Την περίοδο της κρίσης που διανύουμε ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, καθώς και η δυνατότητα των φορέων της  να λειτουργήσουν ως αναπτυξιακοί πυλώνες συζητείται ευρέως.

Ειδικά στον τομέα της «πράσινης ανάπτυξης» καθώς και της διαχείρισης των απορριμμάτων και τον υδάτινων πόρων. Άλλωστε, η επόμενη ημέρα της πανδημίας απαιτεί την ενεργοποίηση όλων όσων έχουν την ικανότητα, την διάθεση και μπορούν να συμβάλλουν στην περιφερειακή οικονομική ανάταξη.

Το κρίσιμο ερώτημα βέβαια που τίθεται είναι αν οι Δήμοι και κυρίως οι Περιφέρειες έχουν επιδείξει μέχρι σήμερα αντανακλαστικά τέτοια που να τους επιτρέπει να αναλάβουν τον ρόλο αυτό.

Η αλήθεια είναι πως αν και κάθε πολιτική ηγεσία αρέσκεται στο να επισημαίνει την διάθεσή της να δοθούν περισσότερες αρμοδιότητες στην Τοπική Αυτοδιοίκηση,  σε κανένα σημείο των 72 σελίδων του Νόμου 4622/07.08.2019 για το «Επιτελικό Κράτος» δεν υπάρχει αναφορά στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Γνωρίζει κάτι ο νομοθέτης που δεν γνωρίζουμε εμείς ή απλά με τον τρόπο αυτό έμμεσα γίνεται αποδεκτό πως ακόμα οι φορείς αυτοί δεν έχουν την δυνατότητα να διαμορφώσουν αυτόνομη πολιτική; Ειδικά αναπτυξιακή.

Αν κρίνουμε από τον τρόπο που αντιμετωπίζουν την διαχείριση των αποβλήτων ή την περιβαλλοντική προσέγγιση των βιολογικών καθαρισμών, ίσως γίνει κατανοητός ο λόγος που στο σχεδιασμό του «Επιτελικού Κράτους» υποβαθμίζεται συνειδητά ο ρόλος της ΤΑ στην παραγωγή υγιώς αδιάφθορης καινοτόμου πολιτικής.

Χαρακτηριστικά δείγματα αδράνειας οι προσεγγίσεις της Περιφέρειας Αττικής σε θέματα περιβαλλοντικής καθαρότητας και ανάδειξης πράσινων περιοχών του Νομού. Μπορεί ο Περιφερειάρχης να δρομολογεί συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα στην επεξεργασία απορριμμάτων, αδυνατεί όμως να αντιληφθεί πως ο σχεδιασμός των βιολογικών καθαρισμών της Ανατολικής Αττικής – ειδικά στον Δήμο Ωρωπού που παρανομεί αγνοώντας εισαγγελική παραγγελία – δημιουργεί προϋποθέσεις σημαντικών εντάσεων για την προχειρότητα με την οποία έχουν σχεδιασθεί και συνταχθεί οι περιβαλλοντικές μελέτες που έχουν υπό προϋποθέσεις εγκριθεί.

Δεν είναι λίγες οι καριέρες πολιτικών και επιχειρηματιών που κτίσθηκαν ή καταβαραθρώθηκαν στην βάση της πλατφόρμας στήριξης της υγείας και του περιβάλλοντος. Μίας πλατφόρμας φαινομενικής πολλές φορές ευαισθησίας. Αν όμως πραγματικά την ενστερνιστούν οι πολιτικοί με σοβαρότητα, «κρύβει» την επόμενη φάση στήριξης της κυοφορούμενης αναπτυξιακής πορείας του τόπου.

Ενώ όμως γίνεται εμφανές πως οδηγούμαστε ταχύτατα προς την κατεύθυνση αυτή, σε επίπεδο εγχώριας αντίληψης φαίνεται πως βρισκόμαστε ακόμα στην εποχή των μικροσυμφερόντων και της ανταλλαγής πολιτικών εξυπηρετήσεων προς χάριν χαλαρότερων δεσμεύσεων και ελαστικότερων περιβαλλοντικών προσεγγίσεων. Δεν είναι λίγες οι φορές δε, που οι όποιες αντιδράσεις πολιτών χαρακτηρίζονται ως «μικρές περιστασιακές ενοχλήσεις» ή ακόμα και γραφικότητες.

