Σε πλήρη αντίθεση με τα υπαρξιακά θέματα που με απασχόλησαν τις άγιες ημέρες του Πάσχα, σήμερα είναι η σειρά του ρεύματος του ηλεκτρικού.
Δεν είμαι ειδικός στην ηλεκτρική ενέργεια, οι απόψεις μου είναι προσωπικές, είμαι υπέρ της ελεύθερης αγοράς με κανόνες και εποπτεία, αλλά έχω την αίσθηση πως οι λιανικοί καταναλωτές δεν χρειάζεται να παίρνουν το βάρος της απόφασης για ένα τόσο βασικό και αναγκαίο καταναλωτικό αγαθό όπως είναι το ρεύμα.
Όταν θέλεις να αγοράσεις παπούτσια πρώτα θα αποφασίσεις τι είδους παπούτσια χρειάζεσαι, αθλητικά, σοβαρά για την δουλειά, μοντέρνα για την βραδινή έξοδο, σαγιονάρες για το καλοκαίρι, μποτάκια για ορειβασία.
Αφού ξεκαθαρίσεις τι θέλεις, θα ξεκινήσεις την αναζήτηση βάζοντας και ένα εύρος τιμής σαν στόχο.
Χρώματα, ποιότητες, διαφορετικές μάρκες, στυλ, υλικά κατασκευής, από ανακυκλωμένα πλαστικά και ότι άλλο μπορεί να φανταστεί κάποιος.
Εάν βρεις κάτι που σου αρέσει πολύ, ίσως υπερβείς τον στόχο τιμής αλλά δεν πειράζει, εφόσον σου ταιριάζει χαλάλι.
Έτσι ή κάπως έτσι αγοράζουμε παπούτσια.
Πατάμε τον διακόπτη για να ανοίξουμε το φως. Ρεύμα.
Ανοίγουμε τον φούρνο. Ρεύμα. Ανοίγουμε το ραδιόφωνο. Ρεύμα.
Παντού το ίδιο.
Πάμε στον γείτονα από κάτω, να δούμε champion league. Ρεύμα.
Πάλι το ίδιο. Ούτε χειρότερο, ούτε καλύτερο. Το ίδιο.
Πως αγοράζεις ρεύμα; Πως διαλέγεις ρεύμα, όταν όλα είναι ακριβώς ίδια;
Η ιστορία παραγωγής του ηλεκτρικού ρεύματος στην Ελλάδα ξεκίνησε στα τέλη του 19ου αιώνα με την «Εταιρεία Αεριόφωτος Αθηνών ΑΕ», η οποία ανέλαβε με αποκλειστικό συμβόλαιο τον φωτισμό της πόλης της Αθήνας. Το ρεύμα στην αρχή προορίζετο μόνο για φωτισμό και ήταν διαθέσιμο μόνο τις νυχτερινές ώρες.
Η εταιρεία είχε και την ευχέρεια καθορισμού της τιμής του ρεύματος.
Στη συνέχεια εμφανίστηκε το 1898 η εταιρεία «Τόμσον-Χιούστον της Μεσογείου» και ανέλαβε τον ηλεκτροφωτισμό διαφόρων πόλεων, όπως του Αργοστολίου, της Ερμούπολης, της Καλαμάτας και του Πειραιά.
Ο εξηλεκτρισμός με τοπικό χαρακτήρα έφτασε σύντομα στα όριά του, αδυνατώντας να παρακολουθήσει τόσο τις εξελίξεις στην παραγωγική διαδικασία (λιγνίτης άνθρακας) που απαιτούσαν μεγάλες επενδύσεις αλλά και τις δυσκολίες διασύνδεσης για να φτάσει το ηλεκτρικό ρεύμα σε όλη την επικράτεια.
Εκτός από τα τεράστια κεφάλαια που ήταν απαραίτητα για την δημιουργία πανελλαδικού δικτύου μεταφοράς ηλεκτρισμού, χρειάζονταν και συνολικός σχεδιασμός, απαλλοτριώσεις και ειδικές άδειες διέλευσης.
Ήταν φανερό πως απαιτούνταν μια διαφορετική δομή και γι’ αυτό τον λόγο δημιουργήθηκε η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού το 1950 η οποία εθνικοποίησε όλους τους ανεξάρτητους παραγωγούς και ανέλαβε με μεγάλη επιτυχία το τεράστιο έργο του εξηλεκτρισμού της χώρας.
Κατασκεύασε το δίκτυο, θερμοηλεκτρικά και υδροηλεκτρικά εργοστάσια, και έγινε η μεγαλύτερη εταιρεία από πλευράς εργαζομένων της χώρας μας.
