Εξαήμερη απασχόληση με τον νέο νόμο – Ποιους αφορά και τι ισχύει

Με τα άρθρα 25 και 26 του νόμου 5053/2023, τα οποία προσέθεσαν τα άρθρα 182Γ και 182Β αντίστοιχα στον Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου, εισάγεται η δυνατότητα απασχόλησης την έκτη ημέρα της εβδομάδας σε επιχειρήσεις που εφαρμόζουν σύστημα πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας, στις ακόλουθες περιπτώσεις:

– σε επιχειρήσεις εκ φύσεως συνεχούς λειτουργίας (24 ώρες/ 7 ημέρες) με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών (άρθρο 25),

– σε επιχειρήσεις που δεν είναι από τη φύση τους συνεχούς λειτουργίας, αλλά είναι δυνατόν να λειτουργούν κατά τις ημέρες Δευτέρα έως και Σάββατο, επί είκοσι τέσσερις (24) ώρες, όταν αντιμετωπίζουν εξαιρετική και απρόβλεπτη ιδιαίτερη αύξηση του φόρτου εργασίας (άρθρο 26).

Πάντως, και στις δύο ως άνω περιπτώσεις η απασχόληση την έκτη ημέρα δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τις οκτώ ώρες με πραγματοποίηση υπερεργασίας και υπερωριακής απασχόλησης, αμείβεται με το ημερομίσθιο της έκτης ημέρας προσαυξημένο κατά 40% και θα πρέπει να καταχωρείται στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ πριν από την ανάληψη της εργασίας. Σε περίπτωση υπέρβασης του οκταώρου εφαρμόζονται οι διατάξεις περί παράνομης υπερωρίας.

Η πλήρης εφαρμογή των ως άνω διατάξεων για την πρόσθετη έκτη ημέρα απασχόλησης θα έχει έναρξη την 1η Ιουλίου 2024, καθότι σύμφωνα με την σχετική Απόφαση της Υπουργού Εργασίας, θα είναι έτοιμες οι αντίστοιχες ψηφιακές δηλώσεις στο Π.Σ. ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ (Υ.Α. 46693/24595-28-03-2024).

Σημειωτέον ότι στις εν λόγω ρυθμίσεις δεν υπάγονται οι απασχολούμενοι σε ξενοδοχειακές και επισιτιστικές επιχειρήσεις καθώς και οι υπάλληλοι του Δημοσίου Τομέα και των Δημοσίων επιχειρήσεων που αμείβονται με τις διατάξεις του Ενιαίου Μισθολογίου.

Παρατηρείται πάντως ότι ως προς τις επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών, η διάταξη του άρθρου 25 του νόμου 5053/2023 δεν θέτει καμία προϋπόθεση ως προς τη δυνατότητα προσφυγής σε εργασία την έκτη ημέρα σε περίπτωση πενθήμερης απασχόλησης, όπως αντίθετα συμβαίνει για τις επιχειρήσεις που δεν είναι από τη φύση τους συνεχούς λειτουργίας, αλλά είναι δυνατόν να λειτουργούν κατά τις ημέρες Δευτέρα έως και Σάββατο, επί είκοσι τέσσερις (24) ώρες, οι οποίες μπορούν να προσφύγουν στην έκτη ημέρα απασχόλησης μόνον όταν αντιμετωπίζουν εξαιρετική και απρόβλεπτη ιδιαίτερη αύξηση του φόρτου εργασίας. Είναι όμως τελικά η προσφυγή στην εργασία την έκτη ημέρα ευχερέστερη στις επιχειρήσεις που υπάγονται στο άρθρο 25 του νόμου 5053/2023 σε σχέση με τις επιχειρήσεις του άρθρου 26 του ως άνω νόμου;

Κατ’ ορθή ερμηνεία της διάταξης του άρθρου 25 η προσφυγή σε εργασία την έκτη ημέρα θα πρέπει να γίνεται δεκτή μόνο σε εξαιρετικές και έκτακτες περιπτώσεις ακόμα και στις επιχειρήσεις που υπάγονται στο άρθρο 25, δηλαδή τις επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών. Ο ίδιος ο τίτλος, άλλωστε, της διάταξης του άρθρου 25 αναφέρεται σε «κατ’ εξαίρεση απασχόληση την έκτη ημέρα σε επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις συνεχούς λειτουργίας που εφαρμόζουν σύστημα πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας». Η εν λόγω απασχόληση δεν μπορεί να αποτελέσει τον κανόνα επιτρέποντας στις επιχειρήσεις συνεχούς λειτουργίας με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών να μετατρέπουν σε τακτική βάση και μονομερώς το πενθήμερο σύστημα εργασίας σε εξαήμερο.

