Η λήψη αποφάσεων εν μέσω κρίσης θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί ως διαδικασία εφαρμογής της «θεωρίας παιγνίων».

Η εφαρμογή της –  στον βαθμό που ο ανθρώπινος παράγοντας πρέπει να αποφασίσει για να αποφύγει τις λεγόμενες «λογικές παγίδες» και αντικρουόμενα συμφέροντα – βρίσκει πρόσφορο έδαφος όταν κυβερνήσεις πρέπει να καθορίσουν τις πολιτικές εκείνες που θα βγάλουν τις οικονομίες από το τέλμα.

Οι λύσεις από θεωρητικής πλευράς είναι πολλές.

Η επιλογή της ορθότερης όμως, αποτελεί το ζητούμενο, καθώς η όποια λάθος εκτίμηση ανασυνθέτει «λογικές παγίδες», με συνέπεια την όξυνση παρά την επίλυση των προβλημάτων.

Περίεργοι εναγκαλισμοί

Η «επανεμφάνιση» του σκανδάλου Folli– Follie και η ύπαρξη πλειάδας εμπλοκών Θεσμικών και Πολιτικών στο συγκεκριμένο θέμα, αναδεικνύει περίτρανα το γεγονός ότι στρεβλότητες και περίεργοι εναγκαλισμοί που διαμορφώθηκαν πιθανώς πέραν της δεκαετίας, ταλανίζουν την αξιοπιστία φορέων και πολιτικών σε μία στιγμή που αναζητείται ηρεμία και προγραμματισμός. Θα πρέπει όμως να γίνει αντιληπτό πως το σκάνδαλο δεν είναι πολιτικό παρά το γεγονός ότι ως τέτοιο εμφανίζεται από τον τύπο και τους πολιτικούς.

Είναι καθαρά σκάνδαλο ανεπαρκειών θεσμικών φορέων που σταδιακά λύνονται, αλλά και σχέσεων κοινωνικών και άλλης μορφής που δύσκολα προσδιορίζονται σε αυτές τις περιπτώσεις.

Οι επιλογές αυτές όμως, αναδεικνύουν διαχρονικά διλήμματα «λογικών και όχι μόνον παγίδων».

Ως «λογική παγίδα» θα μπορούσε να θεωρηθεί παρά την ορθότητα της πολιτικής επιλογής ο τρόπος της παροχής ρευστότητας στην Aegean από το κράτος, καθώς σίγουρα εκφράζεται προβληματισμός  για το ενδεχόμενο η μορφή εφαρμογής της στρατηγικής αυτής της κυβέρνησης να μην αποτελεί την ενδεδειγμένη λύση ως πρόγραμμα έκτακτης στήριξης.

Αντίστοιχα, η πώληση της Vivartia, καθώς και η συζητούμενη πώληση της Εθνικής Ασφαλιστικής, αναδεικνύουν μία υπερσυγκέντρωση σε ευαίσθητους κλάδους που θα έπρεπε να εξετασθεί αναλυτικότερα.

Ο προβληματισμός για το εάν τα δύο αυτά χαρακτηριστικά παραδείγματα  συνιστούν διαδικασίες εξυγιαντικής στήριξης ή εγκυμονούν κινδύνους ανάδειξης μελλοντικών στρεβλοτήτων, προσδίδει στα διλήμματα  χαρακτηριστικά «λογικών παγίδων» της κρίσης που διανύουμε.

Κατά συνέπεια με δεδομένο ότι βαδίζουμε για ακόμα μία φορά σε «άγνωστο έδαφος», κάθε λύση έχει τις επιπτώσεις της. Η αποφυγή των αρνητικών επιπτώσεων είναι πάντα το ζητούμενο.

Διλήμματα όπως τα παραπάνω εν μέσω κρίσης έχουν υπάρξει και θα υπάρξουν ακόμα περισσότερα.

Η επιλογή της διαδικασίας και του τρόπου επίλυσής των όμως, αποτελεί την βασική συνισταμένη του ρυθμού ανάταξης την επόμενη ημέρα.