Γραφικότητα όμως δεν είναι η διαμαρτυρία 1900 κατοίκων της Αγκώνας Καλάμου που υπέγραψαν κείμενο προς τον Δήμαρχο Ωρωπού για την αλλαγή χωροθέτησης του σχεδιαζόμενου βιολογικού καθαρισμού. Μίας χωροθέτησης που αν ακολουθήσει τις προϋποθέσεις έγκρισης της Περιφέρεια θα πρέπει να θεωρείται ήδη άκυρη. Ενώ σε περίπτωση αστοχιών – αν ολοκληρωθεί το έργο – θα καταστρέψει τον αιγιαλό για αρκετά χιλιόμετρα μίας από τις ομορφότερες ακτογραμμές της Αττικής.

Δεν αποτελούν «Μικρή περιστασιακή ενόχληση» οι σοβαρότατες καταγγελίες αναφορικά με την μεταφορά των επεξεργασμένων ακαθαρσιών από το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων Κορωπίου-Παιανίας που μέσω αγωγού 53 χιλιομέτρων θα εκρέουν στην γραφική παραλία Χαμολιάς. Ούτε βέβαια μπορεί να παραβλέψουμε το γεγονός ότι σε καμία από τις δύο παραπάνω περιπτώσεις δεν γίνεται χρήση των επεξεργασμένων υδάτων για άρδευση και πυρόσβεση. Σε περιοχές που έχουν ανάγκη και τα δύο. Σε περίοδο που το νερό πρέπει να διαφυλάσσεται.

Μπορεί ο υπουργός Εσωτερικών κος Θεοδωρικάκος να έχει εξαγγείλει πως «το νέο αναπτυξιακό πρόγραμμα των ΟΤΑ θα έχει και κοινωνικό πρόσημο», γνωρίζει όμως πως στην Περιφέρεια Αττικής οι τουριστικές παραλίες αναπτυξιακά υποβαθμίζονται συνειδητά από τους Δήμους Ωρωπού, Μαρκοπούλου, Μαραθώνα και Ραφήνας, με βάση τον προγραμματισμό διαχείρισης των λυμάτων;

Πως θα αντιδρούσε αν γνώριζε πως ο σχεδιασμός «πετάει» το νερό στην θάλασσα αντί να προβλέψει χρήσεις στην βάση μίας περιβαλλοντικά χρήσιμης διαχείρισης των υδάτινων αποθεμάτων που θα προέκυπταν από τον βιολογικό καθαρισμό; Πως θα μπορέσει πειστικά να υλοποιήσει ο κύριος Πατούλης  την σωστή κυβερνητική πρόταση περί «υιοθεσίας» εκτάσεων και βουνών της Αττικής από οργανισμούς για να πρασινίσει το λεκανοπέδιο όταν για την κατασκευή του κέντρου βιολογικού καθαρισμού του Καλάμου ο δήμος προέβη σε αποχαρακτηρισμό δασικής έκτασης προκειμένου αυτή να καταστραφεί; Η ελευθερία επιλογών των Δήμων και η ελεγκτική απραξία της Περιφέρειας Αττικής συνάδουν με τις εξαγγελίες του Πρωθυπουργού περί πράσινης ανάπτυξης;

Το αξιοπερίεργο είναι πως ενώ βρισκόμαστε σε μία περίοδο όπου οι κυβερνητικές εξαγγελίες παραπέμπουν στον αναβαθμισμένο ρόλο των Περιφερειών και Δήμων, παρατηρείται σε τομείς όπως η προστασία του περιβάλλοντος μία χαλαρότητα. Ειδικά σε τομείς που βρισκόμαστε πολλά χρόνια πισω όπως η οικονομία της ανακύκλωσης, η διαχείριση των αποβλήτων, η προστασία των υδάτινων πόρων και η ουσιαστική και περιβαλλοντικά φιλική λειτουργία των βιολογικών καθαρισμών. Όταν δεν κυβερνητικός παράγοντας ενημέρωσε φορείς πως πανελλαδικά από τους 400 βιολογικούς καθαρισμούς υπολειτουργούν οι 299, ενώ οι 40 δεν λειτουργούν, η πολιτική εγρήγορση της Περιφέρειας Αττικής και όχι μόνον καθίσταται επιβεβλημένη.

Οι περιπτώσεις που αναδεικνύονται στο άρθρο αυτό αποτελούν τρανταχτά παραδείγματα περιπτώσεων όπου ο πρόχειρος σχεδιασμός, τοπικά συμφέροντα  και περιβαλλοντική αναισθησία υποβαθμίζουν το επίπεδο ζωής των πολιτών. Το αναπτυξιακό πακέτο των 32 δις ευρώ όμως δεν είναι δυνατόν να χρηματοδοτήσει έργα με κίνδυνο περιβαλλοντικής αναισθησίας, αναπτυξιακής υποβάθμισης και δασικής καταστροφής.

Ηρακλής Ρούπας, Οικονομολόγος