Αν διαβάζω σωστά τα στοιχεία που δημοσιεύει ο ΟΑΕΔ (για να μην ξεχνάμε σημαίνει «Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού») ο ιδιωτικός τομέας ανταποκρινόμενος σε διάφορα προγράμματα απασχόλησης που έτρεξε ο Οργανισμός ζήτησε (ήθελε, μπορούσε) να απασχολήσει περίπου 110.000 άτομα. Για διάφορους λόγους —που δεν είναι του παρόντος αλλά που εν πάση περίπτωση ο ΟΑΕΔ οφείλει να αναλύσει λεπτομερώς και να δημοσιεύσει —εγκρίθηκαν περίπου 90.000 θέσεις από τις 110.000. Για λόγους που επίσης δεν είναι απόλυτα σαφείς—τελικά καλύφθηκαν περίπου 43.000 θέσεις από τις 90.000.
Ποσοστό κάλυψης κάτι λιγότερο από 40% στο σύνολο της ζήτησης του ιδιωτικού τομέα και 48% στο σύνολο των θέσεων που ενέκρινε ο ΟΑΕΔ.
Δεν θα το χαρακτήριζε κανείς ως επιτυχία.
Διαβάζω, επίσης, ότι η ανεργία στους νέους (δηλαδή στην ηλικιακή ομάδα 18-25) παραμένει στα ίδια υψηλά επίπεδα εδώ κι ένα χρόνο: χονδρικά στο 39%, ενώ η συνολική ανεργία κυμαίνεται στο επίπεδο του 13,5%.
Η γνωστή (και ορθή) ερμηνεία είναι ότι υπάρχει δομική διαφορά ανάμεσα στην ζήτηση και την προσφορά: δεν υπάρχουν οι κατάλληλοι άνθρωποι για να καλύψουν τις ανάγκες των επιχειρήσεων. Μιλάμε, δηλαδή, για διαρθρωτική ανεργία. Οι θέσεις που αναζητούν άνθρωπο είναι περισσότερες από τους ανέργους που ψάχνουν για δουλειά.
Ποιος φταίει όμως, για την κατάσταση αυτή; Ο πιανίστας (ο ΟΑΕΔ) ή τα τραγούδια (τα προγράμματα);
Η απάντηση είναι και τα δύο, συν το…ακροατήριο.
Τα αίτια της ανισορροπίας θα μπορούσαν να είναι:
- Η αδιαφορία των ανέργων για δουλειά. Άνθρωποι, που έχουν δηλαδή βολευτεί με το επίδομα ανεργίας—βέβαια, αυτό δεν ισχύει για τους νέους που δεν έχουν ποτέ εργαστεί. Ή, που έχουν βρει κάποια δουλειά στην μαύρη οικονομία αλλά παραμένουν εγγεγραμμένοι ως άνεργοι. Ή, που απλά δεν δουλεύουν διότι θεωρούν πως δεν βρίσκουν θέση για τα υψηλά προσόντα τους. Ή, τέλος, που παίρνουν ένα χαρτζιλίκι από τους γονείς και …ως εκεί.
- Οι αστοχίες των προγραμμάτων, ή της λειτουργίας του ΟΑΕΔ – που έτσι κι αλλιώς δεν χαίρει της καλύτερης φήμης ως προς την αποτελεσματικότητα του.
- Η αποσύνδεση της εκπαίδευσης/παιδείας από την αγορά εργασίας. Για παράδειγμα, την εξαιρετικά χαμηλή ποιότητα γνώσεων των αποφοίτων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Ή, στην εμμονή των πανεπιστημίων να προσφέρουν απλόχερα θέσεις σε γνωστικά πεδία για τα οποία δεν υπάρχει ζήτηση από την αγορά. Ή, στην μανία της ελληνικής οικογένειας να προτιμά ένα πανεπιστημιακό πτυχίο που οδηγεί στην ανεργία παρά ένα πτυχίο από τεχνική σχολή με συγκεκριμένες δεξιότητες που ζητά η αγορά.
Μπορεί μερικά να ισχύουν, Μπορεί όλα. Το σαφές, όμως, είναι πως κάτι δεν κάνουμε καλά. Ειδικά, δε, το πρόβλημα με την ανεργία των νέων αποτελεί ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια της κοινωνικής συνοχής και της πολιτικής σταθερότητας. Επειδή το συγκεκριμένο πρόβλημα υπάρχει από δεκαετίας, οφείλουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι εκτρέφουμε μία ολόκληρη γενιά που κινδυνεύει να μην εργαστεί ποτέ.
Έχουν αναρωτηθεί οι αρμόδιοι για τις κοινωνικές και προσωπικές επιπτώσεις αυτής της εξέλιξης;
Δυστυχώς, στο τομέα της αγοράς εργασίας υπολείπονται πολλά να γίνουν. Κατανοητή, ανθρώπινα, πολιτικά και… μνημονιακά – η έμφαση στην απονομή των συντάξεων. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν πρέπει να επαναξιολογηθεί και μάλιστα άμεσα η πορεία/ επιτυχία των προγραμμάτων ανεργίας σε συνδυασμό με την αποτελεσματική λειτουργία του ΟΑΕΔ. Αυτά είναι τουλάχιστον δύο μέτρα που μπορούν να υιοθετηθούν τώρα.
Το μεγάλο θέμα, βέβαια, παραμένει η ανώτατη εκπαίδευση, που ούτε ανώτατη είναι ούτε οδηγεί πουθενά—με ελάχιστες εξαιρέσεις. Όταν στον 21ο αιώνα, δέρνονται καθηγητές μπροστά στα μάτια συναδέλφων και σπουδαστών, ας μην μιλάμε για ανώτατη παιδεία στην Ελλάδα.
Ανώτατη παιδεία είναι πρωταρχικά θέμα κουλτούρας. Και μετά θέμα γνώσης. Η κουλτούρα που επικρατεί στα κρατικά εκπαιδευτικά μονοπώλια αποτελεί ντροπή για την χώρα.