Καθώς πυκνώνει η συζήτηση γύρω από την μορφή και την πορεία της παγκοσμιοποίησης, το γνωστό McKinsey Global Institute (MGI) δημοσίευσε μία σειρά από ενδιαφέρονται άρθρα, επιχειρώντας να φωτίσει αυτό το αντιφατικό και πολυσυζητημένο φαινόμενο.

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα συμπεράσματα είναι ότι οι κινητήριες δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης έχουν αλλάξει, Δεν θα σας ζαλίσω με νούμερα, διότι το MGI παρουσιάζει θεμελιωμένα επιχειρήματα, και θα περάσω απευθείας στις επισημάνσεις. Έτσι, ο όγκος των εμπορικών ορών για αγαθά και ιδιαίτερα για βιομηχανικά αγαθά έχει μειωθεί και θα συνεχίσει να μειώνεται. Αντίθετα, ο νέος κινητήριος μοχλός της παγκοσμιοποίησης είναι οι υπηρεσίες—ο όγκος των εμπορικών τους ροών μάλλον ήδη υπερβαίνει πλέον αυτόν των αγαθών.

Ταυτόχρονα, επισημαίνεται μία (αναμενόμενη από καιρό είναι η αλήθεια) αύξηση των εμπορικών ροών σε περιφερειακό επίπεδο –π.χ. μέσα στην Ε.Ε., σε μεγάλο μέρος της περιοχής Ασία-Ειρηνικός. Η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008/9, η πανδημία και η ενεργειακή κρίση συνθέτουν ένα τρίπτυχο παραγόντων που έχουν επηρεάσει αυτήν την εξέλιξη.

Το κρίσιμο ερώτημα, βέβαια, αφορά τις υπηρεσίες και σ’ αυτό επικεντρώνεται ένα από τα άρθρα. Καταρχάς, λίγο συνειδητοποιείται ότι η εμπορία αγαθών εμπεριέχει ήδη σε σημαντικό ποσοστό εμπορία υπηρεσιών. Σ’ ένα αυτοκίνητο, π.χ., το 30% της αξίας του είναι υπηρεσίες: R&D, σχεδιασμός, λογιστικά, νομικά, διανομή και logistics, μάρκετινγκ και πωλήσεις.

Κατά δεύτερο λόγο, το κίνητρο της παραγωγής σε περιοχές με χαμηλό εργατικό κόστος εξέλειπε. Πέρα από το γεγονός ότι οι μισθοί έχουν αυξηθεί ραγδαία στις χώρες που άλλοτε πρόσφεραν φτηνό εργατικό δυναμικό, σημασία έχει ότι η παραγωγή γίνεται ολοένα και πιο αυτοματοποιημένη. Επομένως, οι επιχειρήσεις αναζητούν περιβάλλοντα που προσφέρουν εξειδικευμένη εργασία, κατάλληλες υποδομές, κέντρα διανομής – προκειμένου να διασφαλίσουν την ομαλή λειτουργία της αυτοματοποιημένης παραγωγής τους.

Ταυτόχρονα, οι συνήθειες των καταναλωτών έχουν αλλάξει. Είναι πλέον πολύ επιρρεπείς σε άμεσες τάσεις και μόδες, αντιδρούν με μεγάλη ταχύτητα κι αυτό έχει υποχρεώσει τις επιχειρήσεις να αλλάξουν στρατηγική. Ο κύκλος ζωής ενός προϊόντος είναι μικρότερος, οπότε έχει μεγάλη σημασία η ταχύτητα πρόσβασης στην αγορά. Υπάρχει, λοιπόν, μια επιστροφή σε παλαιότερους επιχειρηματικούς κανόνες που «πρόσταζαν» την εγγύτητα της παραγωγής στην αγορά των καταναλωτών.

Η νέα μορφή της παγκοσμιοποίησης καθοδηγείται, πλέον, από την έρευνα και ανάπτυξη, την καινοτομία, την επένδυση σε άδηλα στοιχεία, στην εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού, στην ύπαρξη οικοσυστημάτων για start-ups. Υπηρεσίες όπως ΙΤ, τηλεπικοινωνίες, μεταφορές, επαγγελματικές υπηρεσίες/συμβουλές, αποτελούν πλέον τον μοχλό της νέας παγκοσμιοποίησης.

Είναι σαφές ότι οι εξελίξεις αυτές ευνοούν τις αναπτυγμένες χώρες. Το θέμα δεν είναι ότι οι «ζώνες της σκουριάς» θα αναβιώσουν ως νέα βιομηχανικά κέντρα με τους ανέργους να βρίσκουν ξανά δουλειά. Τα νέα εργοστάσια είναι αυτοματοποιημένα, απασχολούν λίγους και τους θέλουν εξειδικευμένους.

Αυτό που θα δούμε είναι την αύξηση των περιφερειακών ροών, με έμφαση στα λεγόμενα περιφερειακά εμπορικά μπλοκ, την επιστροφή της παραγωγής κοντά στα μεγάλα κέντρα κατανάλωσης και την διαρκώς αυξανόμενη ζήτηση για εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό.

Διαβάστε επίσης

Βιομηχανία και ισοζύγιο πληρωμών