Η πραγματική βαθύτερη ζημιά από την Folli Follie

Δεν θα ασχοληθώ με την σε επίπεδο  πολιτικών προσώπων προέκταση της υπόθεσης Folli-Follie.

Δεν μπορώ να γνωρίζω αν η εσπευσμένη και απροκάλυπτη επίθεση Φλαμπουράρη κατά της ελευθερίας του Τύπου είναι απόρροια ιερής αγανάκτησης ενός αθώου ή εφαρμογή της ένοχης αρχής «η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση».

Διότι, σημασία δεν έχουν τα πρόσωπα αλλά οι θεσμοί. Και το θεσμικό έλλειμμα που ανέδειξε η ιστορία των Κουτσολιούτσων είναι τεράστιο.

Έλλειμμα ως προς την εποπτεία και τον έλεγχο. Τα γεγονότα είναι γνωστά. Χρειάστηκε η επέμβαση-αποκάλυψη της QCM για να αρχίσει να ξετυλίγεται με βασανιστικά αργούς ρυθμούς η απάτη. Τόσο η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς όσο και η διοίκηση του Χρηματιστηρίου Αθηνών ελέγχονται στην καλύτερη περίπτωση για ελλιπή εποπτεία και έλεγχο και στην χειρότερη για προσπάθεια έμμεσης συγκάλυψης—είτε από ολιγωρία είτε από φόβο.

Η αξιοπιστία των δύο θεσμών έχει χαθεί. Η νέες διοικήσεις οφείλουν να την αποκαταστήσουν. Δουλειά τους είναι να βρουν τον τρόπο. Είναι μεγάλο λάθος, όμως, να θεωρείται πως με την αλλαγή προσώπων το πρόβλημα διορθώθηκε. Η αντιμετώπιση των ελληνικών εταιρειών στο εξωτερικό το αποδεικνύει. Κατ’ ελάχιστο, θα πρέπει να γίνει έρευνα από ανεξάρτητο θεσμό με ειδίκευση στα χρηματοπιστωτικά και να καταλογιστούν ευθύνες – προς όποιο πρόσωπο και προς όποια κατεύθυνση.

Κατά δεύτερο λόγο, οι διαδικασίες εποπτείας και ελέγχου οφείλουν να αξιολογηθούν από ανεξάρτητο εκτιμητή από την αρχή, και όπου απαιτείται να αλλάξουν. Η σημερινή σιωπή δεν είναι δόκιμη.

Έλλειμμα ως προς την δικαιοσύνη. Οι καθυστερήσεις στην εκδίκαση των υποθέσεων δεν δικαιολογούνται πλέον. Έλληνες και ξένοι έχουν χορτάσει με τις δικαιολογίες για φόρτο εργασιών, έλλειψη υποδομών, ανεπαρκές προσωπικό.

Τώρα είναι η στιγμή να υλοποιηθεί επιτέλους από το  αρμόδιο υπουργείο ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα για την βελτίωση των υλικών και τεχνικών δικαστικών υποδομών, την πρόσληψη αναγκαίου προσωπικού, την υιοθέτηση μεθόδων αξιολόγησης (π.χ. αν οι αποφάσεις ενός δικαστή αναιρούνται ή όχι στην επόμενη βαθμίδα) και την εφαρμογή ενός εκτεταμένου προγράμματος εκπαίδευσης στις νέες ειδικότητες που συνάδουν με την ψηφιακή οικονομία και την τεχνητή νοημοσύνη.

Έλλειμμα ως προς τον επιχειρηματικό κόσμο. Στον Έλληνα  επιχειρηματία άδικα αποδίδεται σωρεία κακών: από την στυγνή εκμετάλλευση του εργάτη μέχρι τον εύκολο και άνομο εμπλουτισμό. Είναι αλήθεια ότι, στο παρελθόν μέλη του επιχειρηματικού κόσμου επέδειξαν ιδιαίτερα ελαστική συνείδηση. Αλλά αυτό δεν είναι αποκλειστικό φαινόμενο ούτε για την Ελλάδα ούτε για την συγκεκριμένη επαγγελματική κατηγορία.

Δυστυχώς, όμως, ιστορίες όπως της Folli-Follie τείνουν να επιβεβαιώσουν τα συνήθη ελληνικά  στερεότυπα. Στον σύγχρονο, μάχιμο, τίμιο επιχειρηματικό κόσμο εναπόκειται να μην παραμείνει κλεισμένος πίσω από τα τείχη του αλλά να καταβάλει πρόσθετη προσπάθεια για να αλλάξει τις εντυπώσεις.

Έλλειμμα ως προς τη νομοθέτηση. Η λογική και η φρασεολογία των τροποποιήσεων αποτελεί μνημείο αδιαφάνειας και έχει φτάσει στα όρια της. Αποτελεί όνειδος για την πολιτεία και τους εκπροσώπους της. Στην κυβέρνηση εναπόκειται να το σταματήσει άμεσα. Διαφορετικά, αυτό που έγινε με την τροπολογία για τα ΚΑΕ των Κουτσολιούτσων που τους χάρισε μερικά εκατομμύρια («Το άρθρο 55 του Ν4447 αντικαθίσταται ως εξής: Η εφαρμογή της υποπαραγράφου 2,της παραγράφου 13, του άρθρου 85 του Ν 3842 αναστέλλεται μέχρι τις 30.6.2019) θα συνεχιστεί δημιουργώντας χάσματα πολιτικά, οικονομικά και ηθικά.

Έλλειμμα ως προς τον πολιτικό κόσμο. Τολμώ δυστυχώς να πω, ότι ελάχιστους πολίτες πρέπει να εξέπληξε η φερόμενη εμπλοκή πολιτικών προσώπων σε οικονομικό σκάνδαλο. Στην Ελλάδα έχει πλέον στέρεα εγκαθιδρυθεί η άποψη ότι «οι πολιτικοί τα παίρνουν.» Σχεδόν όλοι και από όλες τις παρατάξεις.

Γεγονός είναι ότι τα δύο σκάνδαλα Novartis και Folli-Follie έχουν πλήξει το όποιο ηθικό πλεονέκτημα θεωρούσε πως είχε το όποιο κόμμα, όποια αίσθηση του αδέκαστου μπορεί να είχε ο όποιος πολιτικός.

Θα προβληματιστούν άραγε τα κόμματα και το πολιτικό προσωπικό ή θα συνεχίσουν να εθελοτυφλούν.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα, όμως, αφορά τους πολίτες. Στα μάτια της κοινωνίας έχουν δημιουργηθεί εντυπώσεις που επιβεβαιώνουν την παλιά παροιμία «το ψάρι από το κεφάλι βρωμά». Η κατάρρευση των αξιών του συστήματος οδηγεί στο εύκολο και διαβρωτικό συμπέρασμα ότι όλα είναι επιτρεπτά. «Αν κλέβει, η κορυφή, ας κλέψω κι εγώ», είναι η βολική επιβολή της σιωπής στην συνείδηση – αν υπάρχει κι αυτή.

Η ζημιά είναι τεράστια – διότι η αποκατάσταση της αξιοπιστίας θα απαιτήσει πολύ χρόνο και μεγάλη προσπάθεια. Δεν γνωρίζω αν υπάρχει αυτή η συνειδητοποίηση από τους ταγούς, ούτε κι αν έχουν την διάθεση να αλλάξουν οι εντυπώσεις.

Γνωρίζω, όμως, ότι αυτή η κατάσταση μας καθιστά παρίες ανάμεσα στα σύγχρονα κράτη και, ταυτόχρονα, αποτελεί κίνδυνο για την δημοκρατία.