Πότε χορηγείται άδεια άνευ αποδοχών από τους εργοδότες

Η άνευ αποδοχών άδεια των μισθωτών του ιδιωτικού τομέα στηρίζεται στην αρχή της ελευθερίας των συμβάσεων και δεν ρυθμίζεται από τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας, εκτός ορισμένων εξαιρέσεων μισθωτών, όπου η χορήγηση αυτής μπορεί να προβλέπεται από συλλογικές συμβάσεις εργασίας, διαιτητικές αποφάσεις ή κανονισμούς εργασίας.

Μπορεί να χορηγηθεί μόνο κατόπιν κοινής συμφωνίας του εργαζομένου και του εργοδότη. Η άδεια αυτή δεν είναι δυνατόν να χορηγηθεί υποχρεωτικά από τον εργοδότη, διότι η μονομερής χορήγηση της ισοδυναμεί με άρνηση αποδοχής των υπηρεσιών του μισθωτού, με αποτέλεσμα την υπερημερία του εργοδότη.

Ωστόσο, όπως δεν μπορεί να την επιβάλει μονομερώς ο εργοδότης, αντίστοιχα δεν είναι υποχρεωμένος να συμφωνήσει στη χορήγησή της. Κατά συνέπεια, δεν μπορεί να επιβληθεί μονομερώς ούτε από τον εργοδότη ούτε από το μισθωτό, αλλά απαιτείται προηγηθείσα συμφωνία αμφοτέρων. Επομένως, ο εργοδότης έχει την ευχέρεια να συμφωνήσει ή να απορρίψει το αίτημα λήψης άδειας άνευ αποδοχών.

Η άρνηση του εργοδότη ελέγχεται υπό το πρίσμα της τυχόν κατάχρησης δικαιώματος. Αυτό σημαίνει ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις (π.χ. βαρεία ασθένεια εργαζομένου, οικογενειακές υποχρεώσεις), ο εργοδότης δεν μπορεί εύλογα να αρνηθεί τη χορήγηση, εφόσον ο εργαζόμενος την έχει ανάγκη και η αντικατάστασή του στην εργασία είναι ευχερής.

Η άδεια άνευ αποδοχών αποτελεί τυπική περίπτωση αναστολής της σύμβασης εργασίας. Αυτό σημαίνει ότι, ο χρόνος διάρκειάς της θεωρείται ως χρόνος υπηρεσίας. Συνεπώς προσμετρείται στη διάρκεια του δανεισμού. Επιπλέον, η λήψη άδειας άνευ αποδοχών δεν συνεπάγεται την απώλεια ούτε επηρεάζει με οποιονδήποτε τρόπο το δικαίωμα του εργαζομένου για τη λήψη της ετήσιας άδειας αναψυχής με αποδοχές.

Η άνευ αποδοχών άδεια δεν στερεί -καταρχήν- από το μισθωτό το δικαίωμα λήψεως και της κανονικής του αδείας. Αυτό συμβαίνει όταν η άνευ αποδοχών απουσία του μισθωτού είναι απολύτως δικαιολογημένη από σοβαρό λόγο ή όταν ο μισθωτός κατά το εν λόγω χρονικό διάστημα ανάλωσε σημαντικές πνευματικές ή σωματικές δυνάμεις. Σε κάθε περίπτωση ωστόσο, η άνευ αποδοχών άδεια καλό είναι να χορηγείται μετά την εξάντληση της κανονικής άδειας ή να συμφωνείται εξαρχής μεταξύ εργαζομένου και εργοδότη το κατά πόσον θα επηρεαστεί τελικώς η μετ’ αποδοχών άδεια του μισθωτού.

Παρόλο που δεν προβλέπεται ρητά στην εργατική νομοθεσία, είθισται ο εργοδότης να προβαίνει σε γνωστοποίηση στην αρμόδια υπηρεσία του ΕΦΚΑ (πρώην ΙΚΑ-ΕΤΑΜ) και του ΣΕΠΕ, ώστε σε περίπτωση ελέγχου, να μην υπάρξει πρόβλημα με την ασφάλιση και να μην επιβληθεί πρόστιμο για αδήλωτη εργασία. Επισημαίνεται ότι εν προκειμένω αρμόδιος να προβεί στη γνωστοποίηση αυτή είναι ο αρχικός εργοδότης.