Η  2α Απριλίου 2025 θα μείνει στην ιστορία ως η ημέρα όπου η λογική εκδιώχθηκε  από το παράθυρο,  οι οικονομολόγοι πέταξαν τα πτυχία τους στα σκουπίδια και οι πιγκουίνοι αναδείχθηκαν σε εμπορικό εχθρό των ΗΠΑ. Ο τίτλος της στήλης την 1^η Απριλίου 2025 «Ας μην περιμένουμε σήμερα από τον Τραμπ κάτι διαφορετικό από οικονομικό και πολιτικό  χάος» ίσως να αποδειχθεί αισιόδοξος—γιατί μετά από το χάος ακολουθεί η σύγκρουση.

Ο Τραμπ χάραξε τον δρόμο του καθοδηγούμενος από την πίστη ότι έτσι θα αλλάξει τον κόσμο. Όσοι αισιόδοξα νομίζουν ότι η κήρυξη του εμπορικού πολέμου αποτελεί διαπραγματευτικό χαρτί, υποτιμούν μεν ότι, ακόμη κι αν είναι έτσι, κανένα κράτος δεν μπορεί να ριψοκινδυνεύσει την επιστροφή στο παλαιό καθεστώς επειδή ίσως ο Τραμπ πεισθεί να μειώσει κάποιους δασμούς. Παραβλέπουν, δε, ότι οι κινήσεις του είναι βαθύτατα ιδεολογικές καθώς ουσιαστικά επιδιώκει να εγκαθιδρύσει μία νέα εποχή των Μεγάλων Δυνάμεων (ΗΠΑ-Κίνα και ίσως Ρωσία) που παραπέμπει στον 19^ο αιώνα.

Ο Τραμπ πιστεύει ότι το υποτιμημένο δολάριο θα ενισχύσει τις εξαγωγές και οι δασμοί θα φέρουν την παραγωγή πίσω στις ΗΠΑ.  Οι επιπτώσεις ξεκινούν, λοιπόν, από την ίδια την Αμερική, καθώς είναι σίγουρο πως νέα εργοστάσια δεν θα χτιστούν σε περιβάλλον έντονης αβεβαιότητας και με ορίζοντα κατασκευής τα 3-4 χρόνια. Δεν υπολογίζει, μάλιστα, καθόλου τις επιπτώσεις των αντιποίνων – των δασμών που θα επιβάλλουν στην Αμερική όλες οι άλλες χώρες.

Με το δολάριο αδύναμο, την ύφεση στην πόρτα και τον πληθωρισμό σε άνοδο, είναι πάρα πολύ πιθανό ότι η οικονομία θα περάσει σε φάση στασιμοπληθωρισμού. Ο οικονομικός και κοινωνικός διχασμός θα ενταθεί, κι αυτό συνεπάγεται αυξημένη βία σε ήδη καταρρέουσα κοινωνική συνοχή. Πέρα από αυτές τις συγκρούσεις, δύο θα είναι οι μεγάλες μάχες που θα σημαδέψουν ανεξίτηλα το πολιτικό σύστημα και την κοινωνική δομή των ΗΠΑ: στα δικαστήρια όπου θα προσβάλλονται όλες οι αποφάσεις του Τραμπ και στο Κογκρέσο, όπου θα κονταροχτυπηθούν η εκτελεστική με τη νομοθετική εξουσία.

Σε παγκόσμιο πλαίσιο, οι πρώτες μεγάλες διεθνείς οικονομικές ανακατατάξεις θα έχουν ως άξονα την ανάδειξη μίας νέας δομής εμπορικών συναλλαγών με έμφαση σε περιφερειακούς σχηματισμούς και σε διμερείς συνεννοήσεις από τις οποίες θα απουσιάζει η Αμερική – στο βαθμό του δυνατού. Η παγκόσμια οικονομία θα βιώσει την εμφάνιση νέων οδών συναλλαγών – από την δημιουργία νέων αλυσίδων εφοδιασμού μέχρι την καθιέρωση νέων θαλάσσιων οδών. Αναπόφευκτα οι οικονομικές αλλαγές θα ενισχύσουν ορισμένες συμμαχίες (κυρίως στην Άπω Ανατολή, όπως την  Περιφερειακή Συνολική Οικονομική Εταιρική Σχέση –Regional Comprehensive Economic Partnership:RCEP, την ASEAN –Ένωση Χωρών Νοτιοανατολικής Ασίας και την CPTPP  –Συνολική και Προοδευτική Συμφωνία για τη Δια-Ειρηνική Συνεργασία), ενώ ταυτόχρονα θα φέρουν τον σχεδιασμό και την σύναψη νέων.

Νομοτελειακά θα προκύψουν νέοι γεωπολιτικοί συσχετισμοί, καθώς οι νέοι οικονομικοί δεσμοί θα αναπτυχθούν χωρίς την υποχρεωτική συμμετοχή των ΗΠΑ, με αποτέλεσμα την απομόνωση της κατά μία έννοια. Στην ουσία, πέρα από τις αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις, οι ΗΠΑ έχουν χάσει πλέον, άσχετα και πέρα από τις όποιες εξελίξεις, την λεγόμενη «ήπια ισχύ» ( soft power). Στην πράξη ο Τραμπ δεν κάνει την Αμερική ισχυρότερη αλλά πιο αδύναμη από πλευράς επιρροής, προβολής του δικού της πολιτικού και πολιτισμικού προτύπου και αξιοπιστίας. Θέτοντας το θέμα απλά: η Αμερική μπορεί να επιστρέψει μετά τον Τραμπ, αλλά όλοι οι σύμμαχοι της έμαθαν πως δεν μπορούν πλέον να την εμπιστεύονται. Οι εχθροί της πάντως συνειδητοποίησαν τις αδυναμίες της.

Η Αμερική του Τραμπ ανέδειξε τα γνωστά μειονεκτήματα της δημοκρατίας και υπέδειξε τον τρόπο με τον οποίο η δημοκρατία μπορεί να καταλυθεί. Είναι ειρωνικό ότι η Washington Post του δισεκατομμυριούχου Jeff Bezos φέρει κάτω από τον τίτλο της την φράση “Οι δημοκρατίες πεθαίνουν στο σκοτάδι», ενώ ο ιδιοκτήτης της έγινε υποστηρικτής του Τραμπ. Οι δημοκρατίες πεθαίνουν στο φως,  μπροστά στα μάτια μας—και μάλιστα σχετικά εύκολα.

Ο Τραμπ αδίκησε την ίδια την Αμερική και τους συμμάχους της γκρεμίζοντας την ως σύμβολο. Έκανε ένα μεγάλο δώρο στους αντίπαλους της δημοκρατίας, πρόσφερε ανοιχτό δρόμο στην Κίνα να πάρει την  θέση των ΗΠΑ. Η σύγκρουση συνήθως ακολουθεί το χάος – θα είναι ιστορική πρωτιά  αν δεν συμβεί και τώρα.

Διαβάστε επίσης

Ας μην περιμένουμε σήμερα από τον Τραμπ κάτι διαφορετικό από οικονομικό και πολιτικό χάος