Κάθε απόφαση πρέπει να λαμβάνεται με στοιχειοθετημένες υποθέσεις και εναλλακτικά σενάρια.

Αν αυτή είναι η συλλογιστική της προσέγγισης της κυβέρνησης στην λήψη αυτής της μορφής των αποφάσεων δεν είναι γνωστό.

Τουλάχιστον όχι ακόμα.

Άλλωστε η έκθεση Πισσαρίδη, παρά τις 244 σελίδες, από μόνη της αναδεικνύει την ανάγκη αποφυγής «λογικών παγίδων» κατά την φάση εξειδίκευσης των προτεινόμενων πολιτικών.

Η αναζήτηση στρατηγικών εμπλοκής και απεμπλοκής από κρίσιμες καταστάσεις και αποφάσεις, καθώς και επιλογών οικονομικής πολιτικής, ασφαλώς από μόνη της δεν προδικάζει την αποτελεσματικότητα ή μη, των όποιων αποφάσεων σε σχέση με την προσέγγιση στρατηγικών επιλογών αντιμετώπισης της κρίσης.

Διατρέχει τον κίνδυνο όμως η κυβέρνηση, εξαιτίας της ρευστότητας των καταστάσεων, να φανεί ότι λειτουργεί στο πλαίσιο αναζήτησης γενικευμένων λύσεων στην βάση της  «θεωρίας παιγνίων».

Το γεγονός ότι η εφαρμογή της θεωρίας αυτής έχει ακολουθηθεί τόσο από στρατηγούς, πολιτικούς, όσο και διευθύνοντες συμβούλους όμως δεν συνιστά μία ενδεδειγμένη προσέγγιση, όταν συνολικά και συλλογικά η επόμενη ημέρα της πανδημίας εμφανίζει ουσιαστικές προοπτικές δημιουργίας μίας νέας αναπτυξιακής προσέγγισης στηριζόμενη στα κονδύλια του νέου Αναπτυξιακού Ταμείου.

Παρά το γεγονός ότι τα παραπάνω παραδείγματα είναι μόνον λίγα από τα πολλά «λογικά διλήμματα» που υφίστανται, είναι ανάγκη να γίνει αποδεκτό πως ως παραδείγματα αποτελούν μέρος της όλης διεργασίας αναζήτησης λύσεων.

Ισορροπία

Αναδεικνύουν την ανάγκη συγκεκριμένης θεώρησης και πρακτικής ενδυνάμωσης των συνεργασιών και προώθησης συναινέσεων. Για να καταστεί εφικτό όμως, θα πρέπει όλες οι πλευρές να έχουν παρόμοια ισχύ τοποθετήσεων προκειμένου να αναζητηθεί η ισορροπία.

Θα πρέπει η αναζήτηση της αποφυγής των «λογικών παγίδων» να μην βασίζεται σε προσεγγίσεις λογικής «παιγνίων».

Βρισκόμαστε ως χώρα σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι.

Η αντιμετώπιση της κρίσης την επόμενη της πανδημίας κρύβει μία επικίνδυνη παγίδα.

Η απόσταση από την προσέγγιση των «λογικών παιγνίων» στην προσαρμογή της θεωρίας του «χάους» στην οικονομική ανάλυση δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλη εάν δεν ληφθούν τα αναγκαία μέτρα.

Η «έξυπνη προσέγγιση» είναι να αλλάξει η δυναμική του παιγνιδιού και να επανακτηθεί η εμπιστοσύνη. Άλλωστε η θεωρία των «λογικών παιγνίων» καταπίπτει μόνον σε περίπτωση συναίνεσης και κοινής δράσης, με την αναγκαία ανάδειξη μίας «ευαίσθητης διακυβέρνησης».

Η «σύγχρονη» ανάπτυξη δημιουργεί αύξηση ανισοτήτων. Η αποφυγή αυτής της «λογικής παγίδας» θα σηματοδοτήσει την ορθότητα των μελλοντικών αναπτυξιακών επιλογών.