Η επερχόμενη σύγκρουση του Τραμπ με την κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ

Επανέρχομαι στο γνωστό θέμα του πληθωρισμού στις ΗΠΑ με παγκόσμιες επεκτάσεις, καθώς τα πρώτα σημάδια ήδη εμφανίστηκαν στο διεθνές προσκήνιο: αμέσως μετά την 6^η Νοεμβρίου, οι αποδόσεις των ομολόγων των ΗΠΑ, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία και Ιαπωνίας αυξήθηκαν.

Η μείωση των επιτοκίων κατά ¼ της ποσοστιαίας μονάδας που αποφάσισε στην συνέχεια η κεντρική τράπεζα επέφερε μία διόρθωση, αλλά η γραφή στον τοίχο είχε γίνει. Η διεθνής οικονομία προετοιμάζεται για μία περίοδο αύξησης της πληθωριστικής πίεσης και επιβράδυνσης  της ανάπτυξης. Η επιβολή δασμών από την κυβέρνηση Τραμπ, η μείωση των φόρων, και η άνοδος του δολαρίου είναι τα κανάλια μέσα από τα οποία θα εκδηλωθεί αυτή η δυαδική εξέλιξη.

Η επίπτωση μέσω των δασμών είναι σαφής. Ως η χώρα που τις επιβάλει, η Αμερική θα αντιμετωπίσει υψηλότερες τιμές, οπότε η ζήτηση για εισαγωγές θα περιοριστεί, ενώ αντίστοιχη μείωση της παραγωγής σημειώνεται στην  χώρα ενάντιο της οποίας έχουν επιβληθεί οι δασμοί. Στις ΗΠΑ μέρος της ζήτησης θα στραφεί στην τοπική παραγωγή, αλλά στην εξαγωγική χώρα, ιδιαίτερα αν είναι αναπτυσσόμενη οικονομία, η αναπλήρωση θα είναι δύσκολη.

Η μείωση των φόρων θα αυξήσει την ζήτηση μέσα στις ΗΠΑ μόνο εφόσον θα έχει αναδιανεμητικό χαρακτήρα—μία μάλλον απίθανη περίπτωση. Ταυτόχρονα, θα αυξήσει το δημοσιονομικό έλλειμμα, οπότε και το χρέος. Θα προκύψει, τότε, μία σύγκρουση μεταξύ της κυβέρνησης Τραμπ και της κεντρικής τράπεζας, καθώς η δεύτερη θα αυξήσει τα επιτόκια προκειμένου να προσελκύσει κεφάλαια. Στις ΗΠΑ η άνοδος των επιτοκίων θα αυξήσει τα κόστη, σε μεγάλη αντιστοιχία και τις τιμές και θα καταλήξει σε μερικό περιορισμό της ζήτησης.

Μέχρι στιγμής έχουμε δύο αντίθετες τάσεις, που θα εκδηλωθούν τελικά με αυξημένη ένταση μέσα από το χρηματοπιστωτικό κανάλι και συγκεκριμένα μέσω της αγοράς του συναλλάγματος. ΟΙ ανωτέρω εξελίξεις ευνοούν το δολάριο: ήδη στις 4 εβδομάδες πριν την προεδρική εκλογή οι αγορές είχαν προεξοφλήσει την νίκη Τραμπ και το αμερικανικό νόμισμα είχε ανατιμηθεί κατά 1,5% έναντι ενός καλαθιού νομισμάτων.

Η επίπτωση της ανατίμησης στην παγκόσμια οικονομία είναι άμεση, καθώς το 40% του παγκόσμιου εμπορίου (εξαιρούμενου αυτό που αφορά τις ίδιες τις ΗΠΑ) χρηματοδοτείται με δολάρια. Σύμφωνα με μία μελέτη του ΔΝΤ που επικαλείται ο Economist, μία άνοδος του δολαρίου κατά 10% θα επιφέρει μέσα σ’ ένα χρόνο μείωση του ρυθμού ανάπτυξης στις αναπτυσσόμενες χώρες κατά 1,9 ποσοστιαία μονάδα και κατά 0,6 στις αναπτυγμένες. Σύμφωνα με άλλες μελέτες μία αύξηση κατά 1% της αξίας του δολαρίου οδηγεί σε μείωση κατά 0,6%  του όγκου εμπορίου των αναπτυσσόμενων χωρών.

Στο πλαίσιο αυτό, το τι συμβαίνει στις ΗΠΑ επηρεάζει την παγκόσμια οικονομία κατά άμεσο τρόπο, ιδιαίτερα να ληφθεί υπόψη η προοπτική της εκροής κεφαλαίων από τις αναπτυσσόμενες χώρες προς την Αμερική και τις επιπτώσεις που θα έχει αυτή η αντιστροφή στην κίνηση κεφαλαίων στην ανάπτυξη στον υπόλοιπο κόσμο.

Το σημαντικό ερώτημα είναι αν ο Τραμπ θα επιχειρήσει να θέσει υπό τον έλεγχο την κεντρική τράπεζα; Οπωσδήποτε θα επιχειρήσει να εκδιώξει τον Jeroma Powell, είναι αμφίβολο όμως αν αυτός θα δεχτεί να παραιτηθεί. Εξίσου αμφίβολο είναι αν ο Τραμπ θα περιμένει μέχρι τον Μάιο του 2026 (που λήγει η θητεία του Powell) για να τον αντικαταστήσει. Η σύγκρουση είναι προφανές ότι θα έρθει, όπως προφανές είναι ότι ο Τραμπ θα προσπαθήσει είτε να κινηθεί «νομικά» κατά του Powell είτε με διάφορα μέσα (νομοθετικά και άλλα) να περιορίσει την ισχύ της κεντρικής τράπεζας. Αν συμβεί είτε το ένα είτε το άλλο, οι επιπτώσεις στην ισχύ και την αξιοπιστία της Fed θα είναι μεγάλες και επικίνδυνες για την παγκόσμια χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

Μία πρώτη μικρή ένδειξη για τις μελλοντικές εξελίξεις θα υπάρξει τον Δεκέμβριο 2024. Αν ο Powell δεν μειώσει ξανά τα επιτόκια (προσωπικά θεωρώ ότι θα τα αφήσει αμετάβλητα) ίσως τότε να δούμε μία πρώτη βίαιη λεκτική αντίδραση από τον Τραμπ με ταυτόχρονη προειδοποίηση για το μέλλον του διοικητή.  Η μεγάλη σύγκρουση θα έρθει μάλλον από το δεύτερο εξάμηνο του 2025 και μετά, όταν η επιβολή των δασμών θα γίνει αισθητή και μαζί θα φανεί πόσο θα αυξηθούν το έλλειμμα και το χρέος. Τότε θα ξεκινήσει η μάχη του επιτοκίου και τότε θα λάμψουν τα πυροτεχνήματα.

Διαβάστε επίσης

Η ηθική κρίση της δημοκρατίας και η εκδήλωσή της στις ΗΠΑ