Να μην γίνει «βρήκαμε παπά να θάψουμε τέσσερις»

Διάβασα τις ανακοινώσεις για τα έργα που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης και ομολογώ πως ήταν ένας εντυπωσιακός κατάλογος. Τέσσερις μεγάλοι άξονες και ενδεικτικά παραδείγματα. Έτσι όπως είναι οι αναφορές δύσκολη είναι η αποτίμηση πέρα από την αξιολόγηση των βασικών αξόνων –που είναι συμβατικοί με τους σύγχρονους καιρούς μας: ψηφιακός μετασχηματισμός, μετάβαση σε πράσινη οικονομία, απασχόληση -δεξιότητες – κοινωνική συνοχή, ιδιωτικές επενδύσεις- μετασχηματισμός της οικονομίας.

Φαντάζομαι, εξάλλου, τουλάχιστον με βάση τα όσα έχουν ανακοινωθεί από τις Βρυξέλλες, ότι τα σχέδια που θα υποβληθούν εκεί για έγκριση θα είναι στοχευμένα και θα διασφαλίζεται η βιωσιμότητα τους.

Κατά κάποιον τρόπο, όμως, αυτή η γενική απαρίθμηση μου θυμίζει την λαϊκή θυμοσοφία «βρήκαμε παπά να θάψουμε τέσσερις».

Ο σύντομος κατάλογος εμπεριέχει τόσα πολλά έργα σε τόσους πολλούς τομείς που αναπόφευκτα ανακύπτει το ερώτημα: γίνονται όλα αυτά; Υπάρχει το ανθρώπινο δυναμικό; Υπάρχουν τα χρήματα για την εθνική συμμετοχή; Έχουν εκτιμηθεί οι αντιδράσεις που θα επιφέρουν καθυστερήσεις;

Επιπρόσθετα, προβληματίστηκα με την μετάβαση στην πράσινη οικονομία. Δεν διαφωνώ με τον στόχο αλλά τον θεωρώ περιορισμένο. Η πράσινη οικονομία είναι ένα μόνο μέρος του οπλοστασίου που πρέπει να αποκτήσει μία χώρα για να αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή. Δηλαδή, το ευρύτερο, βαθύτερο και επικίνδυνο φαινόμενο.

Στους ακαδημαϊκούς κύκλους της Δύσης ο προβληματισμός για την έκταση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής είναι εντονότατος. Ήδη, θεωρείται ότι η ταχύτητα έλευσης του και ο βαθμός επικινδυνότητας του έχουν υποτιμηθεί. Οι ειδικοί μιλούν για πόλεις που θα πλημμυρίσουν, χέρσα εδάφη που θα καούν, κύματα μετανάστευσης που θα έρθουν, ελλείψεις σε τρόφιμα, φάρμακα και υποδομές υγείας.

Αναρωτιέμαι αν τα πολύ εντυπωσιακά που ανακοινώθηκαν λαμβάνουν υπόψη τους αυτούς τους παράγοντες;

Επιπλέον, βασικός παράγων που τελικά θα κρίνει την επιτυχία ή αποτυχία των σχεδίων αυτών είναι ο ρεαλισμός στις επιλογές – γιατί ο κατάλογος είναι ατέλειωτος—και οι μηχανισμοί επίβλεψης και πιστοποίησης.

Έχουμε κυριολεκτικά σπαταλήσει πακτωλό κοινοτικών χρημάτων χωρίς να καταφέρουμε να αναδιαρθρώσουμε – ως οφείλαμε—ούτε την γεωργία, ούτε την μεταποίηση, ούτε τις υποδομές, ούτε και τις υπηρεσίες. Σε μεγάλο βαθμό παραμένουμε μία οικονομία του 20ου αιώνα.

Κατά κανόνα, οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις επιτυγχάνουν διότι στηρίζονται σε ορισμένα
«κλειδιά»: σε ένα-δύο κρίσιμα έργα, σε μία-δύο κρίσιμες αποφάσεις, σε μερικούς κρίσιμους ανθρώπους και οργανώσεις.

Είναι μία προσέγγιση που ελάχιστα έχει χρησιμοποιηθεί στην Ελλάδα – ίσως μόνο στην υπουργία του Στέφανου Μάνου.

Δεν χρειάζεται να εφεύρουμε τον τροχό – παλιά ελληνική συνήθεια. Στις ΗΠΑ το έκανε υψηλή τέχνη ο Ρούσβελτ (FDR).

Μήπως να αντιγράφαμε;