Στις ΗΠΑ οι πρωτοετείς στα οικονομικά ξεκινούν την μάθηση παίρνοντας το εισαγωγικό μάθημα που έχει σε όλη την χώρα την ονομασία Economics 101. Στην συνέχεια ανεβαίνει το επίπεδο και το μάθημα γίνεται Economics 102 και μετά 103. Στον δεύτερο χρόνο Economics 201, 202, κλπ.

Διάβασα την χθεσινή ανάρτηση του ΟΕΕ στο facebook με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Καιροί ου μενετοί, σκέφτηκα, να δω τι προτείνει το καλό Επιμελητήριο στην δύσκολη αυτή εποχή.

Το κείμενο φέρει τον τίτλο «Προτάσεις ΟΕΕ για την αναχαίτιση των ανατιμήσεων». Ξεκινά με μία παρουσίαση της κατάστασης που επικρατεί σήμερα, με την οποία, προσωπικά, συμφωνούσα. Ενθαρρύνθηκα, λοιπόν, και περίμενα με ανυπομονησία, λοιπόν, να δω τις προτάσεις.

Πρόκειται για έναν κατάλογο 12 προτάσεων από τις οποίες:

·         Οι 10 αφορούν αύξηση επιδοτήσεων ή μείωση φόρων

·         Μία μπορεί να θεωρηθεί ως κάπως διαρθρωτική επειδή αναφέρεται σε μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα

·         Μία αφορά το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ας σημειωθεί ότι σε δύο από τις δέκα προτάσεις υπάρχει εκτίμηση για την δημοσιονομική τους επίπτωση, που αθροιστικά φτάνει τα 750 εκατ. ευρώ το χρόνο (υποθέτω, γιατί δεν είναι σαφές στο κείμενο).

Στις υπόλοιπες οκτώ δεν υπάρχει εκτίμηση—αν και προφανώς έχουν.

Αντιπαρέρχομαι, για τώρα, το γεγονός ότι καμία από τις προτάσεις δεν μπορεί να θεωρηθεί καινοτόμα. Σκέφτομαι ότι δεν έχει σημασία. Έτσι κι αλλιώς τα οικονομικά (αποφεύγω να χρησιμοποιήσω τον όρο «επιστήμη») δεν έχουν προσφέρει κάτι το καινούργιο εδώ και χρόνια. Και η τελευταία προσφορά τους, για την κυριαρχία της λογικής των αγορών και την λιτότητα μας έφερε (παγκόσμια) εδώ που είμαστε σήμερα: σε μόνιμη κρίση.

Δεν μπορούσα, όμως, να δεχτώ ότι κοτζάμ Επιμελητήριο κυριολεκτικά έγραψε σ’ ένα χαρτί 12 προτάσεις πολιτικής που – κατά τεκμήριο θέλει να ληφθούν σοβαρά υπόψη, και δεν έκανε το ένα πρόσθετο και απολύτως απαραίτητο βήμα: να δείξει με ποιόν τρόπο οι προτάσεις επηρεάζουν τα κρατικά έσοδα και έξοδα, το πρωτογενές έλλειμμα, το ύψος του αναγκαίου δανεισμού, τον ρυθμό ανάπτυξης, ακόμη και τον ίδιο τον πληθωρισμό — μέσω της αύξησης της ζήτησης σε εποχή όπου η προσφορά καθυστερεί να προσαρμοστεί  – για να αναφέρω τα πιο σημαντικά.

Παράλληλα, σκέφτηκα ότι θέλουν μεν να αναχαιτίσουν τις ανατιμήσεις, αλλά τι θα συμβεί αν λάβουμε όλα αυτά τα μέτρα που αυξάνουν το δημοσιονομικό έλλειμμα και ταυτόχρονα το κόστος– μέσω της προτεινόμενης αύξησης του βασικού μισθού; Μήπως αυτό μας οδηγήσει τελικά σε νέες ανατιμήσεις οπότε και σ’ ένα νέο πληθωριστικό κύκλο, όπως αυτούς που ζήσαμε στην περίοδο 1975-1990;

Επιπλέον, εφόσον είναι σαφές ότι οι αυξήσεις τιμών προέρχονται κυρίως – για να μην πω σχεδόν μόνο—από την ενέργεια, γιατί να μην είναι οι επιδοτήσεις στοχευμένες – όπως επιχειρεί να κάνει η κυβέρνηση – στα οικονομικά ασθενέστερα νοικοκυριά και να πρέπει να πάμε σε συλλήβδην αυξήσεις επιδοτήσεων και μειώσεις φόρων;

Τέλος, για να κλείσω με τα ερωτήματα, τι επίπτωση θα έχουν αυτές οι προτάσεις στην μορφή της ανάπτυξης που επιδιώκουμε; Γιατί, σε μεγάλο βαθμό, με παρέπεμπαν στο μοντέλο του άκρατου καταναλωτισμού που μας κατέστρεψε στην περίοδο 1990-2010.

Δεν θέλω να ισχυριστώ ότι το κείμενο διακρίνεται για επιπολαιότητα και ότι υποκρύπτει την λογική «να βγούμε να πούμε κάτι». Αλλά η απουσία οποιασδήποτε αναφοράς στις επιπτώσεις των μέτρων το καθιστούν ευάλωτο στις κατηγορίες αυτές.

Ούτε θέλω να πω ότι οι συντάκτες του δεν γνωρίζουν τις σύγχρονες τάσεις της οικονομικής πολιτικής, όπως εκφράζονται για παράδειγμα από τις Mazzucato και Henderson, τους Sandbu, Cohen και Enders μεταξύ άλλων. Διότι, οι νέες τάσεις πέρα από την σκληρή κριτική που ασκούν στον σημερινό καπιταλισμό, δείχνουν με σαφήνεια ότι τα προβλήματα είναι διαρθρωτικά και με διαρθρωτικά μέτρα οφείλουν να αντιμετωπιστούν. Οι σπασμωδικές αντιδράσεις με γενικής εφαρμογής και μη στοχευμένα μέτρα, δεν λύνουν κανένα πρόβλημα. Αντίθετα, επιτείνουν τα υπάρχοντα και, συχνά, δημιουργούν νέα.

Πολύ φοβάμαι ότι οι συντάκτες του κειμένου του Επιμελητηρίου, πολύ απέχουν από την παράδοση της πολιτικής οικονομίας που αναγεννιέται στις ημέρες μας. Μία ουσιαστική και πειστική παρέμβαση, όπως θα περίμενε κανείς από τον συγκεκριμένο Οργανισμό, όφειλε μετά τις προτάσεις να επεκτείνεται με σαφήνεια στις ευρύτερες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις τους. Διαφορετικά παρουσιάζεται ως ένα βιαστικό κείμενο, βιαστικά γραμμένο, ιδεοληπτικό και στην ουσία αδιάφορο.

Ως ένα κουστούμι για όλα τα μεγέθη, ένα αδειανό πουκάμισο.

Διαβάστε επίσης

Ο πληθωρισμός σήμερα δεν προκαθορίζει το αύριο