Ήταν αναπόφευκτο ότι η ιδέα του άριστου δασμού (optimum tariff) όπου ένας μεγάλος παίκτης επιβάλει την τιμή στην διεθνή αγορά θα εύρισκε απήχηση στον Τραμπ.

Το γεγονός ότι η εμπειρία του εμπορικού πολέμου με την Κίνα το 2028-2020 κατέληξε σε ουσιαστικό φιάσκο για τις ΗΠΑ δεν τον πτοεί – ίσως διότι επιπόλαια θωρεί ότι η συμφωνία που υπογράφτηκε στο τέλος (Phase One Deal) αποτελούσε νίκη. Το πραγματικό αποτέλεσμα, όμως, μόνο ως Πύρρειος Νίκη χαρακτηρίζεται. Η Κίνα «δεσμεύτηκε» μεν να εισάγει περισσότερα αμερικανικά προϊόντα, στο μεταξύ δε επιτάχυνε την ανάπτυξη της δικής της τεχνολογίας, ως αντίδραση στους τεχνολογικούς περιορισμούς που είχαν επιβάλλει οι ΗΠΑ– ως σ μέρος του πολέμου.

Στην πιο ευνοϊκή έκβαση τους, η εμπειρία με πολέμους δασμών δείχνει σε σαφήνεια ότι εφόσον η χώρα που τους επιβάλει καλύπτει μεγάλο όγκο του παγκόσμιου εμπορίου, μπορεί να αποκομίσει βραχυχρόνια κέρδη. Επειδή, όμως, καμία χώρα δεν έχει τόσο μεγάλη δύναμη, και οι άλλες χώρες είναι ικανές να ανταποκριθούν με αντίποινα (δικούς τους δασμούς) μακροχρόνια οι ζημιές υπερκαλύπτουν τα άμεσα κέρδη.

Αν ο Τραμπ και το περιβάλλον του είχαν την ικανότητα να διαβάσουν ιστορία, θα ανακάλυπταν ότι ο περίφημος Smoot-Hawley νόμος του 1930 δεν βοήθησε την Αμερική να βγει από την ύφεση—αντίθετα την ώθησε βαθύτερα σ’ αυτήν. Κι αν έκαναν τον κόπο να αναλύσουν τα αποτελέσματα του δασμολογικού πολέμου με την Κίνα θα ανακάλυπταν ότι το έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου με την Κίνα μειώθηκε από τα $375 δισ. στα $345 δισ. – μείωση που δεν θα την έλεγες και σημαντική, ιδιαίτερα αν ληφθούν υπόψη οι ευρύτερες επιπτώσεις.

Στον τομέα της τεχνολογίας οι ΗΠΑ υπέστησαν πανωλεθρία—ώθησε την Κίνα σε τεχνολογική ανεξαρτησία. Για παράδειγμα, η Haiwei υπέφερε μείωση 30% στις πωλήσεις της αλλά ανέπτυξε πλέον το δικό της λογισμικό (Harmony OS) σε αντικατάσταση του Android. Ταυτόχρονα, λόγω των αντιποίνων, οι Microsoft και Apple υποχρεώθηκαν να καθυστερήσουν την ανάπτυξη νέων προϊόντων τους, ενώ η απαγόρευση στις TSMC, Intel, Nvidia να πωλούν στην Κίνα, οδήγησε την χώρα στην ανάπτυξη νέων εξελιγμένων semiconductors.

Στην πλευρά της οικονομίας,  οι Αμερικανοί πολίτες πλήρωσαν με τις υψηλότερες τιμές το 90% των δασμών που επιβλήθηκαν, ενώ οι επιχειρήσεις αντιμετώπισαν αύξηση κόστους και έτσι μείωση κερδών. Ας σημειωθεί ότι οι δασμοί είχαν επιβληθεί σε προϊόντα αξίας $80 δισ. Η Κίνα αντέδρασε επιβάλλοντας στοχευμένους δασμούς σε Αμερικανικά προϊόντα αξίας $110 δισ., με έμφαση στα αγροτικά προϊόντα (κυρίως σόγια), τα αυτοκίνητα και την αεροπορική βιομηχανία.

