Ήδη, από το πρωί της επομένης των πρωθυπουργικών ανακοινώσεων για την μείωση των χρεώσεων που επιβάλλει το καρτέλ των τραπεζών στους πολίτες και επιχειρήσεις, οι αντιδράσεις ήταν χλιαρές—αρκετά μακριά από τον βαθμό επιδοκιμασίας που η κυβέρνηση περίμενε να δει.

Στην μάχη έπεσε με τα μούτρα ο Κωστής Χατζηδάκης, αλλά η ζημιά είχε γίνει. Η γενική αίσθηση που φάνηκε να επικρατεί ήταν το «πολύ λίγο, πολύ αργά» καθώς σημαντικό μέρος της κριτικής επικεντρώθηκε στις μειώσεις που δεν έγιναν—π.χ. τα 5 ευρώ για την έκδοση νέα κάρτας.

Ουσιαστικά τα μέτρα έγιναν δεκτά και χαρακτηρίστηκαν ως ορθά. Η δυσαρέσκεια του κόσμου δεν φάνηκε, όμως, να μειώνεται και πολύ. Το ερώτημα είναι γιατί συμβαίνει αυτό;

Μία πρώτη απάντηση επικεντρώνεται σε μία μάλλον άδικη για τις τράπεζες σύγκριση. Παρατηρείται, δηλαδή, ότι οι τράπεζες αποκομίζουν συνολικά  περίπου 1,2-1,4  δις. ευρώ από τις προμήθειες στην λιανική και επιχειρηματική-επενδυτική δράση τους, οπότε τα 150 εκατ. ευρώ που θεωρείται ότι εξοικονομεί για τους πολίτες η κυβέρνηση δεν θεωρούνται και ιδιαίτερα πολλά.

Βέβαια, επειδή τα μέτρα είναι σε σημαντικό προσανατολισμένα προς τον πολίτη-καταναλωτή, στην λιανική οι τράπεζες έχουν έσοδα της τάξης των 900 εκατ. ευρώ, οπότε τα 150 εκατ. δεν είναι και τόσο λίγα.

Με κάπως αρνητική διάθεση έγινε δεκτή και η δωρεά των 200 εκατ. – η αντιμετώπιση ήταν «καλά, άντε να τα δούμε», γεγονός που και πάλι είναι κάπως άδικο γιατί, ειδικά οι τράπεζες, έχουν δείξει ότι τις δωρεές τις κάνουν και έχουν αποτέλεσμα.

Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η αντίδραση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Αυτές, εξάλλου, ενδιαφέρονται περισσότερο για τα επιτόκια που καταβάλλουν, και έτσι το θέμα ανάγεται στην αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Η δυσαρέσκεια, όμως, παραμένει.

Όλες αυτές οι ερμηνείες δεν δικαιολογούν με πληρότητα την χλιαρότητα του πολίτη.

Πρόσφατες έρευνες στις ΗΠΑ μπορεί να συνεισφέρουν ίσως στην αναζήτηση της ζητούμενης απάντησης. Ο πολίτης ανησυχεί πλέον για το κόστος ζωής κι αυτό συνδέεται με τον επίσημο πληθωρισμό, όπως αποτυπώνεται από τον εναρμονισμένο δείκτη τιμών καταναλωτή.  Ο δείκτης αυτός, όμως, λίγο λαμβάνει υπόψη του το κόστος του χρήματος που φαίνεται να εξηγεί σημαντικό μέρος της δυσαρέσκειας του πολίτη.

Το κόστος γενικά των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών περιλαμβάνεται με χαμηλό βάρος σε μία από τις 12 κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών που συνθέτουν τον δείκτη – και μάλιστα μόνο στην τελευταία και 12η κατηγορία με τον τίτλο «Άλλα αγαθά και υπηρεσίες». Ο πολίτης όμως προσεγγίζει το χρήμα από δύο κατευθύνσεις. Η μία επικεντρώνεται στο κόστος του – και στην Ελλάδα ειδικά είναι αναμφισβήτητα πολύ υψηλό. Η δεύτερη, εμπεριέχει μία έντονη ψυχολογική διάσταση και αφορά την δυνατότητα του να έχει πρόσβαση στο χρήμα με δανεισμό—στην Ελλάδα δεν έχει.

Αν οι μελέτες είναι ορθές, το φαινόμενο που βλέπουμε εξηγείται με το γεγονός  ότι στην Ελλάδα ο πολίτης που ταλαιπωρείται από την αρχική άνοδο των τιμών που παραμένει, έχει το πρόσθετο πρόβλημα του κόστους του χρήματος που είναι υψηλό και, επιπλέον, βλέπει το χρήμα ως περίπου…άπιαστο! Στην γενικότερη, έτσι, οικονομική δυσαρέσκεια του, τα μέτρα γίνονται δεκτά αλλά με χλιαρότητα.

Το πρόβλημα θα μπορούσε ίσως να αντιμετωπιστεί αν η κυβέρνηση έριχνε μεγάλο βάρος στην λειτουργία της Επιτροπής Ανταγωνισμού και κατάφερνε να επιφέρει γρήγορα 2-3 πλήγματα σε καρτέλ που στρεβλώνουν την αγορά – όπως π.χ. στα δημητριακά.

Ας μην παραβλέπεται ότι η οικονομία είναι σε μεγάλο βαθμό και θέμα εντυπώσεων και ψυχολογίας.

Διαβάστε επίσης

Η Κίμπερλι από άλλη πλευρά – την στρατηγική