Δεν είναι η τέλεια καταιγίδα. Είναι η μοναδική, η μία. Ξεπερνά ακόμη κι αυτές που εμφανίζονται σε καιρό πολέμου.

Σε πρώτη ανάλυση τα χαρακτηριστικά της έχουν πια αναδειχθεί κατά κόρο – πολλές πανδημίες μαζί: στην υγεία, στα τρόφιμα, στην ενέργεια, στην κλιματική αλλαγή, στις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της ψηφιακής επανάστασης, οι μετακινήσεις πληθυσμών.  Η εισβολή στην Ουκρανία, που εξαπέλυσε τα σκυλιά του πολέμου στην ευρωπαϊκή ήπειρο, ήρθε ως επιστέγασμα που πρόσθεσε την γεωπολιτική κρίση και την αποδυνάμωση του διεθνούς συστήματος διακυβέρνησης στις άλλες.

Τα αποκαλώ όλα πανδημίες διότι αφορούν τον Δήμο.

Σε λειτουργικό επίπεδο, το μεγάλο θέμα είναι η από-παγκοσμιοποίηση. Η διαδικασία ενέχει κόστος κι αυτό θα προσθέσει στις πληθωριστικές πιέσεις, στον ψηφιακό διχασμό, στις ανισότητες κάθε μορφής, που έχουν ήδη εκδηλωθεί. Είναι νομοτελειακή και, γι’ αυτό θα χρειαστεί να μάθουμε να την διαχειριζόμαστε.

Το κρίσιμο διακύβευμα, όμως, είναι άλλο.

Οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι ξεκίνησαν στην Ευρώπη. Το ίδιο κινδυνεύει να συμβεί και σήμερα.

Η σημαντική διαφορά είναι ότι στους δύο προηγούμενους η προοπτική της εξαφάνισης του ανθρώπου από την Γη, δεν υπήρχε. Μάθαμε το τι μπορεί να συμβεί με τις δύο ατομικές βόμβες στην Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι.

Φαίνεται, όμως, ότι οι εικόνες από τις συγκεκριμένες καταστροφές έχουν αρχίσει και ξεθωριάζουν από την συλλογική μας συνείδηση.

Η ισορροπία τρόμου που εγκαινιάστηκε με τον Ψυχρό Πόλεμο είχε μία βασική παράμετρο που σήμερα δεν υπάρχει. Η Σοβιετική αυτοκρατορία διοικείτο μεν ως δικτατορία αλλά ήταν κολεγιακή δικτατορία. Ο πανίσχυρος Γ.Γ. του ΚΚ είχε υποχρεωτικά δίπλα του άλλους 8-10 κομισάριους που, στο τέλος-τέλος μπορούσαν να τον ελέγξουν.

Οι δικτατορίες του ενός – π.χ., Χίτλερ και Στάλιν, πρόσφατα παραδείγματα για να μην ξεχνιόμαστε τελείως – αναπόφευκτα οδηγούν σε ολοκαυτώματα.

Ο Πούτιν είναι ένας.

Μέχρι εδώ έχουμε κατά μία έννοια επανάληψη έργου. Με την διαφορά ότι το τίμημα τούτη τη φορά της τρέλας ενός δικτάτορα μπορεί να οδηγήσει σε αφανισμό.

Υπάρχει και μία δεύτερη τεράστια διαφορά. Πριν από τους δύο παγκοσμίους πολέμους, δεν υπήρχαν οι κρίσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Ανισότητες υπήρχαν, αλλά αντιμετωπίζονταν ως ένα αναπόφευκτο αποτέλεσμα του καπιταλισμού—μέχρι που ο Beveridge με τον Keynes έδωσαν την λύση.

Σήμερα, τα κράτη και οι κυβερνήσεις έχουν να αντιμετωπίσουν όλες τις προαναφερόμενες κρίσεις ταυτόχρονα. Και από αυτές ο πυρηνικός πόλεμος και η κλιματική αλλαγή απειλούν το ανθρώπινο είδος.

Περάσαμε σε νέα εποχή και η πλειονότητα των κυβερνήσεων και των τεχνοκρατών, όπως και η συντριπτική κοινωνική πλειοψηφία δεν το αντιλαμβάνονται. Δειλά- δειλά έχει αρχίσει και συζητείται ότι θα είναι δύσκολη η επιστροφή στην κανονικότητα. Το γεγονός πως δεν κατανοείται πως «επιστροφή» δεν υπάρχει, υπογραμμίζει το μέγεθος της εθελοτυφλίας που διακατέχει εκατομμύρια πολιτών του κόσμου, χιλιάδες τεχνοκράτες και επιχειρηματίες, εκατοντάδες κυβερνήσεων.

Μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν. Λύσεις υπάρχουν. Και το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα είναι να συνειδητοποιήσουμε τι συμβαίνει και τι διακυβεύεται: η ύπαρξη μας και τα αναφαίρετα ανθρώπινα δικαιώματα που εκπορεύονται από την Αμερικανική και την  Γαλλική Επανάσταση.

Ένα δεύτερο, η αναγνώριση πως στο οικονομικό επίπεδο τα μέσα και οι λύσεις, οι διαδικασίες και οι όροι που χαρακτηρίζουν την περίοδο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι σε μεγάλο βαθμό άχρηστα.

Ποια χώρα, χωρίς το ουσιαστικά παγκόσμιο εκδοτικό προνόμιο, μπορεί να σηκώσει το βάρος αυτών των κρίσεων χωρίς να δημιουργήσει  χρέη που δεν θα μπορεί να εξυπηρετήσει και που το σημερινό παγκόσμιο οικονομικό καθεστώς θα την ρίξει τον Καιάδα;

Ποια δημοκρατική χώρα μπορεί να συνεχίσει στην σημερινή πορεία της αύξησης των ανισοτήτων, που σύντομα θα οδηγήσει σε κατάρρευση της κοινωνικής συνοχής και στην ενίσχυση των ακραίων πολιτικών τάσεων;

Αν η απάντηση είναι η επιστροφή στις παραδοσιακές δοξασίες των τελευταίων 40-50 ετών, τότε να γνωρίζουμε από τώρα ότι η μάχη για τα ανθρώπινα δικαιώματα θα έχει χαθεί.

Όταν με τον πόλεμο να μαίνεται στην Ουκρανία, όταν με την ακρίβεια να διαλύει εκατομμύρια ευρωπαίων, όταν με την κούρσα των εξοπλισμών τώρα μόλις να ξεκινά, η Ε.Ε. ολιγωρεί και αναβάλει τις δύσκολες αποφάσεις, τότε το μέλλον διαγράφεται δυσοίωνο.

Τότε δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι οφείλουμε να καταλάβουμε πως βρισκόμαστε σε πόλεμο με τις κρίσεις και με τον εαυτό μας κι αυτό απαιτεί τον προσδιορισμό και την ανάληψη νέων ρόλων και νέων ευθυνών από ιδιώτες, από επιχειρήσεις, από κυβερνήσεις και κράτη.

Η σημερινή κρίση δεν είναι σαν τις άλλες. Είναι μία και μοναδική—χωρίς προηγούμενο