Το δίλημμα «αυτοπροστασία ή καραντίνα» έθεσε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με το διάγγελμα του, καθώς το δεύτερο κύμα του κορωνοϊού πλήττει την χώρα και το ανέτοιμο σύστημα υγείας αρχίζει να δείχνει τα σαθρά θεμέλια του.

Από την ομιλία του Πρωθυπουργού η πιο σημαντική προειδοποίηση βρίσκεται στην φράση: «Κυρίως, όμως, «lockdown» σημαίνει κοινωνική μεροληψία. Γιατί η ακίνητη οικονομία κινητοποιεί ανισότητες. Όπως και τα κλειστά σχολεία φέρνουν μόνο κλειστά μυαλά». Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δείχνει με χειρουργική ακρίβεια την καρδιά του προβληματισμού της σύγχρονης κοινωνίας: την ιδεοληψία και την ανισότητα.

Η ομιλία του Πρωθυπουργού οδηγεί σε ένα κρίσιμο ερώτημα: γιατί, τελικά, είμαστε ανέτοιμοι ως κοινωνία να αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα που ήταν στο ραντάρ εδώ και μήνες. Γνωρίζαμε ότι ο covid-19 θα επέστρεφε. Προετοιμαστήκαμε; Η απάντηση είναι, δυστυχώς, ένα μεγάλο όχι.

Τα αίτια είναι πολλά και πολυεπίπεδα.

Στην περίοδο του 1^ου κύματος, που μας έπιασε σχεδόν εξαπίνης, η κυβέρνηση αντέδρασε άμεσα και αποτελεσματικά. Δεν ήταν μόνο το lockdown. Ήταν και η εκτεταμένη καμπάνια ενημέρωσης του κοινού.

Στην συνέχεια, όταν πήραμε τα εύσημα για την επιτυχία μας, εφησυχάσαμε. Γνωρίζαμε, όμως, ότι θα ερχόταν ένα δεύτερο κύμα. Γιατί δεν ξεκίνησε μίας καμπάνια ενημέρωσης ακριβώς γι’ αυτήν την προοπτική;

Κι αν η κυβέρνηση υποεκτίμησε το θέμα, που ήταν η κοινωνική, η επαγγελματική, η συνδικαλιστική ηγεσία για να της το θυμίσει Να την ελέγξει; Να την εγκαλέσει;

Κανένας δεν μίλησε. Όλοι βολευτήκαμε στην αίγλη της επιτυχίας και επενδυθήκαμε τον μανδύα της ανωτερότητας. Το αύριο, θα το φρόντιζε ο Θεός της Ελλάδας.

Πολύ καλά γνωρίζαμε την τεράστια πίεση που ασκεί στις ΜΕΘ ο κορωνοϊός. Ξεκινούσαμε από χαμηλή βάση, έτσι κι αλλιώς. Η έγκαιρη καραντίνα μας γλύτωσε από τις εξελίξεις, για παράδειγμα, στην Ιταλία και στην Ισπανία. Ακούσαμε για δωρεές που αύξαναν τις ΜΕΘ. Αυτά ήταν στις προθέσεις και ανακοινώσεις. Ήταν στα «θα».  Τι έγινε στην πράξη;

Ο Πρωθυπουργός αναφέρθηκε στη νέα πτέρυγα του Σωτηρία (50 κλίνες) που ολοκληρώνεται… οσονούπω. Και μίλησε ακόμη για την δρομολόγηση της δωρεάς του Ιδρύματος Νιάρχου (174 κλίνες). Σε άλλες χώρες έστηναν νοσοκομεία μέσα σε λίγες ημέρες. Εμείς, εν μέσω υγειονομικής κρίσης που θερίζει ζωές, χρειαζόμαστε 3 μήνες για να… δρομολογήσουμε μία μεγάλη και καθοριστική για τις ζωές μας δωρεά. Ας είναι καλά η ηγεσία του υπουργείου υγείας που κατανοεί την έννοια του επείγοντος και του προγραμματισμού. Γιατί αυτά, πάντως, δεν είναι αυτή η δουλειά ενός πρωθυπουργού.

Αλλά, σε ποιόν τομέα είμαστε τελικά προετοιμασμένοι να αντιμετωπίζουμε επερχόμενα προβλήματα. Γιατί όλα αυτά τα προβλήματα δεν είναι πλέον «μαύροι κύκνοι» – δηλαδή αναπάντεχα. Είναι οι ελέφαντες στο δωμάτιο που αρνούμαστε να δούμε. Διανοούμενοι στο εξωτερικό αποκαλούν αυτά τα προβλήματα «μαύροι ελέφαντες».

Στην Ελλάδα υπάρχει πλήθος «μαύρων ελεφάντων». Και στην Ελλάδα κυριαρχεί το φαινόμενο της εθελοτυφλίας.

Πρόκειται για ένα επικίνδυνο συνδυασμό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα «μαύρου ελέφαντα», η αντίδραση του Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Πειραιά.

Ο πρόεδρος του ΒΕΠ, Ανδριανός Μιχάλαρος, γράφει στον πρωθυπουργό και κοπιάρει σε πληθώρα υπουργών το παράπονο του ότι κανείς δεν προετοίμασε τους βιοτέχνες (15.000 λέει ότι είναι) για την εξ αποστάσεως εργασία. Φαίνεται ότι δεν κατάλαβε πως στην διάρκεια του πρώτου κύματος αυτή ήταν μία εκτεταμένη πρακτική που βοήθησε να περιοριστούν κάπως οι αρνητικές επιπτώσεις της καραντίνας. Οπότε, το ΒΕΠ και τα μέλη του δεν ήταν έτοιμα!

Αναρωτιέται που θα βρεθεί ο κατάλληλος εξοπλισμός, που θα βρεθούν τα χρήματα, πότε θα γίνει η εκπαίδευση. Θα μπορούσε κανείς να παραπέμψει το ΒΕΠ στα πολλά καταστήματα που πωλούν κομπιούτερ, σε πολλές εταιρείες που προσφέρουν ιντερνετικές υπηρεσίες, σε πολλούς επαγγελματίες που προσφέρουν εκπαίδευση. Αλλά το θέμα είναι άλλο: αυτά τα 15.000 μέλη που ζούσαν τόσο καιρό;

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός δεν προέκυψε τώρα λόγω κορωνοϊού. Ζητείται εδώ και τρία χρόνια. Δεκάδες τα συνέδρια στο όνομα του, τα σεμινάρια για την κατανόηση του, τα άρθρα για την διάδοση του. Αλλά, με την αντίδραση αυτή του ΒΕΠ καταλαβαίνει κανείς γιατί στην Ε.Ε.  η ελληνική μικρομεσαία επιχείρηση έχει το μεγαλύτερο μερίδιο μικρών επιχειρήσεων (έως 9 άτομα) στην απασχόληση στον επιχειρηματικό τομέα και γιατί αυτές ακριβώς οι μικρομεσαίες έχουν την χαμηλότερη παραγωγικότητα στην Ε.Ε.

Ο ΒΕΠ ζητά και χρηματοδότηση για την απόκτηση του εξοπλισμού. Είναι κι αυτό άλλο ένα παράδειγμα του Έλληνα που τα περιμένει όλα από το κράτος. Οπότε προκύπτει και η επόμενη ερώτηση; Τι προοπτική επιβίωσης έχει μία μικρομεσαία (που αποτελεί την ραχοκοκαλιά(!) της ελληνικής οικονομίας) η οποία δεν μπορεί να διαθέσει (ή να δανειστεί) 1500 ευρώ για τον εξοπλισμό της τηλεργασίας;

Μαύρος ελέφαντας είναι η απόλυτη έλλειψη προετοιμασίας για τα …ακραία καιρικά φαινόμενα, που τυχαίνει να συμβαίνουν περίπου κάθε μήνα—αν όχι κάθε εβδομάδα. Γνωρίζουμε ότι το κλίμα άλλαξε. Γνωρίζουμε ότι έρχονται κύματα που σπάνε λιμενοβραχίονες, πλημμύρες που ρίχνουν γέφυρες, λάσπες που πνίγουν σπίτια, νερά που καταβροχθίζουν δρόμους. Μοιρολατρικά περιμένουμε την καταστροφή και μετά ζητάμε από το κράτος και βοήθεια και τα..ρέστα!

Το πρόβλημα μάλλον βρίσκεται στο DNA της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας: ζούμε για το σήμερα και δεν ετοιμαζόμαστε να συναντήσουμε το αύριο. Ζήσαμε έτσι σε όλη την εποχή της μεταπολίτευσης αλλά η πρακτική αυτή γνώρισε τις δόξες της μετά την ένταξη μας στο ευρώ.

Σήμερα, ο κόσμος αλλάζει με ιλιγγιώδη ρυθμό: η τεχνολογία άνοιξε τον δρόμο και ο covid-19 τον πλάτυνε επικίνδυνα και επώδυνα. Αυτή είναι η νέα κανονικότητα: των κορωνοϊών, της κλιματικής αλλαγής, της αύξησης των ανισοτήτων, του κλονισμού της δημοκρατίας. Είναι ένας κόσμος που απαιτεί μάτια ανοιχτά, μυαλό απαλλαγμένο από ιδεοληψίες, χέρια έτοιμα για σκληρή δουλειά, καρδιά προετοιμασμένη για τα χειρότερα. Χρειάζεται ενσυναίσθηση, ωριμότητα σκέψης και διάθεση για άμεση δράση.

Τα έχουμε;

Ο κορωνοϊός θα το αποδείξει – με τον έναν τρόπο η τον άλλο.