Συναφές με τις ανωτέρω νέες διατάξεις είναι και το άρθρο 186 Κ.Α.Ε.Δ., σύμφωνα με το οποίο «Η εργασία, που παρέχεται την έκτη ημέρα της εβδομάδας, κατά παράβαση του συστήματος πενθήμερης εργασίας, ανεξάρτητα από τις προβλεπόμενες κυρώσεις, αμείβεται με το καταβαλλόμενο ημερομίσθιο προσαυξημένο κατά 30%.», και το οποίο φαίνεται να διατηρήθηκε σε ισχύ και μετά τη θέσπιση των ως άνω διατάξεων, αφού δεν εμπεριέχεται στις ρητώς καταργούμενες διατάξεις από το νόμο 5053/2023. Προκύπτει έτσι η εξής αντινομία: η προσαύξηση, σε περίπτωση παράνομης απασχόλησης την έκτη ημέρα κατά παράβαση του πενθημέρου, να είναι μικρότερη (30%) σε σχέση με την προσαύξηση σε περίπτωση νόμιμης απασχόλησης κατά την έκτη ημέρα (40%), όπως αυτή ορίζεται από τις διατάξεις του νόμου 5053/2023.

Δεν μπορεί όμως να παραβλεφθεί ότι δεν υπάρχει ταύτιση ως προς το αντικείμενο ρύθμισης των διατάξεων των άρθρων 25 και 26 του ν. 5053/2023 και του άρθρου 186 Κ.Α.Ε.Δ., καθώς αναφέρονται σε επιχειρήσεις διαφορετικών ειδών (τα άρθρα 25 και 25 ν. 5053/2023 αφορούν σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις, όπως προαναφέρθηκε, ενώ η διάταξη του άρθρου 186 Κ.Α.Ε.Δ. αφορά όλες τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους με πενθήμερο σύστημα εβδομαδιαίας εργασίας ). Ως εκ τούτου, η απασχόληση κατά την έκτη ημέρα ρυθμίζεται πλέον συνδυαστικά από τα άρθρα 182Β και Γ, καθώς και το άρθρο 186 του Κώδικα Ατομικού Εργατικού Δικαίου.

Τι συμβαίνει όμως σε περίπτωση που επιχειρήσεις εμπίπτουσες στα άρθρα 25 και 26 του νόμου 5053/2023 προσφύγουν σε απασχόληση προσωπικού κατά την έκτη ημέρα, χωρίς να τηρήσουν τις νόμιμες προϋποθέσεις για την εν λόγω απασχόληση ; Πως θα αμειφθεί η επιπλέον απασχόληση του μισθωτού ; Με 40% προσαύξηση (άρθρα 25 και 26 ν. 5053/2023) ή με 30% προσαύξηση (186 Κ.Α.Ε.Δ.) ;

Κατά την ορθότερη άποψη που έχει επικρατήσει μέχρι στιγμής στη θεωρία, ειδικά για τις επιχειρήσεις που εμπίπτουν στα άρθρα 25 και 26 του νόμου 5053/2023 δεν υπάρχει περιθώριο εφαρμογής της διάταξης του άρθρου 186 Κ.Α.Ε.Δ, καθώς τα ως άνω άρθρα του νόμου 5053/2023 υπερισχύουν ως ειδικότερες διατάξεις σε σχέση με το άρθρο 186 Κ.Α.Ε.Δ.. Οι εργαζόμενοι με σύστημα πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας σε επιχειρήσεις εκ φύσεως συνεχούς λειτουργίας (24 ώρες/7 ημέρες) με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών ή σε επιχειρήσεις που δεν είναι από τη φύση τους συνεχούς λειτουργίας, αλλά είναι δυνατόν να λειτουργούν κατά τις ημέρες Δευτέρα έως και Σάββατο, επί είκοσι τέσσερις (24) ώρες και απασχοληθούν έκτη ημέρα δικαιούνται την επιπλέον προσαύξηση του 40% (άρθρα 25 και 26 ν. 5053/2023) και όχι την προσαύξηση του 30% (186 Κ.Α.Ε.Δ.).

Τούτο δε ακόμα και όταν δεν τηρούνται από τον εργοδότη οι απαιτούμενες διατυπώσεις, όπως λ.χ. η καταχώριση της απασχόλησης την έκτη ημέρα στο πληροφοριακό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ. Αντίθετη ερμηνεία θα ενέτεινε την ακόλουθη αξιολογική αντινομία οι επιχειρήσεις που εμπίπτουν στα άρθρα 25 και 26 του νόμου 5053/2023 και προσφεύγουν σε παράνομη απασχόληση κατά την έκτη ημέρα να οφείλουν στους εργαζομένους ως αποζημίωση τις αποδοχές προσαυξημένες με 30%, ενώ οι επιχειρήσεις που επίσης εμπίπτουν στα άρθρα 25 και 26 του νόμου 5053/2023 και προσφεύγουν σε νόμιμη απασχόληση να οφείλουν την αμοιβή των εργαζομένων προσαυξημένη κατά 40%.

