Γκεέρτ Βίλντερς: Εφιάλτης ή ξύπνημα εν απουσία της Ευρώπης;

Θεωρώ ότι η νίκη του Γκέερτ Βίλντερς δεν πρέπει να προξενεί ούτε σοκ ούτε …ρίγη φόβου.

Αντίθετα, οφείλει επιτέλους να κινητοποιήσει τους βραδυπορούντες μηχανισμούς της Ε.Ε. και τους πολιτικά ολιγωρούντες εθνικούς εταίρους, προκειμένου να αντιμετωπίσουν ένα από τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά προβλήματα: την άρνηση των ευρωπαίων πολιτών να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους.

Στα τελευταία τριάντα χρόνια, η ασυδοσία των αγορών – και αναφέρομαι στην οικονομική φιλοσοφία και πρακτική—επεκτάθηκε ως συρμός σε  πολλές πτυχές της ζωής: από την ελευθερία λόγου που μεταφράστηκε στην ελεύθερη χρήση λεκτικής βίας μέχρι την απόλυτη ελευθερία επιλογής που στην πιο ακραία μορφή της ερμηνεύτηκε ως δικαίωμα στην cancel culture.

Συνδυαστικά με την παγκοσμιοποίηση, αυτή η τάση έκανε μόδα την πολυπολιτισμικότητα και την συμπερίληψη. Οι ανοιχτόμυαλοι Ευρωπαίοι παρασύρθηκαν στην ίδια ακριβώς λογική που ακολουθήθηκε πρώτα στην περίοδο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και έως το 1989  όπου η Δύση θεώρησε πως μπορούσε να πείσει τους ιδεολογικούς αντιπάλους της για την αξία του δικού της τρόπου ζωής απλά εκθειάζοντας τον και διαδίδοντας τον, ενώ στην συνέχεια επιχείρησε σχεδόν με το έτσι θέλω να εξάγει το μοντέλο της.

Σήμερα, προσπαθούμε να εξηγήσουμε την αποτυχία της πολιτικής εξαγωγής ιδεολογίας.

Παράλληλα, εύλογα θεωρήθηκε ότι η μετανάστευση και η προσφυγιά  φέρνουν οικονομικά οφέλη – διογκώνοντας την προσφορά αγοράς και πιέζοντας τους μισθούς προς τα κάτω—ενώ, ταυτόχρονα,  οι νεοεισερχόμενοι στον παράδεισο του νεοκαπιταλισμού θα θαμπώνονταν από την αίγλη του και θα προσαρμόζονταν στον τρόπο ζωής του.

Υπήρχε, εξάλλου, και ο μύθος των ΗΠΑ που χαρακτηρίστηκαν ως το «μεγάλο χωνευτήρι» καθώς το κυνήγι του αμερικανικού ονείρου έβαζε τους πάντες στην ίδια ευθεία γραμμή προσδοκιών, παραγνωρίζοντας όμως ότι όσο έδινε ίσες ευκαιρίες άλλο τόσο βασιζόταν στην καταπίεση συγκεκριμένων κοινωνικών και φυλετικών ομάδων.

Ελευθερία, λοιπόν, να μιλάς βρίζοντας και διασκορπώντας μίσος (hate speech) ελευθερία να ακυρώνεις την ιστορία, ελευθερία να δέχεσαι την συνύπαρξη πολιτισμών.

Αυτή η συνταγή της πολυπολιτισμικότητας, της συμπερίληψης και της απόλυτης ελευθερίας προϋπόθετε τουλάχιστον την αποδοχή και από τις δύο πλευρές: των γηγενών και των μεταναστευτών-προσφύγων. Όταν, όμως, ο εισαγόμενος  τρόπος ζωής δεν δείχνει καμία τάση προσαρμογής στον υπάρχοντα, πολύ περισσότερο δε όταν εκδηλώνεται ανοιχτά εχθρικά προς αυτόν, τότε αρχίζουν τα όργανα.

Για να ξεκαθαρίζουμε τα πράγματα.

Στον οικονομικό τομέα, οι μετανάστες και πρόσφυγες μπορεί να προσφέρουν οφέλη αλλά επίσης ανταγωνίζονται όλες τις κοινωνικό-οικονομικές ομάδες που έχουν θιγεί από την παγκοσμιοποίηση.

