Στη χώρα μας, στην συζήτηση που γίνεται για την αύξηση των αμυντικών δαπανών στην Ευρώπη επικρατεί η θέση ότι εμείς έτσι κι αλλιώς πάντα δαπανούσαμε πολύ πάνω από τον μέσο όρο των μελών-κρατών του ΝΑΤΟ, οπότε κατά μία έννοια δεν έχουμε λόγο να ανησυχούμε. Αυτός ο εφησυχασμός είναι κοντόφθαλμος και επικίνδυνος, για τους ακόλουθους λόγους.

Καταρχάς ας δούμε τα σχετικά νούμερα. Και επειδή τα στοιχεία για την Ελλάδα διαφέρουν ανάλογα με την πηγή του, ας γίνουν δεκτές οι εκτιμήσεις του Ερευνητικού Σημειώματος των Κοντονίκα και Τσούκαλη του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στην Βουλή.

Ως αποτέλεσμα πιέσεων που άσκησε ο πρόεδρος Τραμπ στην πρώτη του θητεία, το ΝΑΤΟ ζήτησε από τα μέλη του να δαπανούν κάθε χρόνο  το 2% του ΑΕΠ στην άμυνα. Ελάχιστες (μόνο τρεις) χώρες υπερβαίνουν στην πράξη το προτεινόμενο ποσοστό– μεταξύ τους και η Ελλάδα με μέση ετήσια δαπάνη ύψους 2,6% του ΑΕΠ, σε σύγκριση με τον μέσο όρο του ΝΑΤΟ που δεν υπερβαίνει το1,3%.

ΟΙ εκτιμήσεις για την αναγκαία αύξηση λόγω της (όπως φαίνεται) απόσυρσης της Αμερικής από την υπεράσπιση της Ευρώπης, ποικίλουν. Σύμφωνα με τις πηγές που αναφέρει το ανωτέρω Σημείωμα, η Ευρώπη θα χρειαστεί να δαπανήσει επιπρόσθετα από το 1,7% έως το 3,2% του ΑΕΠ, προκειμένου να αποκτήσει αξιόλογη αμυντική ισχύ. Το πρώτο ερώτημα είναι έναντι ποιου εχθρού; Την απάντηση δίνει η τελευταία Λευκή Βίβλος (Ευρωπαϊκή Αμυντική Ετοιμότητα 2030) και είναι προφανής: εναντίον της Ρωσίας. Προκύπτουν τότε τέσσερα νέα σημαντικά ερωτήματα με βάση την οφθαλμοφανή διαπίστωση ότι η Ευρώπη αντιδρά επειδή οι κίνδυνοι αυξήθηκαν.

Ερώτημα πρώτο:  η αυξημένοι κίνδυνοι συμπεριλαμβάνουν την Ελλάδα ή η χώρα μας λόγω της γεωγραφικής απόστασης δεν κινδυνεύει, οπότε ασχολείται μόνο με την Τουρκία; Ερώτημα δεύτερο: έχει μεγεθυνθεί ο κίνδυνος της Τουρκίας ώστε να απαιτείται περαιτέρω αύξηση των ελληνικών δαπανών; Τρίτο, αν η Ελλάδα δεχτεί επίθεση από την Τουρκία θα την συνδράμουν οι άλλες  Ευρωπαϊκές χώρες; Ερώτημα τέταρτο: επαρκούν οι οικονομικές διευθετήσεις – το πρόγραμμα Rearm Europe ύψους 800 δις. ευρώ, το χρηματοδοτικό εργαλείο SAFE, η Ρήτρα Διαφυγής ή θα υπάρξουν δημοσιονομικά προβλήματα;

Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά είναι που αναδεικνύουν τον κίνδυνο του εφησυχασμού. Η Ευρώπη ασχολείται με την Ρωσία και οι κίνδυνοι στην σχέση Ελλάδα-Τουρκία δεν φαίνεται να την απασχολούν – κρίνοντας από την Λευκή Βίβλο και τα Συμπεράσματα της τελευταίας Συνόδου Κορυφής. Ο κίνδυνος σύγκρουσης με την Τουρκία έχει αυξηθεί, κυρίως λόγω της εσωτερικής κατάστασης στην Τουρκία (όπως υποστηρίζει η στήλη στις 22/3) και αφορμή μπορεί να δώσουν το Κυπριακό, το Great Sea Interconnector, οι νέες έρευνες της Chevron (άσχετα αν θα αργήσουν ακόμη). Η Ευρώπη δεν εμφανίζεται έτοιμη να συνδράμει την Ελλάδα–  κρίνοντας από το γεγονός ότι φρόντισε να μην περιληφθεί στην Λευκή Βίβλο άρθρο που ήταν στο σχέδιο και που σε αντιστοιχία με το περίφημο άρθρο 5 του ΝΑΤΟ έλεγε πως επίθεση εναντίον ενός μέλους της Ε.Ε. είναι επίθεση εναντίον όλων. Τέλος, οι οικονομικές διευθετήσεις δεν φαίνεται να είναι απόλυτα ρεαλιστικές καθώς υπάρχει πρόβλεψη για μεταφορά πόρων από το Ταμείο Συνοχής στις αμυντικές δαπάνες — κίνηση πολιτικά επικίνδυνη για όλη την Ευρώπη (όπως εξάλλου υποστήριξε η στήλη στις 25/2 διαβλέποντας την συγκριμένη κίνηση ως πιθανή) καθώς η υποβάθμιση του κοινωνικού κράτους είναι ένας από τους βασικούς λόγους που εξηγούν την άνοδο της ακροδεξιάς.

Στο θέμα της Ρήτρας Διαφυγής, η όποια αισιοδοξία για βαθμούς ελευθερίας στην δημοσιονομική διαχείριση είναι αβάσιμη. Η μείωση του χρέους αποτελεί για την χώρα μας το μεγάλο πλεονέκτημα, το «ατού» για την επενδυτική αναβάθμιση της, την βάση για τον φτηνό δανεισμό μας. Ο δανεισμός είτε από το SAFE είτε λόγω ενεργοποίηση της Ρήτρας Διαφυγής μπορεί τώρα να επιτρέπεται αλλά θα αυξήσει το χρέος.

Το περιβάλλον που διαμορφώνεται δεν είναι, λοιπόν, τόσο ευνοϊκό για την χώρα μας. Με το ΝΑΤΟ σε νέα ύπνωση και την Ευρώπη διστακτική, η έννοια της συλλογικής ασφάλειας, στην οποία σε σημαντικό βαθμό στηριζόμαστε, υποβαθμίζεται. Με την Τουρκία σε εσωτερικές περιπέτειες, ο εξωτερικός κίνδυνος αυξάνεται – πέρα από τις επιπτώσεις που φέρνει ο Ρωσικός αναθεωρητισμός. Στο περιβάλλον αυτό η ελληνική δαπάνη για την άμυνα πολύ πιθανό να αποδειχθεί ανεπαρκής. Επειδή δεν θέλουμε να ανατρέψουμε την καθοδική πορεία του χρέους, ούτε να υποβαθμίσουμε περαιτέρω το κράτος πρόνοιας (το αντίθετο μάλιστα) θα αποδειχθεί αναγκαίο να αντιμετωπίσει επιτέλους η χώρα την τεράστια πληγή της σπατάλης που υπερασπίζονται η γραφειοκρατία και τα ειδικά συμφέροντα καθώς και το πρόβλημα της χαμηλής παραγωγικότητας, ως τις μόνες λύσεις για να αποφευχθεί  ένα αδιέξοδο –που η εμφάνιση του δεν μπορεί να αποκλειστεί.

Διαβάστε επίσης

Πόλεμος δασμών: Ηλίθιες ιδεοληψίες στις ΗΠΑ και επώδυνα μαθήματα για την Ευρώπη