Με αυτή όμως την ερμηνεία θα δινόταν επί της ουσίας κίνητρο για τις επιχειρήσεις των άρθρων 25 και 26 να παραβιάζουν την νομοθεσία περί εργασίας την έκτη ημέρα ώστε να οφείλουν μικρότερη προσαύξηση της αμοιβής. Κάτι τέτοιο φυσικά δεν μπορεί να είναι ανεκτό από την έννομη τάξη και αποκλείεται να ήταν ο σκοπός του νομοθέτη του ν. 5053/2023. Έτσι, θα πρέπει να γίνει δεκτό ότι η οφειλόμενη αμοιβή στην περίπτωση της νόμιμης απασχόλησης ή η οφειλόμενη αποζημίωση στην περίπτωση παράνομης απασχόλησης την έκτη ημέρα για επιχειρήσεις εμπίπτουσες στα άρθρα 25 και 26 του νόμου 5053/2023 διέπεται ευθέως από τα οριζόμενα στις ως άνω διατάξεις, οι οποίες ορίζουν προσαύξηση 40%.

Ενόψει των ανωτέρω, σε κάθε περίπτωση, κρίνεται σκόπιμη νέα νομοθετική παρέμβαση, η οποία θα ρυθμίζει συνολικά το ζήτημα της εργασίας την έκτη ημέρα, αποφεύγοντας αντιφάσεις προβλέποντας μεγαλύτερο ποσοστό προσαύξησης της αμοιβής ως αποζημίωση για όλες τις περιπτώσεις παράνομης απασχόλησης την έκτη ημέρα, σε σχέση με την οφειλόμενη αμοιβή για νόμιμη απασχόληση. Ούτως θα αποθαρρυνθούν οι επιχειρήσεις να προσφεύγουν σε παράνομη εργασία την έκτη ημέρα, όπως ισχύει ήδη και για τις υπερωρίες, όπου οι νόμιμες υπερωρίες αμείβονται με μικρότερη προσαύξηση σε σχέση με τις παράνομες.

Αξίζει να αναφερθεί ότι σε μια επιχείρηση δύναται να ισχύουν σε διαφορετικά τμήματα αυτής διαφορετικές βάρδιες και προγράμματα, χωρίς αυτό το γεγονός να εμποδίζει την εφαρμογή του Ν. 5053/2023. Ειδικότερα, εφόσον μόνον ένα τμήμα μιας επιχείρησης λειτουργεί συνεχόμενα, δηλαδή 24 ώρες επί 7 ημέρες την εβδομάδα με εναλλασσόμενες βάρδιες και αυτό συμβαίνει σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, τότε ο Ν. 5053/2023 περί εργασίας την 6η ημέρα μπορεί να εφαρμοστεί αποκλειστικά σε αυτό το τμήμα. Ανεξάρτητα, δηλαδή, από τις βάρδιες και το χρονικό προγραμματισμό που εφαρμόζονται σε άλλα τμήματα της ίδιας επιχείρησης.

Επιπλέον, αναφορικά με το ζήτημα αν χρειάζεται να τροποποιηθούν οι συμβάσεις των εργαζομένων που πρόκειται να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους και την 6η ημέρα, δυνάμει του Ν. 5053/2023 επικρατεί η ακόλουθη άποψη. Με βάση το άρθρο 659 ΑΚ, ένας εργαζόμενος οφείλει να προσφέρει εργασία πέρα από τη συνηθισμένη ή συμφωνημένη, αν είναι σε θέση να το πράξει και αν η άρνησή του θα εθεωρείτο αντίθετη στην καλή πίστη. Η διάταξη αυτή σε συνδυασμό με το διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη, συνηγορούν στη δυνατότητα του τελευταίου να εφαρμόζει μονομερώς το σύστημα εξαήμερης εργασίας, χωρίς να υφίσταται ανάγκη τροποποίησης των συμβάσεων εργασίας. Ωστόσο, υπάρχει και η άποψη ότι για καθαρά τυπικούς και γραφειοκρατικούς λόγους πρέπει να υπάρχει ειδική πρόβλεψη στη σύμβαση για εργασία κατά την 6η ημέρα. Αυτό ισχύει και πρέπει να εφαρμόζεται ειδικά στις νέες συμβάσεις που συνάπτονται.

Διαβάστε επίσης

Πολιτικές και προτεραιότητες στον αγροτικό τομέα της ΕΕ – Τα σημαντικά σημεία για την Ελλάδα

Μητσοτάκης: Τα δύσκολα με τις φωτιές είναι ακόμα μπροστά μας – Σύμμαχοι μας τα νέα εργαλεία

Σε εξέλιξη η «μάχη» για τα αμυντικά ομόλογα στην Ευρώπη – Τα δύο στρατόπεδα