Στον κοινωνικό και πολιτισμικό υπάρχει ακόμη μεγαλύτερη  σύγκρουση. Ο τρόπος ζωής της Δύσης βασίζεται στις αρχές του Διαφωτισμού και στα επιτεύγματα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας του Η.Β., των δικαιωμάτων του ανθρώπου της Αμερικανικής Επανάστασης και του κράτους – έθνους της Γαλλικής.

Είναι αρχές που δεν επιδέχονται εκπτώσεις: το κράτος δικαίου, τα δικαιώματα της ιδιοκτησίας, η ισότητα των φύλων, η παιδεία για όλους. Είτε ισχύουν είτε δεν ισχύουν.  Όλα αυτά δεν ήρθαν ξαφνικά και ουρανοκατέβατα αλλά καθιερώθηκαν μέσα από αγώνες – πολλές φορές αιματηρούς—ενώ σε πολλά θέματα οι αγώνες ακόμη συνεχίζονται.  Η αμφισβήτηση τους δεν είναι ανεκτή.

Η ευρωπαία γυναίκα, για παράδειγμα, έμαθε να σέβεται και να θαυμάζει το απελευθερωμένο σώμα της. Η μπούρκα την προσβάλει αισθητικά, την βρίσκει αντίθετη ιδεολογικά γιατί αποτελεί σύμβολο άρνησης των δικών της αγώνων, την φοβίζει συνειδητά γιατί με την εμπειρία της δεν μπορεί να αγνοήσει το γιλέκο με τα εκρηκτικά.

Ρομαντικοί ευρωπαίοι, που έλκουν την σκέψη τους από τον φιλελευθερισμό του 18ου και του 19ου αιώνα, πίστεψαν στην συνύπαρξη των πολιτισμών. Σήμερα, όπου το κόμμα του Γκεέρτ Βίλντερς κυριάρχησε στους σοβαρούς, μετρημένους, Ολλανδούς, οι ευρωπαίοι της πολυπολιτισμικότητας και της συμπερίληψης τι έχουν να πουν;

Τι  θα έχουν να πουν όταν στις ευρωεκλογές στην Γαλλία το κόμμα της Μαρί Λεπέν θα έρθει—κατά τα φαινόμενα – πρώτο; Όσο κι αν προσπαθούν να χρυσώσουν το χάπι, πως ερμηνεύουν στην πραγματικότητα την άνοδο της Μελόνι στην Ιταλία; Τόσο εκτός ευρωπαϊκής πραγματικότητας είναι οι φράχτες της Ουγγαρίας, της Τσεχίας, της Ελλάδας;

Η Ε.Ε. των Βρυξελών καλά θα κάνει να συνειδητοποιήσει ότι ο πόλεμος πολιτισμών έχει ήδη αρχίσει. Μέσα στα σπλάχνα της αυτό ακριβώς εκπροσωπεί η άνοδος της άκρας δεξιάς: την άρνηση συνύπαρξης κυρίως με το Ισλάμ και την στήριξη της αποπαγκοσμιοποίησης.

Γεωγραφικά έξω από την Ευρώπη, η Γάζα είναι μία από πρακτικές εκφάνσεις της σύγκρουσης πολιτισμών. Ο Ερντογκάν, μάλιστα τόλμησε ξεκάθαρα να του προσδώσει την καθαρή ιδεολογική- θρησκευτική του  ταυτότητα, καθώς οι Οθωμανοί αποδεικνύονται πιο επιθετικοί από τους Άραβες. Στο τέλος-τέλος, όμως, η διαφορά είναι θέμα βαθμού και όχι ουσίας.

Το μετά-Βίλντερς ερώτημα είναι που βρίσκεται και τι θα κάνει η Ευρώπη; Η εποχή της επαμφοτερίζουσας στάσης τελείωσε. Ο Βίλντερς δεν είναι εφιάλτης. Είναι ξυπνητήρι για να μην υπάρξει εφιάλτης. Ένας εφιάλτης που αποδίδεται με σκληρό ρεαλισμό στο δυστοπικό φιλμ  του 2007 με τον Clive Owens, και με τίτλο «The Children of Men”.

Διαβάστε επίσης

Η θλιβερή εικόνα μίας αντιπολίτευσης ανεπίδεκτης μαθήσεως