Όταν η σκόνη του ηλίθιου αυτού πολέμου κατακάθισε, και οι δύο οικονομίες είχαν πληρώσει σημαντικά κόστη στηρίζοντας με επιδοτήσεις (τους αγρότες οι ΗΠΑ, τις βιομηχανίες της η Κίνα) όσους είχαν υποφέρει, και το μόνο μόνιμο οικονομικό αποτέλεσμα ήταν η εκτροπή των ροών εμπορίου σε νέες κατευθύνσεις. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της FED o πόλεμος είχε κοστίσει στις ΗΠΑ ετήσια μείωση του ρυθμού αύξηση του ΑΕΠ κατά τουλάχιστον 0,3%– χωρίς να μπορούν να συνεκτιμηθούν οι ευρύτερες επιπτώσεις.

Το μάθημα, πάντως, για την Ευρώπη θα είναι επώδυνο – θα πληρώσει τώρα την βολική εξάρτηση που είχε από τις ΗΠΑ, και όχι μόνο στον τομέα της άμυνας. Θα είναι μεν υποχρεωμένη να προβεί σε αντίποινα αλλά αυτό δεν θα αλλάξει το γεγονός ότι θα χαθούν  αγορές για ορισμένα αγροτικά (κρασιά, γαλακτοκομικά, λάδι, κρέατα και αλλαντικά)  και βιομηχανικά προϊόντα της  (αλουμίνιο, αυτοκίνητα, αεροσκάφη). Το μεγαλύτερο πρόβλημα της, όμως, θα προκύψει αν στην μανία του ο Τραμπ αντιμετωπίσει την Ευρώπη όπως την Κίνα στον τομέα της τεχνολογίας.

Στην περίπτωση αυτή, το »καλό» θα είναι ότι οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να πάρουν επιτέλους  πολύ σοβαρά και πρακτικά τις εκθέσεις Draghi και Letto– τις επισημάνσεις τους και τις προτάσεις τους. Η τεχνολογική υστέρηση της Ευρώπης δεν της επιτρέπει να αντιδράσει με την ταχύτητα και εθνική ομοψυχία που έδειξε (και επέβαλλε) η Κίνα – οπότε η Ευρώπη θα υποχρεωθεί είτε σε όχι σύντομη περίοδο επώδυνης προσαρμογής είτε σε ταπεινωτικό συμβιβασμό. Αναμφίβολα, εξάλλου, δεν υπάρχει ευρωπαίος ηγέτης που μπορεί να υποχρεώσει την Ευρώπη να παίξει το παιγνίδι που έπαιξε η Κίνα με την συμφωνία Phase One!

Ανεξέλεγκτος στην δεύτερη θητεία του ο Τραμπ, φέρνει τόσο ριζικές αλλαγές που η επιστροφή στο παλαιό καθεστώς να είναι σχεδόν αδύνατη. Ο πόλεμος των δασμών είχε χαρακτηριστεί από την Joan Robinson σ’ ένα πασίγνωστο άρθρο της ως “η εξαγωγή ανεργίας”—{Beggar-thy-neighbor policies of unemployment).  Αυτό στην δεκαετία του 1930. Σήμερα, η ριζική μεταμόρφωση της Ατλαντικής Συμμαχίας θα είναι μία από τις μικρότερες συνέπειες. Σήμερα, ο πόλεμος δασμών θα αλλάξει το οικονομικό τοπίο, τις ροές του διεθνούς εμπορίου, την γεωπολιτική πραγματικότητα. Στο περιβάλλον αυτό η Ευρώπη θα πρέπει να μάθει από την αρχή ή θα διαλυθεί στα εξ’ ων συνετέθη.  Κάτι σαν το Learning by Doing  (Μάθηση μέσω της Πράξης) του Kenneth Arrow.

Η Ευρώπη θα αντέξει τον πόνο;

Διαβάστε επίσης

Ξεπερνά ο ρεαλισμός του πολίτη τον ρεαλισμό του κομματάρχη;