι αν ναι, προς ποια κατεύθυνση;

Κατά μία έννοια ο ΣΕΒ βρίσκεται στην ίδια θέση με τους οικονομολόγους—όπου η μία σχολή βλέπει τις εξελίξεις τεχνοκρατικά και αφήνει τις αποφάσεις στην πολιτική ηγεσία, η άλλη θεωρεί πως έχει την υποχρέωση να προτείνει λύσεις που να λαμβάνουν υπόψη τους τις κοινωνικές συνθήκες και να αναλαμβάνει τις ανάλογες πολιτικές ευθύνες.

Τι θα κάνει ο ΣΕΒ, τώρα, ποια πολιτική θα ακολουθήσει ο Θεοδωρόπουλος. Ως επιχειρηματίας υπήρξε τολμηρός, σχεδόν ρηξικέλευθος. Θα δείξει τα ίδια προσόντα στον ΣΕΒ ή θα υιοθετήσει την γραμμή της κλειστής πόρτας, της ελάχιστης επαφής με τα ΜΜΕ, της παρασκηνιακής κίνησης. Οπωσδήποτε το θέμα δεν είναι «άσπρο-μαύρο», οπότε το ερώτημα είναι προς τα που θα γείρει η πλάστιγγα.

Είναι αλήθεια ότι η περίοδος του μεγάλου ανοίγματος του ΣΕΒ προ την κοινωνία συνέπεσε με τα χρόνια των μεγάλων δυσάρεστων εξελίξεων. Το 2006 ο Δασκαλόπουλος δυσαρέστησε τα μάλα τον Κώστα Καραμανλή επειδή με καθαρά λόγια προειδοποίησε για την κρίση του 2008/9. Το θέμα έχει την καθαρή ηθική διάσταση: όφειλε να σιωπήσει μολονότι έβλεπε την κρίση οπότε όλοι θα έφευγαν από την Γ.Σ. ευχαριστημένοι, ή όφειλε να πει την αλήθεια και να ρισκάρει τις αρνητικές επιπτώσεις – προσωπικές και για την Οργάνωση;

Τα επόμενα χρόνια θα είναι ίσως ομαλά γιατί η χώρα βρίσκεται σε σημαντικό βαθμό στον σωστό δρόμο. Θα είναι, όμως, ταυτόχρονα εξαιρετικά δύσκολα και επικίνδυνα διότι οι εξελίξεις τρέχουν με ιλιγγιώδη ρυθμό, οι κίνδυνοι αυξάνονται με εκθετικό ρυθμό, οι πολίτες θα αισθάνονται ολοένα και πιο αδύναμοι, διαρκώς χωρίς πυξίδα, διαρκώς αμφισβητούντες ακόμη και την ίδια την δημοκρατία.

Ο νέος πρόεδρος θα αντιμετωπίσει το ίδιο ηθικό δίλημμα: θα μιλήσει καθαρά – όσο κι αν γίνει δυσάρεστος—ή θα επιδιώξει να κρατήσει τον ΣΕΒ μακριά από τον δημόσιο λόγο και χώρο; Υπάρχει, πάντως, μία αλήθεια που δεν δίστασε να εκφέρει ο Δασκαλόπουλος όταν κατηγορήθηκε ότι είχε κατέλθει στον πολιτικό στίβο: «Ως ΣΕΒ δεν είμαστε προσδεδεμένοι στο άρμα καμίας παράταξης. Ο ΣΕΒ δεν κάνει πολιτική. Αλλά, οι παρεμβάσεις του δεν μπορεί να μην έχουν πολιτική διάσταση».

Η αναφορά στον Αριστοτέλη είναι σαφής.

Διαβάστε επίσης

Η βόμβα Χατζηδάκη και η απόλυτη σαγήνη της