Οι τιμές των αγορών δεν αντανακλούν το ρίσκο και το μακρινό 1960

Πρόσφατα άρθρα, εκθέσεις διεθνών οργανισμών αλλά και συζητήσεις που γίνονται στις συναντήσεις του ΔΝΤ αναδεικνύουν δύο θέματα με τα οποία ασχολήθηκε συχνά αυτή η στήλη τον τελευταίο καιρό (π.χ. 10/10, 17/10, 19/10, 23/10): την ομαλή προσγείωση της οικονομίας και τους κινδύνους που ελλοχεύουν μεσοπρόθεσμα.

Η κρατούσα άποψη είναι ότι η παγκόσμιος οικονομίας οδηγείται σταδιακά σε ομαλή προσγείωση: η άνοδος των επιτοκίων, δηλαδή,  καταπολέμησε τον πληθωρισμό χωρίς να κατακρημνίσει την ανάπτυξη και χωρίς να δημιουργήσει σοβαρό πρόβλημα στην ανεργία. Τώρα,  με την μείωση των επιτοκίων οι πληθωριστικές πιέσεις δεν θα επανεμφανιστούν, η απασχόληση θα αυξάνεται, η ανάπτυξη επίσης.

Διαφωνίες υπάρχουν, που η στήλη τις συμμερίζεται. Τα προβλήματα από την πλευρά της προσφοράς παραμένουν, η οικονομία είναι «ζεστή» και μερικά σημάδια υπερθέρμανσης (δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, εμμονή του πληθωρισμού αν αφαιρεθούν τα τρόφιμα και η ενέργεια) έχουν εμφανιστεί και υπάρχει αποδέσμευση της αγοράς από το ρίσκο.

Στο συγκεκριμένο θέμα οι απόψεις συμπίπτουν πλέον. Μόνο που η κρατούσα άποψη είναι ότι οι κίνδυνοι είναι μεσοπρόθεσμοι, ενώ η ίδια πλευρά που δεν εκφράζει μεγάλη σιγουριά για την ομαλή προσγείωση, βλέπει τους κινδύνους ως πιο άμεσους. Συγκριμένα, είναι βέβαιο ότι οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων (assets)  έχουν αυξηθεί σε σημείο που δεν λαμβάνουν υπόψη τους τα ρίσκα που υπάρχουν. Υπάρχει, με άλλα λόγια, στις χρηματαγορές αποδέσμευση του ρίσκου από την μεταβλητότητα (volatility):το ρίσκο είναι υψηλό αλλά η αγορές παραμένουν σταθερές ως προς τις διακυμάνσεις τους ταυτόχρονα παρουσιάζοντας ανοδικό ρυθμό στις αποτιμήσεις τους.

Ο κίνδυνος είναι πως με τις τιμές τόσο υψηλές αν «σκάσει» κάποιο ρίσκο, οι επιπτώσεις που θα  προκύψουν θα είναι έντονες και εκτεταμένες. Αυτό θα συμβεί διότι, όπως παρατηρεί σχετικά το ΔΝΤ, η μόχλευση των αγορών είναι υψηλή. Σε εποχή κρίσης δεν θα υπάρχει ρευστό για να καλύψει τα υψηλά πολλαπλάσια και θα αρχίσουν οι γρήγορες, όσο-όσο πωλήσεις.

ΟΙ προβλέψεις είναι πάντα επικίνδυνες. Και οι οικονομολόγοι δεν έχουν ιδιαίτερα πετυχημένο παρελθόν ως προς την ακρίβεια των δικών τους εκτιμήσεων. Αν αφαιρεθεί η διάσταση του χρόνου υπάρχει, όμως, μάλλον καθολική συμμαχία ως προς την αποδέσμευση των αγορών από το ρίσκο—κι αυτό είναι το πιο βασικό και το πιο επικίνδυνο συμπέρασμα.

Στην εποχή της πάλαι ποτέ διαμάχης της ΕΣΣΔ με την Κίνα (δεκαετία του 1960) ένας περίφημος Άγγλος γελοιογράφος , ο Vicky, έδειχνε από την μία μεριά τον Χρουτσώφ (Khrushchev) σε μία γωνιά φοβισμένο και στο υπόλοιπο σκίτσο πλήθος κινέζων με την λεζάντα «650 εκατ. Κινέζοι δεν μπορεί να κάνουν λάθος». Τα πράγματα μάλλον την Κίνα έχουν δικαιώσει έκτοτε, οπότε μπορεί κανείς με δόση αυτοσαρκασμού να πει ότι «το μέγα πλήθος των οικονομολόγων δεν μπορεί να κάνει λάθος».  Τώρα, είναι άλλο θέμα ποιος είναι… απέναντι, στον ρόλο του Khrushchev.

Διαβάστε επίσης

Μέτρο στην αισιοδοξία βάζει η κεντρική τράπεζα, καμπανάκια σημαίνει ταυτόχρονα