Μολονότι οι ιστορικοί παραλληλισμοί έχουν τα όρια τους, η πορεία που έχει ακολουθήσει το παγκόσμιο πολιτικό-οικονομικό σύστημα από το 1990 και μετά εξηγεί, σε εντυπωσιακή με τον Μεσοπόλεμο ομοιότητα, τις εξελίξεις.
Η Γερμανία ασπάστηκε την άνοδο των άκρων (Ναζισμό και Κομμουνισμό) εν μέσω βαρύτητας φτώχειας – πρωταρχικά αποτέλεσμα της Μεγάλης Ύφεσης και της εκδικητικότητας της Συνθήκης των Βερσαλλιών. Ο μιλιταρισμός των Πρωσικών καταβολών συνεισέφερε για τα περαιτέρω. Παράλληλα, η Κοινωνία των Εθνών (ΚτΕ) ήταν ήδη τότε ένα νεκρό γράμμα, ανίκανη να λειτουργήσει ως ένα σύστημα παγκόσμιας διακυβέρνησης, καθώς δεν είχε καταφέρει να υιοθετήσει ένα ευρύτερα αποδεκτό σύστημα αξιών και κανόνων παρέμβασης.
Σήμερα, η παγκόσμια παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών έχει αιχμαλωτιστεί από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, που λειτουργεί άσχετα και πέρα από αυτήν—με αποτέλεσμα την τεράστια άνοδο των ανισοτήτων, γεγονός ορατό και παγκόσμια γνωστό χάρη του διαδικτύου.
Ταυτόχρονα, αν και έχει τύχει καλύτερης εξέλιξης από την ΚτΕ, ο ΟΗΕ είναι περίπου εξίσου αναποτελεσματικός ως προς τις παρεμβάσεις του.
Στον Μεσοπόλεμο, η μία χώρα εξήγαγε στην άλλη την ανεργία της μέσω των υποτιμήσεων του νομίσματος. Σήμερα, η παγκοσμιοποίηση έθεσε τα θεμέλια, η κλιματική κρίση αποτελεί το αίτιο και οι γεωπολιτικές συγκρούσεις την αφορμή για την εξαγωγή ανθρώπων.
Δικαιολογημένα, η μετανάστευση ως υπέρτατη έκφραση της ανισορροπίας του συστήματος, δημιουργεί πρακτικά προβλήματα και εντονότατες ψυχολογικές και κοινωνικές αντιδράσεις. Το γεγονός ότι, ταυτόχρονα, στο όνομα της πολυπολιτισμικότητας υποτιμάται η διάσταση της βαθιάς διαφοράς στις κουλτούρες…συνεισφέρει για τα υπόλοιπα.
Το σύστημα οδηγεί εγγενώς σε σύγκρουση.
Η Δύση δεν θέλει τους μετανάστες. Γιατί; Επειδή κατά κανόνα διεκδικούν τις «κατώτερες» (κοινωνικά και οικονομικά) δουλειές, ενώ ταυτόχρονα εμφανίζονται να θέλουν να επιβάλλουν τον δικό τους τρόπο ζωής. Και αυτά εν μέσω διαρκώς αυξανόμενης ανέχειας, με μεγάλες γεωπολιτικές ανατροπές που το παγκόσμιο σύστημα διακυβέρνησης (ΟΗΕ, G7, G20 κοκ.) αδυνατεί να διευθετήσει. Έτσι, παράλληλα με την αύξηση της ανισότητας, αυξάνονται και οι διακρίσεις—κάθε μορφής.
Στο πλαίσιο αυτό δεν είναι διόλου παράδοξος ο παραλληλισμός με την εποχή του Μεσοπολέμου και η εκτίμηση ότι ήδη βρισκόμαστε στην αρχή της σύγκρουσης πολιτισμών (καημένε Huntington), κάτι σ’ αυτό που ο Churchill είχε αποκαλέσει The Phoney War στην περίοδο πριν το επίσημο ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Δεν κάνει, εξάλλου, απλά δημόσια προπαγάνδα ο Putin όταν μιλά για αναθεώρηση του πυρηνικού δόγματος της Ρωσίας, ούτε ο Trump όταν έχει γραφτεί βιβλίο 500 σελίδων για την πρώτη του μέρα ως, ελέω Ανωτάτου Δικαστηρίου, νέος Αμερικανός δικτάτορας.
Το θέμα δεν είναι να ωρυόμαστε για το σοκ στην Γερμανία. Ούτε να παίζουμε παιγνίδια με τους θεσμούς της δημοκρατίας όπως στην Γαλλία. Ούτε τέλος, να ησυχάζουμε επειδή στην Ιταλία η άκρα δεξιά αποδεικνύεται λιγότερο ακραία απ’ ότι την περιμέναμε. Το θέμα είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι το όραμα του μονοπολικού κόσμου είναι νεκρό, ότι η συνεχιζόμενη άνοδος των ανισοτήτων θα καταλήξει νομοτελειακά σε έκρηξη, και ότι υπάρχουν ανθρώπινα όρια στην πολυπολιτισμικότητα.
Αν τα αγνοήσουμε αυτά, μία αναπόφευκτη κρίση θα μας υποχρεώσει να τα συνειδητοποιήσουμε – αν δεν θα είναι πολύ αργά κι αν, παράλληλα, η Φύση δεν έχει η ίδια φροντίσει για την αποκατάσταση της ισορροπίας.
Διαβάστε επίσης
Προκοπή σημαίνει σύγκρουση: Η κοινωνία θα ανταμείψει όποιον επιλέξει να την φέρει σε πέρας
ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ
