Η πρόκληση για την πρόκληση, η αντίδραση για την αντίδραση, η ανατροπή για την ανατροπή και όλα μαζί για την αποθέωση του «εγώ».  Όχι δηλαδή για την αποθέωση του θεάτρου, όχι του Αριστοφάνη, όχι γενικά του αρχαίου δράματος αλλά του «εγώ» της σκηνοθέτριας, διασκευάστριας, πρωταγωνίστριας και ό,τι άλλο Λένας Κιτσοπούλου.

Κι αν από όλη την αναταραχή που προκλήθηκε ανάμεσα στο φιλοθεάμον κοινό της Επιδαύρου, που είδε την παράσταση των «Σφηκών» το Παρασκευο-Σάββατο βγήκε κάποιος κερδισμένος -με την έννοια που ορίζεται από τον ίδιο- αυτή είναι η Λένα Κιτσοπούλου.

Ας φωνάζουν όσο θέλουν επομένως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και αλλού οι διαμαρτυρόμενοι για όσα «αηδιαστικά», «χυδαία» και «φασιστικά» είδαν –ή άκουσαν – στο αργολικό θέατρο. Κι ας εγκατέλειψαν ορισμένοι την παράσταση σε ένδειξη αντίδρασης στα τεκταινόμενα επί σκηνής ή και λόγω βαρεμάρας βεβαίως. Ο στόχος της καλλιτέχνιδας επιτεύχθηκε.

Γιατί τώρα, ποιος δεν θα θέλει να δει επί σκηνής τον ηθοποιό που βιάζει ένα βαλσαμωμένο πελεκάνο (της Μυκόνου εννοείται)και τον άλλο που μαδάει τις τρίχες από το σώμα του (ας μην γίνει πιο συγκεκριμένο), προκειμένου να γίνουν παλτό; Ποιος δεν θα θέλει να παρακολουθήσει μία ακατάσχετη φλυαρία, επιπέδου βοθροκάναλου και λούμπεν σχολιασμού;  Και βεβαίως, γιατί να μη θέλει να δει την ίδια την Κιτσιπούλου επί σκηνής, να φοβερίζει τους θεατές και να προκαταλαμβάνει τις κριτικές ως εξής: «Και θα μου πεις εσύ αν έχω σχέση με τις “Σφήκες”; Την κριτική σου, όπου είσαι, / βάλ’ την στον κ@λο σου,  όποιος είσαι»!

Η νέα δημαγωγία

Γελοία πράγματα, το λιγότερο.  Το εργάκι όμως –περί αυτού πρόκειται και όχι για Αριστοφάνη- θα πάει περιοδεία, με την Κιτσοπούλου να θεωρεί για μια ακόμη φορά ότι …ανέτρεψε  το κατεστημένο κι ότι είναι η μόνη αντισυμβατική καλλιτέχνις  εν Ελλάδι, που τολμάει να λέει  τα πράγματα με τ΄όνομά τους! Για την ακρίβεια, και σύμφωνα με την ίδια, η μόνη που επιχειρεί να καταδείξει «τη συστημική σαπίλα, τις κοιμισμένες άμυνες, τον ρατσισμό, τον φανατισμό, την άκαμπτη πολιτική ορθότητα της εποχής μας».

Τίποτε από αυτά δεν έχει επιτύχει όμως, ως σήμερα, το αντίθετο ακριβώς, επιδιδόμενη κατ΄ εξακολούθηση στην φτηνή και επιδερμική καταγγελία, στη δημαγωγία, την παραπλάνηση.  Ό,τι ακριβώς στηλιτεύει ο Αριστοφάνης, αν τον έχει ακουστά.

Χωρίς να της λείπουν ωστόσο οι θαυμαστές, διότι προφανώς υπάρχουν και ομοϊδεάτες, που έχουν πειστεί για την καλλιτεχνική της αξία. Μέσα σ΄αυτούς ασφαλώς και οι διευθύνσεις του Εθνικού Θεάτρου και του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, συμπαραγωγή των οποίων αποτελεί η παράσταση των «Σφηκών».

Τα παρατράγουδα         

Η δικομανία των αρχαίων Αθηναίων είναι το πλαίσιο του έργου, κι αν αυτό μας φαίνεται «λίγο» σήμερα, στην αρχαιότητα επρόκειτο για τεράστιο κοινωνικό και πολιτικό ζήτημα της πόλης. Κι αυτό, για τις πολλές αρνητικές παραμέτρους που είχε στην λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος, όπως ξεκάθαρα και με ονόματα καταδεικνύει ο Αριστοφάνης.

Τους πολιτικούς δηλαδή, όπως ο δημαγωγός Κλέων, που για να προσεταιριστεί τα λαϊκά στρώματα αύξησε τόσο την δικαστική αποζημίωση στους μετέχοντες πολίτες, ώστε αυτή να αποτελεί έναν μισθό! Μια κατάσταση όμως, με συνέπειες χιονοστιβάδας όσον αφορά την παρέκκλιση της δημοκρατίας.

Τολμηρός, καυστικός και βαθύτατα δημοκράτης, πολεμώντας τους δημαγωγούς και τους σοφιστές και ασκώντας κατά ένα τρόπο δημόσιο έλεγχο στα τεκταινόμενα στην πολιτική σκηνή της Αθήνας, ο Αριστοφάνης θέλησε με τους «Σφήκες» του να δείξει στους Αθηναίους τον ολισθηρό δρόμο που είχαν ακολουθήσει, καθώς έναντι τριών οβολών γίνονταν υποχείριο κάθε λαοπλάνου πολιτικού.

Εκ των συμφραζομένων προκύπτει επομένως, ότι 2500 χρόνια αργότερα, η «ελεύθερη διασκευή» του έργου, όπως ορίζεται από την Κιτσοπούλου ουδεμία σχέση έχει με τον αρχαίο κωμικό ποιητή.

Από την άλλη, και αυτό θα πρέπει να ειπωθεί, η «αστυνομία» στον πολιτισμό είναι μια πολύ ευαίσθητη συνθήκη, που εύκολα μπορεί να οδηγήσει σε εκτροπή. Το αυτό ισχύει και για τους σαρωτικούς περιορισμούς στην καλλιτεχνική έκφραση με το επιχείρημα της ιερότητας κάποιων χώρων, όπως η Επίδαυρος αίφνης.

Τούτων λεχθέντων τα παρατράγουδα είναι αναπόφευκτα,  κυρίως αν οι υπεύθυνοι δεν είναι σε θέση να κρατήσουν τις απαιτούμενες ισορροπίες.

Διαβάστε επίσης

Λένα Κιτσοπούλου: Η αιρετική για πρώτη φορά στην Επίδαυρο

Είναι ένα σφαγμένο ελάφι χτύπημα στο κατεστημένο;