Οι τραγικές διαχρονικές ευθύνες του κρατικού συνδικαλισμού

Η τραγωδία στα Τέμπη αναδεικνύει το γεγονός ότι ορισμένες διαρθρωτικές αδυναμίες του ελληνικού κράτους δεν διορθώνονται με μεσοβέζικες λύσεις.

Όσο κι αν ακούγεται κυνικό, ο Paul Thomsen του IMF είχε απόλυτα δίκαιο όταν, όπως λέγεται, εξερράγη ορυώμενος ότι πρέπει να κλείσει ο ΟΣΕ. Τα δισεκατομμύριο που φόρτωσε στην πλάτη μας – όλα πήγαν στο δημόσιο χρέος και το δημόσιο χρέος έφερε τα μνημόνια, έτσι για να μην ξεχνιόμαστε – όχι μόνο δεν παρήγαγαν έργο, όχι μόνο δεν έφτιαξαν αλλά χειροτέρευσαν τις υποδομές, αλλά νομοτελειακά κατέληξαν σε τραγωδία. Η απορία είναι πως δεν είχαμε περισσότερες.

Πολλά γράφονται για τις ευθύνες – πόσες βαρύνουν ποιόν και πότε. Δυστυχώς, ακόμη και σήμερα, επικρατεί μια είδους ομερτά όσον αφορά τους συνδικαλιστές. Μπροστά σ’ αυτά που έχουν γίνει – και κατά τεκμήριο εξακολουθούν να γίνονται – οι πολιτικές, τεχνοκρατικές και γραφειοκρατικές ευθύνες περίπου ωχριούν.

Στενός, σεμνός, με λίγα λόγια φίλος επιτυχημένος επιχειρηματίας μου διηγήθηκε την ακόλουθη ιστορία. Έχει εγκαταστήσει εργοστάσιο παραγωγής σε γειτονική χώρα και πηγαινοέρχεται για την δουλειά του. Επειδή μερικές φορές η πίεση της ζήτησης για το προϊόν του (που εξάγεται) είναι μεγάλη, αναζήτησε εναλλακτική πηγή παραγωγής με φασόν. Ήρθε τότε σε επαφή με άλλον Έλληνα επιχειρηματία, ιδιοκτήτη πέντε (ναι πέντε) επιχειρήσεων στην ίδια χώρα. Η συνεργασία ξεκίνησε, πήγε καλά και μεταξύ των δύο δημιουργήθηκε ένας στενότερος δεσμός.

Κάποια στιγμή, ήρθε η συζήτηση στα φορολογικά και ο φίλος μου ρώτησε τον άλλο επιχειρηματία αν ήταν φορολογικά ευχαριστημένος που είχε γίνε φορολογικός κάτοικος άλλης χώρας – δηλαδή εκτός Ελλάδος. Ο άνθρωπος τον κοίταξε, χαμογέλασε και του είπε εμπιστευτικά ότι η προσωπική του φορολογική έδρα ήταν πάντα στην Ελλάδα. Ο φίλος μου παραξενεύτηκε. Γιατί, τον ρώτησε; Η απάντηση ήταν αποστομωτική: «Εμπιστευτικά» του τόνισε, «εγώ είμαι υπάλληλος του ΟΣΕ. Κάθε Παρασκευή κατεβαίνω στην έδρα μου, είμαι εκεί όλη την ημέρα και ταυτόχρονα καλύπτω άλλους που απουσιάζουν – κάνοντας την δουλειά τους και ταυτόχρονα κτυπώντας την κάρτα τους. Τις άλλες μέρες με καλύπτουν αυτοί.»

Για όσους απορούν και δεν το πιστεύουν έχω ανάλογη προσωπική εμπειρία από υπάλληλο της ΔΕΗ με εξαιρετική ταβέρνα σε Κυκλαδίτικο νησί και υπάλληλο του ΟΤΕ με ζωή χαρισάμενη σε άλλο. Ρωτώντας έμαθα κι άλλα παρόμοια περιστατικά.

Ο συνδικαλισμός της μεταπολίτευσης υπήρξε καταστρεπτικός. Στην αρχή, η Ν.Δ. του Κωνσταντίνου Καραμανλή κράτησε ισορροπίες. Η δεύτερη πετρελαϊκή κρίση σε συνδυασμό με την επιθυμία του Εθνάρχη να μεταπηδήσει στην Προεδρία άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου. Η έλευση του ΠΑΣΟΚ και η εγκαθίδρυση υψηλών ρυθμών πληθωρισμού δεν αντιμετωπίστηκε από τις κυβερνήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου με έναν συνδυασμό οικονομικών και κοινωνικών όρων αλλά με καθαρά πολιτικά κριτήρια.

Το αποτέλεσμα ήταν ότι για 30 ολόκληρα χρόνια ο συνδικαλισμός κατ’ εξοχήν των ΔΕΚΟ συνεισέφερε στον πληθωρισμό, δημιούργησε τεράστια χρέη, απέφυγε τις επενδύσεις, καθιέρωσε την ατιμωρησία στην ανευθυνότητα, εισήγαγε την λαμογιά ως μέθοδο συμπληρωματικής εργασίας και αποτέλεσε το μεγαλύτερο εμπόδιο στον εκσυγχρονισμό της χώρας. Το παράδειγμα του ΟΣΕ είναι ένα από τα κραυγαλέα.

Η σιωπή για τον ρόλο του συνδικαλισμού των ΔΕΚΟ δεν εξυπηρετεί την κοινωνία. Οι πολίτες πρέπει να μάθουν το κόστος του: καταρχάς τα δισεκατομμύρια δημόσιου χρέους που δημιούργησε. Αλλά, κι αυτό είναι κρίσιμο, πέρα από τις οικονομικές επιπτώσεις του οι πολίτες πρέπει να ενημερωθούν πως η αβελτηρία των ίδιων των σιδηροδρομικών φταίει και για την τωρινή τραγωδία.

Κανένας δεν αρνείται τις ευθύνες που βαρύνουν πολιτικούς και τεχνοκράτες. Σχεδόν όλοι κινήθηκαν με γνώμονα είτε το άμεσο κομματικό συμφέρον είτε με την επιθυμία να αποφύγουν συγκρούσεις με τους συνδικαλιστές. Δεν ξεχνιέται από όσους το γνωρίζουν το συνεχιζόμενο για το δημόσιο (δηλαδή για τους πολίτες) κόστος της εξαγοράς της ΓΕΝΟΠ- ΔΕΗ για να συναινέσει στην ιδιωτικοποίηση της. Αλλά, ούτε ότι η ιδιωτικοποίηση του ΟΣΕ δεν διόρθωσε τίποτα.

Η ομερτά, όμως, για τις ευθύνες του κρατικού συνδικαλισμού οφείλουν να βγουν στο φως. Για να θυμηθούν οι παλιοί και να μάθουν οι νέοι.

Κλείνοντας θα κάνω μία σκληρή πρόβλεψη: εκσυγχρονισμός των υποδομών του σιδηροδρόμου δεν πρόκειται ποτέ να επιτευχθεί με την σημερινή μορφή και το σημερινό προσωπικό του ΟΣΕ και της ΕΡΓΟΣΕ.