Καθώς η διαμάχη της Πολωνίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση πέρασε στην φάση της επιβολής κυρώσεων, ήρθε η ώρα για την Ε.Ε. να εξετάσει ξανά και από την αρχή ποια είναι και τι επιδιώκει. Ήρθε η ώρα της κρίσης και η ιστορία έχει δείξει πως η Ευρώπη προχωρεί μόνο με κρίσεις.

Αναγνώστες θα βιαστούν να υποδείξουν ότι αυτό ακριβώς επιχειρεί να κάνει η The Future of Europe Conference. Ναι αυτό επιδιώκει – αν και όχι τόσο θεμελιακά όσο απαιτούν καταστάσεις όπως αυτή με την Πολωνία και την Ουγγαρία, όχι τόσο διαρθρωτικά όσο επιβάλλουν οι τεράστιες προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής, της μετανάστευσης, την ψηφιακής επανάστασης και των ανισοτήτων.

Χρησιμοποιώντας τα μέσα της λεγόμενης deliberative democracy, η Ε.Ε. επιχειρεί να αφουγκραστεί τι λέει ο πολίτης και, θεωρητικά τουλάχιστον, να το λάβει υπόψη της στους σχεδιασμούς της για το μέλλον.

Ας μου συγχωρεθεί μία δυσπιστία. Όχι ως προς τι έχουν να πουν οι πολίτες όσο ως προς τον βαθμό που θα εισακουσθούν.

Η μακρόσυρτη, εξάλλου, διαδικασία της Τhe Future of Europe Conference, δεν θα απαντήσει στο άμεσο πρόβλημα που ζητά άμεση λύση-απάντηση. Διότι, με την στάση τους οι δύο αυτές χώρες ρίχνουν το γάντι στην Ε.Ε.: άμεσα όχι έμμεσα αμφισβητούν την ίδια την δημοκρατία. Γεγονός που οφείλει να μας ξυπνήσει από τον λήθαργο ότι τα θεμέλια της δημοκρατίας είναι γερά και από τον αποπροσανατολισμό που θέλει την δυτική δημοκρατία να ανησυχεί για τα γεγονότα στον υπόλοιπο κόσμο.

Η εμπειρία της δημοκρατίας είναι πρόσφατη – ανάλογα του πως μετριέται, η σύγχρονη γέννηση της δεν ξεπερνά τα 300 χρόνια. Οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει δεν βρίσκονται εκεί που δεν υπάρχει. Είναι ζωντανοί και άμεσοι εκεί που η δημοκρατία βασιλεύει.

Βάση της δημοκρατίας είναι ο σεβασμός στους νόμους. Αν η Ουγγαρία και η Πολωνία δεν σέβονται τους νόμους τότε αποτελούν ταραξίες στην Ε.Ε., αμφισβητούν την δημοκρατία και οφείλουν να υποστούν τις συνέπειες. Όποιες κι αν είναι αυτές.

Η ηγεσία της Ε.Ε. οφείλει να συνειδητοποιήσει ότι από την στιγμή που ξεκίνησε η επιβολή κυρώσεων πίσω δεν πρέπει να κάνει. Η Ε.Ε. δεν μπορεί να είναι αλά καρτ. Αυτό το μενού δεν υπάρχει. Το Η.Β. το κατανόησε και έφυγε. Το μέλλον και η σωτηρία της ενωμένης Ευρώπης απαιτεί τίποτα το λιγότερο.

Το ερώτημα για το μέλλον της Ευρώπης, λοιπόν, είναι άμεσο και καθοριστικό: μπορεί να δεχτεί την αποχώρηση της Πολωνίας και ίσως της Ουγγαρίας, στο όνομα της προσήλωσης στην ηθική της δημοκρατίας και των θεσμών της;

Οι χειρισμοί της στην πρόκληση των δύο αυτών κρατών και η απάντηση που θα κληθεί να δώσει στο ανωτέρω ερώτημα θα την καθορίσουν για τις επόμενες δεκαετίες.

Η μεγέθυνση της Ευρώπης υποτίθεται ότι έγινε για γεωπολιτικούς λόγους. Θυσιάστηκε έτσι η εμβάθυνση, αλλά η ανάδειξη της Ευρώπης ως παίκτη στρατηγικής σημασίας δεν προχώρησε. Το αποτέλεσμα είναι μία Ευρώπη στρατηγικά τόσο αδύναμη όσο και πριν την μεγέθυνση της, και οικονομικά τόσο καταπιεσμένη από την Γερμανική ορθοδοξία ώστε να μην μπορεί να αντιμετωπίσει με επάρκεια ούτε την μεγάλη πρόκληση των ανισοτήτων.

Στον καινούργιο κόσμο των νέων γεωπολιτικών δεδομένων η Ευρώπη δεν θα έχει θέση και λόγο αν δεν εμβαθύνει τους οικονομικούς δεσμούς της, αν δεν αποκτήσει αμυντική οντότητα κι αν δεν αναλάβει τον ρόλο του υπερασπιστή της δημοκρατίας – δίνοντας η ίδια το παράδειγμα στην πράξη και όχι μόνο στα λόγια.

Η δημοκρατία στις ΗΠΑ κινδυνεύει. Στον υπόλοιπο κόσμο είναι είτε ανύπαρκτη είτε σε υποχώρηση. Εκτός από την Ευρώπη, το Η.Β. και ορισμένα μέλη της Κοινοπολιτείας άλλος ιππότης υπεράσπισής της δεν υπάρχει πλέον.

Ο εκ των έσω κίνδυνος δεν πρέπει να υποτιμηθεί.

Διαβάστε επίσης:

Πώς έξι οικονομολόγοι αποδομούν εκ των έσω το Σύμφωνο Σταθερότητας

Τέσσερα θεμελιώδη προβλήματα του σήμερα