Η ίδια πολιτική ακολουθήθηκε και στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες, μια μεγάλη δημόσια εταιρεία που παρείχε ηλεκτρικό ρεύμα σε όλη την επικράτεια.
Η ιστορία άρχισε να παίρνει άλλη κατεύθυνση όταν η φιλελεύθερη πολιτική προσέγγιση συνειδητοποίησε πως η ύπαρξη φυσικών ή τεχνητών μονοπωλίων δεν είναι η βέλτιστη πρακτική για την μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας, της παραγωγικότητας , της καινοτομίας αλλά και της εξυπηρέτησης του πελάτη.
Με απλά λόγια κατάλαβαν πως ο μόνο ο ανταγωνισμός με κανόνες και υψηλή εποπτεία από το κράτος δημιουργεί αξία, μειώνει τις τιμές και τελικά αποδίδει ευημερία για τους πολλούς.
Σε μια σειρά κλάδων η απελευθέρωση έφερε επαναστατικές αλλαγές στις υπηρεσίες που προσφέρονταν, στην πληθώρα των επιλογών αλλά και στις οικονομικότερες τιμές. Τηλεπικοινωνίες, χρηματοοικονομικός κλάδος, αερομεταφορές είναι τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Στην ηλεκτρική ενέργεια η απελευθέρωση επήλθε αργότερα με αφορμή τεχνολογικές εξελίξεις στον χώρο παραγωγής που έδινε την δυνατότητα σε μικρούς παραγωγούς να παράγουν ανταγωνιστικά ηλεκτρική ενέργεια.
Η παραγωγή ρεύματος από προσιτό φυσικό αέριο και η έλευση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που ενισχύθηκαν με ευρωπαϊκά κονδύλια για να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή συνετέλεσαν στην ανάγκη καθιέρωσης ενός νέου ανταγωνιστικού πλαισίου.
Η απελευθέρωση ήταν μια μακρά διαδικασία που ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και διαμορφώθηκε στην σημερινή της μορφή σε Ευρωπαϊκό επίπεδο το 2011.
Ενώ η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας αυτή καθαυτή είναι μια σχετικά απλή διαδικασία, γίνεται εξαιρετικά πολύπλοκη όταν πρέπει να διοχετευθεί καθημερινά και αδιάλειπτα σε εκατομμύρια καταναλωτές, οικιακούς και βιομηχανικούς.
Και αυτό γιατί το ρεύμα που παράγεται δεν αποθηκεύεται, εκλύεται στο σύστημα μεταφοράς και απορροφάται από τους χρήστες.
Κάθε μέρα, κάθε ώρα πρέπει να παράγεται τόσο ρεύμα όσο καταναλώνεται. (η αποθήκευση ρεύματος απαιτεί νέες επενδύσεις που θα αναπτυχθούν στην χώρα μας με αντλησιοταμιευτήρες και μπαταρίες)
Τα δίκτυα μεταφοράς ρεύματος και αυτά αποσυνδέθηκαν από την διαδικασία παραγωγής, έγιναν ξεχωριστή οντότητα με την οποία συνεργάζονται οι ανεξάρτητοι παραγωγοί ρεύματος.
Στο τελευταίο στάδιο της απελευθέρωσης οι τελικοί καταναλωτές θα είχαν την δυνατότητα να επιλέξουν τον δικό τους πάροχο ηλεκτρικού ρεύματος σε μια ανοιχτή και ελεύθερη αγορά.
Αυτό ήταν το σενάριο, η αρχική ιδέα για να δημιουργηθεί ανταγωνισμός ώστε να αναγκαστούν οι επιχειρήσεις να παράγουν ρεύμα με τον πιο αποδοτικό τρόπο.
Η ελεύθερη αγορά θα αναλάμβανε τα υπόλοιπα.
Εδώ αξίζει τον κόπο να σημειώσουμε πως όλο το πλαίσιο αλλά και η διαδικασία καθημερινής τιμολόγησης της τιμής του ρεύματος είναι καθορισμένη από την Ευρωπαϊκή επιτροπή.
Η τιμή του ρεύματος βασίζεται στην οριακή τιμή συστήματος η οποία είναι αρκετά περίπλοκη και δεν χρειάζεται να αναλυθεί στο πλαίσιο αυτού του άρθρου.
Έχει δημιουργηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να αποζημιώνονται όλοι οι παράγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας με μια τιμή που να καλύπτει το οριακό τους κόστος.
Σε διαφορετική περίπτωση δεν θα είχαν κίνητρο να παράξουν ρεύμα για να μπορούμε εμείς να καταναλώνουμε καθημερινά.
Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας έχουν διαφορετικό καθεστώς αποζημίωσης με σταθερές τιμές, γιατί χρειαζόντουσαν οικονομικά κίνητρα και εξασφαλίσεις για να υλοποιηθούν, εξαιτίας του αρχικού υψηλού κόστους εγκατάστασης και της μεταβλητότητας των καιρικών φαινομένων (ύπαρξη ανέμων, ηλιοφάνειας) που επηρεάζουν την παραγωγή τους.
Και φτάσαμε στο σημείο που κάθε Ευρωπαίος οικιακός καταναλωτής έπρεπε να αποφασίσει για τον πάροχο της ηλεκτρικής του ενέργειας.
Δηλαδή κάθε νοικοκυριό, κάθε παππούς και γιαγιά, νέοι, μισθωτοί, άνεργοι να είναι σε θέση να μπορούν να επιλέξουν τον προμηθευτή τους.
Για ένα προϊόν που αφενός τους είναι απαραίτητο, και από την άλλη είναι ομογενές. Όμοιο, ίδιο. Δεν υπάρχει καλό και ποιοτικό ρεύμα.
Υπάρχει μόνο η τιμή του ρεύματος.
Είμαστε όμως σίγουροι πως όλοι μπορούν να κατανοήσουν τις έννοιες, ρήτρα αναπροσαρμογής, κλειστό συμβόλαιο, ανοιχτό συμβόλαιο, νυχτερινή χρέωση, σταθερό τιμολόγιο;
Είναι απαραίτητο να τα γνωρίζουν όλα αυτά;
Εάν σήμερα προσπαθήσετε να επιλέξετε προμηθευτή ρεύματος μέσα από το διαδίκτυο το πρώτο που θα βρείτε θα είναι ένα μήνυμα που θα ζητά το τηλέφωνό σας για να επικοινωνήσουν μαζί σας.
Οι περισσότεροι θέλουν να σας μιλήσουν, να σας πάρουν τηλέφωνο, να σας τα εξηγήσουν.
Γιατί άραγε είναι τόσο περίπλοκη η τιμολόγηση που δεν μπορεί να περιγραφεί με σαφήνεια στον ιστότοπο για να την καταλάβουμε;
Σήμερα η προμήθεια ηλεκτρικού ρεύματος μοιάζει με την αγορά βενζίνης χωρίς όμως τιμές στα πρατήρια, εάν δεχτούμε πως οι βενζίνες είναι παρόμοιες στην ποιότητα.
Οδηγείτε και βλέπετε ένα βενζινάδικο.
Δεν έχει αναρτημένη την τιμή βενζίνης ανά λίτρο στην πινακίδα. Έχει ένα τηλέφωνο (για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών είναι χωρίς χρέωση ….χεχεχε) όπου σας ζητούν να τους πάρετε τηλέφωνο για να σας κάνουν προσφορά τιμής.
Και εάν θέλουμε να το κάνουμε ακόμα πιο ρεαλιστικό, εισέρχεσθε στο βενζινάδικο, χωρίς να ξέρετε όλες τις λεπτομέρειες της τιμής και σας ζητούν να κάνετε συμβόλαιο για να προμηθεύεστε βενζίνη από το συγκεκριμένο βενζινάδικο για τα επόμενα δύο χρόνια με δέλεαρ ίσως μια μπάλα βόλεϊ και ένα στρώμα θαλάσσης…
Περίεργες καταστάσεις.
Ο ανταγωνισμός είναι εξαιρετικά δύσκολο να δημιουργηθεί σε ένα ομογενές προϊόν.
Μια και μόνο τιμή ηλεκτρικού ρεύματος για όλους τους οικιακούς καταναλωτές μέσα από έναν νέο ενιαίο φορέα που θα πρέπει να δημιουργηθεί με Ευρωπαϊκές προδιαγραφές είναι ίσως μια λύση.
Οι βιομηχανικοί καταναλωτές από την άλλη πλευρά θα πρέπει να μπορούν να επιλέγουν απευθείας τους παρόχους τους, να κάνουν μακροπρόθεσμες συμφωνίες σε προκαθορισμένες ή κυμαινόμενες τιμές, να μπορούν να παράγουν μόνοι τους ρεύμα και να δραστηριοποιούνται αντισταθμίζοντας ή επενδύοντας στο χρηματιστήριο ενέργειας με παράγωγα προϊόντα.
Ο ανταγωνισμός θα πρέπει να σχεδιαστεί ώστε να αφορά στην παραγωγική διαδικασία , με καινοτομία, με τεχνολογικές επενδύσεις, με εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, οργάνωση και προπαντός επιχειρηματικότητα.
Ενδεχομένως να είναι η κατάλληλη στιγμή να δημιουργηθεί ένα νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο με αφορμή την εκτόξευση των τιμών και την ενεργειακή πενία που επίκειται.
Εσείς τι νομίζετε;
Διαβάστε επίσης
ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ
