Κατά το ChatGPT Λογοδοσία είναι «η υποχρέωση ενός ατόμου ή οργανισμού να εξηγεί και να δικαιολογεί τις πράξεις, τις αποφάσεις και τη διαχείριση των ευθυνών του σε ένα ανώτερο όργανο, στην κοινωνία ή σε κάποιον που έχει εξουσία ελέγχου».

Στην πολιτική λογοδοτούν οι αντιπρόσωποι των πολιτών — αυτή είναι η έννοια της εξέλιξης της άμεσης δημοκρατίας της Αρχαίας Αθήνας στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία που πρόσφερε η Αγγλία. Το πρόβλημα είναι ότι οι αντιπρόσωποι έχουν σε μεγάλο βαθμό αποκοπεί από την «αντιπροσώπευση», λειτουργούν και αποφασίζουν με στενά είτε προσωπικά είτε κομματικά συμφέροντα. Δύσκολα θα χαρακτήριζε την σημερινή κατάσταση ως φιλελεύθερη δημοκρατία ο Alexis De Tocqueville,κι αυτό επειδή η λογοδοσία έχει εκφυλιστεί στην ανά τετραετία εκλογή εκπροσώπων. Η επαφή των εκπροσώπων με τον πολίτη έχει διαρραγεί βαθύτατα. Το θέμα είναι να μην εξελιχθεί σε ανεπανόρθωτη καταστροφή.

Η αναφορά, μην εκπλαγείτε, δεν είναι στα Τέμπη, διότι και στο θέμα αυτό φρόντισε η αντιπολίτευση να ευτελίσει την έννοια της λογοδοσίας  υποτάσσοντάς τον στρεβλωτικό φακό της απόλυτης κομματικής σκοπιμότητας. Η αναφορά είναι στα δύο παραδείγματα που έμμεσα αναφέρονται στον τίτλο της στήλης. Θα ξεκινήσω από το δεύτερο.

Ο κ. Νίκος Ζώρζος είναι δήμαρχος της Σαντορίνης από το 2010—δεκαπέντε συναπτά έτη. Έχει ποτέ λογοδοτήσει για τα χάλια όλων ανεξαίρετων των υποδομών του νησιού? Μετά από 15 χρόνια ανακάλυψε τα προβλήματα του υπερτουρισμού. Μετά από 15 χρόνια διαπίστωσε την επικινδυνότητα του δρόμου από το Αθηνιό στην Χωρα. Μετά από 15 χρόνια είδε ότι το περιβάλλον διακρίνεται για τα σκουπίδια όσο και για την θέα. Μετά από 15 χρόνια άρχισε να σκέφτεται για την  άναρχη δόμηση, που έχει φέρει όλο το «φρύδι» σε κατάσταση κατάρρευσης. Μετά από 15 χρόνια έσπευσε να… καταγγείλει ότι εδώ και πολλά χρόνια ζητά να γίνουν πράγματα αλλά δεν εισακούεται!

Δεν λέω, γλυκιά η καρέκλα της εξουσίας, αλλά υπάρχει και μία λέξη που βολικά οι περισσότεροι από εμάς λησμονούμε: παραίτηση. Και μάλιστα παραίτηση με διαμαρτυρία και τύμπανα. Ένας σκληρός κριτής θα μπορούσε άνετα να πει ότι, μετά από 15 χρόνια αγαπητέ κ. Ζώρζο δεν δικαιούστε δια να ομιλείτε, ή για να πάμε στην πηγή της φράσης (Γεώργιος Παπανδρέου) είστε «χωρίς δικαίωμα λόγου». Τώρα που το νησί-κόσμημα δείχνει να κινδυνεύει, τώρα όλα τα προβλήματα που βολικά θάβονταν στο όνομα της αισχροκέρδειας, είδαν το φως της δημοσιότητας και βρήκαν τους τιμητές τους.

Οι σεισμοί, ο τρόμος, η αβεβαιότητα, καταταλαιπωρούν τούτη την στιγμή χιλιάδες Σαντορινιούς. Τώρα, όμως, είναι και η στιγμή της λογοδοσίας, τουλάχιστον αναγνωρίζοντας την αβελτηρία 2-3 δεκαετιών και αναλαμβάνοντας την δέσμευση της αναζήτησης λύσης. Η τραινάκι με την μετατόπιση ευθυνών δεν είναι πλέον αποδεκτό.

Το δεύτερο παράδειγμα αφορά το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Καινοτομίας και Τεχνολογίας (ΕΣΕΤΕΚ). Αρμόδια η Κα Ζωή Ράπτη. Τυπικά αρμόδιος και ο υπουργός ανάπτυξης κ. Τάκης Θεοδωρικάκος. Για μέρες τώρα βοούν στην κοινωνία (ως ένα βαθμό και στα ΜΜΕ) οι παραιτήσεις από το Δ.Σ. του ΕΣΕΤΕΚ κορυφαίων ακαδημαϊκών από το εξωτερικό και το εσωτερικό, μέλη κορυφαίων ακαδημαϊκών ιδρυμάτων όπως το Princeton, το Harvard, το ΜΙΤ, το ΕΚΠΑ, το Αριστοτέλειο, την Πάντειο. Με συγκρατημένα λόγια  μιλάνε για αδυναμία κατάρτισης Εθνικής Στρατηγικής  Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΑΚ) διότι το ΕΕΤΕΚ υποφέρει από έλλειψη θεσμικής ισχύος και δυνατότητα σύνδεσης με την αγορά, ανεπάρκεια πόρων, γραφειοκρατία, κομματικές παρεμβάσεις και διορισμούς, συχνές αλλαγές στην πολιτική ηγεσία – για να αναφερθούν τα όσα προκύπτουν από σταχυολόγηση των ΜΜΕ.

Ζούμε στην εποχή της σχεδόν ανεξέλεγκτης τεχνολογικής προόδου. Ο πρωθυπουργός έδωσε την εντολή και η Μονάδα Στρατηγικού Σχεδιασμού και Ανάλυσης Πολιτικής (Foresight Unit) κατάρτησε πρόγραμμα όχι ψηφιακής μετάβασης (το θέμα θεωρείται ήδη δεδομένο και «ξεπερασμένο») αλλά για το πως η χώρα μας μπορεί να συμμετάσχει στην επανάσταση της Τεχνητής Νοημοσύνης. Ίσως, στο υπουργείο ανάπτυξης να έχουν ακούσει για το Project Lyceum τους ανθρώπους που ασχολούνται, τους θεμιτούς εθνικούς στόχους και φιλοδοξίες, την διεθνή και ελληνική εμβέλεια των μελών του, την πρωθυπουργική υποστήριξη.

Το υπουργείο, όμως, σιωπά. Έχει καθήκον και υποχρέωση, όμως, να λογοδοτήσει – ιδιαίτερα όταν ακούγονται κομψά διατυπωμένες πλην όμως, βαριές κατηγορίες. Δεν είμαι σε θέση να κρίνω. Είμαι σε θέση, όμως, να προβάλω την επιτακτική ανάγκη να υπάρξει διάφανη εξήγηση και ερμηνεία στα όσα συμβαίνουν στο ΕΣΕΤΕΚ.  Η Ελλάδα έχει χάσει όλα τα τραίνα της τεχνολογικής επανάστασης από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης μέχρι σήμερα. Καμιά φορά προλαβαίνουμε να ανεβούμε στο τελευταίο βαγόνι, ως «φτωχοί συγγενείς» που θα έλεγε και ο Αξελός. Ας μην φανούμε και πάλι ουραγοί. Η λογοδοσία, ακόμη και ως αυτοκριτική, είναι ένα πρώτο βήμα στην σωστή κατεύθυνση.

Διαβάστε επίσης

Γιατί βγήκε μπροστά ο Μητσοτάκης και η διορατικότητα του Βορίδη