Τι μάθαμε από την κρίση; Πρώτα από όλα ότι η πανδημία ξύπνησε μία «συνδημία», αλλιώς ένα σύνολο από προβλήματα και «ευκαιρίες» που δεν αφορούν μόνο την υγεία αλλά ακόμη και το περιβάλλον, την οικονομία και την κοινωνική μας οργάνωση.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η απρόβλεπτη εξέλιξη του παρόντος επιταχύνει χαρακτηριστικά στην αγορά εργασίας του μέλλοντος, τα οποία ωστόσο είναι προβλέψιμα:

α) η ψηφιοποίηση των εργασιακών σχέσεων,

β) η εξ αποστάσεως εργασία, που θα αποτελέσουν χαρακτηριστικά ενός υβριδικού μοντέλου εργασίας στον κόσμο και στην Χώρα μας.

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του McKinsey Global Institute σε 8 χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Μ. Βρετανία στην Ευρώπη, αλλά και στην Ιαπωνία, ΗΠΑ, Κίνα και Ινδία) καταγράφηκε ότι ένα ποσοστό από 20 έως 25% των εργαζομένων στις προηγμένες οικονομίες και ένα σχεδόν 10% στις αναπτυσσόμενες, κυρίως απασχολούμενο με εργασία στον υπολογιστή εντός γραφείου, θα μπορούσε να εργαστεί από το σπίτι, από 3 έως 5 ημέρες την εβδομάδα. Δηλαδή, 4 έως 5 φορές περισσότερο από ότι στην περίοδο προ covid.

Η εργασία εξ αποστάσεως αντιμετωπίστηκε με μία απίστευτη ταχύτητα προσαρμοστικότητας από εταιρείες στον ιδιωτικό αλλά και στον δημόσιο τομέα, και από τους εργαζομένους.  Όμως βασικά χαρακτηριστικά της εξαρτημένης εργασίας εξαφανίζονται, όπως ο τόπος και ο χρόνος εργασίας, η αξιολόγηση και η αμοιβή δεν βασίζονται πλέον στην κλασσική «ώρα εργασίας», μα αξιολογούνται οι χρονικές φάσεις, κύκλοι και τα αντικείμενα. Ένα από τα χαρακτηριστικά της πανδημίας είναι και η επιτάχυνση της διαδικασίας της αυτοματοποίησης και προσφυγής στην τεχνητή νοημοσύνη.

Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Boston Consulting Group το 75% όσων τηλεργάστηκαν στην περίοδο της πανδημίας, απασχολήθηκαν ατομικά, ενώ 51% από αυτούς συλλογικά. Το 79% αυτών των εργαζομένων, εκφράστηκαν ικανοποιητικά για την απόδοσή τους.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση προσαρμόστηκε γρήγορα και αποτελεσματικά κατά τη διάρκεια των πρώτων δύο χρόνων της πανδημίας. Ο ευρωπαϊκός μέσος όρος εργαζομένων από το σπίτι αυξάνεται από 36% σε 44% κατά την περίοδο Απριλίου/Μαΐου – Ιουνίου/Ιουλίου 2020. Ενώ το ποσοστό αυτό συνεχίζει να βρίσκεται ψηλά ακόμα και τον δεύτερο χρόνο της πανδημίας, στο 42% για τον Φεβρουάριο/Μάρτιο 2021. Ωστόσο, η χώρα μας στη μελέτη του Eurofound βρίσκεται χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, μεταφέροντας μόλις το ⅓  των συμμετεχόντων σε εργασία από το σπίτι τον Φεβρουάριο/Μάρτιο 2021.

Σύμφωνα με τα στοιχεία Νοεμβρίου του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, μετά την άρση του υποχρεωτικού ποσοστού τηλεργασίας, μόνο το 10% των εργαζομένων στη χώρα απασχολούνται με το νέο καθεστώς και έχουν δηλωθεί στο Πληροφοριακό Σύστημα Εργάνη. Σε απόλυτο αριθμό οι εργαζόμενοι ανέρχονται σε 250.465 από το σύνολο των περίπου 2,4 εκατ. που εργάζονται εξ αποστάσεως. Τον μεγαλύτερο αριθμό των εργαζομένων που εργάζονται με τηλεργασία εμφανίζει η Αττική με 220.031 και ακολουθεί η Κεντρική Μακεδονία με 19.252 εργαζόμενους.

Ακόμη η πανδημική εμπειρία μας επιτρέπει να συλλέξουμε τα αναγκαία μέσα για να προγραμματίσουμε το μέλλον. Η ψηφιακή ανάπτυξη των εταιρειών, που αφορά τόσο τους managers όσο και τους εργαζόμενους είναι κομβικός παράγοντας για την ανταγωνιστικότητα του οικονομικού συστήματος.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό της κρίσης, αποτελεί το γεγονός ότι το φαινόμενο της συνεχούς αναζήτησης και αλλαγής εργασίας αυξήθηκε. Ενώ ταυτόχρονα, μειώθηκε η απασχόληση σε κατηγορίες απασχόλησης χαμηλού μισθού. Έτσι περισσότερο από εκατό εκατομμύρια εργαζομένων στις οκτώ, ως άνω χώρες, μέχρι το 2030 θα μπορούν να αλλάξουν εργασία, δηλαδή ένα ποσοστό 12% στις αναπτυσσόμενες χώρες και 25% στις προηγμένες, συγκριτικά με τα ποσοστά πριν την πανδημία. Οι εργαζόμενοι χωρίς πτυχίο, οι γυναίκες, οι εθνικές μειοψηφίες και οι νέοι, ανήκουν στις ομάδες των εργαζομένων αυτών. Από τα παραπάνω αναδεικνύεται ως η αναγκαιότητα, η ποιοτική εργασία του μέλλοντος να προϋποθέτει συγκεκριμένες δεξιότητες που θα πρέπει οι νέοι εργαζόμενοι να αποκτήσουν.

Στην Χώρα μας οι πυλώνες κοινωνικής προστασίας της πανδημίας που κατέγραψαν το πιο θετικό πρόσημο από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, στη διάρκεια της τέταρτης φάσης που βιώνουμε εξαφανίστηκαν. Παραμένουν απροστάτευτες κατηγορίες εργαζομένων, όπως οι ευπαθείς ομάδες, αλλά και ανέργων (όπως οι μακροχρόνιοι) χωρίς ένα πλαίσιο προστασίας και στήριξης που να λειτουργεί μόνιμα στη διάρκεια της πανδημίας. Οι γυναίκες εργαζόμενες που αντιμετώπισαν με τον χειρότερο τρόπο την έξαρση της πανδημίας στη σχέση τους με την εργασία και την οικογένεια ομοίως δεν ενισχύθηκαν με προγράμματα στήριξης του ισοδύναμου ρόλου τους στην εργασία με τον άνδρα.

Τέλος, ακόμη και το ενδημικό φαινόμενο των εργαζομένων σε πλατφόρμες συνδεόμενες κυρίως με τον κλάδο του επισιτισμού, που εν τέλει ήρθε για να μείνει, αντιμετωπίστηκε σε πλήρη αντίθεση με τα όσα ευρωπαϊκά δεδομένα αλλά και παγκόσμια νομολογιακά πορίσματα υπήρχαν. Αποτέλεσμα, η διάταξη του σχετικού νόμου, που πρόσφατα ψηφίστηκε να μην είναι συμβατή με το σχέδιο Κοινοτικής Οδηγίας που μόλις πρόσφατα ενέκρινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ ο πληθυσμός που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού ανέρχεται στο 28,9% του πληθυσμού της Χώρας μας, η οποία κατέχει την Τρίτη θέση μετά τη Ρουμανία και Βουλγαρία στην κατηγορία ρίσκου, φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού.

Επίσης, η εξέλιξη στην αντιμετώπιση της πανδημίας είναι σύμφυτη με την αγορά εργασίας, στην οποία θα πρέπει να θεσπιστεί ένα σταθερό δίκαιο υγείας της εργασίας με την εμπλοκή των κοινωνικών εταίρων που θα πρέπει να αποκτήσουν το συντομότερο μία άλλη κουλτούρα χρήσης της συλλογικής διαπραγμάτευσης και για τους λόγους αντιμετώπισης της πανδημίας.

Πάντως, το 2021 έκλεισε με θετικό πρόσημο για την απασχόληση σύμφωνα με το  υπουργείο Εργασίας, καθώς οι αναγγελίες προσλήψεων ήταν κατά 133.082 περισσότερες από τις αποχωρήσεις, σε μια δύσκολη χρονιά λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, γεγονός που διαχέει ελπίδα για την υιοθέτηση υποστηρικτικών πολιτικών με βάση τα ανωτέρω χαρακτηριστικά.

Διαβάστε επίσης

Απασχόληση εργαζομένου σε ανταγωνιστή εργοδότη – Πότε επιτρέπεται – Υποχρεώσεις εργοδότη-εργαζομένου

Επιβεβαίωση mononews: Διεύρυνση των επιχειρήσεων που θέτουν σε αναστολή εργαζόμενους – Όριο το 25%

Ρύθμιση ανάσα για χιλιάδες μη μισθωτούς: Όλες οι ασφαλιστικές οφειλές από 1η Μαρτίου 2020 έως 31 Ιουνίου αποπληρώνονται σε 72 δόσεις