Η ελληνική αγορά εργασίας βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σημείο καμπής, όπου η «κεκτημένη» ανάπτυξη πρέπει να συμβαδίζει με τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας απαιτεί στοχευμένες επενδύσεις στο ανθρώπινο κεφάλαιο, προώθηση ευέλικτων μορφών απασχόλησης και υιοθέτηση καινοτόμων πρακτικών που θα ανταποκρίνονται στις τεχνολογικές και κοινωνικές προκλήσεις.

Η απασχολησιμότητα, δηλαδή η ικανότητα ενός ατόμου να διατηρεί, να εξελίσσει και να προσαρμόζει τις δεξιότητές του στις διαρκώς μεταβαλλόμενες απαιτήσεις της αγοράς, αποτελεί σήμερα βασικό ζητούμενο. Μια ισορροπημένη στρατηγική, που θα συνδυάζει την προσαρμοστικότητα με τη διασφάλιση των εργασιακών δικαιωμάτων, είναι απαραίτητη για τη δημιουργία ενός σύγχρονου και βιώσιμου εργασιακού περιβάλλοντος, ικανού να στηρίξει την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

Η εικόνα είναι σαφώς θετική και ενθαρρυντική. Η ανεργία βρίσκεται πλέον στο 8,7%, το χαμηλότερο ποσοστό των τελευταίων 19 ετών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2019 η ανεργία άγγιζε το 19,5%, ενώ σήμερα οι δείκτες έχουν βελτιωθεί σημαντικά. Για παράδειγμα, η ανεργία των ανδρών μειώθηκε από 14,5% το 2019 σε 7% σήμερα, ενώ η ανεργία των γυναικών από 24% σε 10,9%. Ιδιαίτερα θετική είναι η μείωση της ανεργίας των νέων, από 40% το 2019 στο 19,5% σήμερα.

Παράλληλα, η πλήρης απασχόληση φαίνεται να ενισχύεται, καθώς τον Ιανουάριο του 2025, το 53,54% των νέων συμβάσεων εργασίας αφορούσε θέσεις πλήρους απασχόλησης. Ο δείκτης ανεργίας είναι ένας από τους βασικότερους οικονομικούς δείκτες που αντικατοπτρίζουν την πορεία της ελληνικής οικονομίας και τις προοπτικές της αγοράς εργασίας. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι το 8,7% εξακολουθεί να είναι υψηλό σε σχέση με τις ανεπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης. Αν αναλογιστούμε ότι η Ελλάδα τα τελευταία 30 χρόνια δεν είχε ποτέ ανεργία κάτω του 7,5%, τότε καθίσταται σαφές πως βρισκόμαστε πολύ κοντά στη διαρθρωτική ανεργία.

Η πρόκληση της διαμόρφωσης εξειδικευμένου προσωπικού

Παρά την πρόοδο, οι προκλήσεις παραμένουν: Οι κενές θέσεις εργασίας αυξάνονται, οι επιχειρήσεις δυσκολεύονται να βρουν εξειδικευμένο προσωπικό και η ανάγκη για σύγχρονες δεξιότητες είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, παρά το σχετικά υψηλό ποσοστό ανεργίας, η Ελλάδα καταγράφει σημαντική αύξηση στις κενές θέσεις εργασίας, γεγονός που αντανακλά τις διαρθρωτικές προκλήσεις της αγοράς.

Τα τελευταία έξι χρόνια, οι θέσεις απασχόλησης αυξήθηκαν κατά 500.000, οι άνεργοι μειώθηκαν κατά 520.000 και τα μη οικονομικώς ενεργά άτομα περιορίστηκαν κατά 140.000. Η διατήρηση της θετικής αυτής πορείας απαιτεί στοχευμένες παρεμβάσεις. Αν θέλουμε να διασφαλίσουμε βιώσιμη ανάπτυξη σε βάθος δεκαετίας, πρέπει να ενισχύσουμε το ανθρώπινο δυναμικό και να βελτιώσουμε την παραγωγικότητα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω της αύξησης της συμμετοχής στην αγορά εργασίας κοινωνικών ομάδων που σήμερα υποεκπροσωπούνται, αλλά και μέσω της ενίσχυσης των κατάλληλων δεξιοτήτων.

Παράλληλα, η αύξηση της παραγωγικότητας προϋποθέτει επενδύσεις τόσο σε τεχνολογία όσο και σε κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού. Ο ρόλος του κράτους και των επιχειρήσεων είναι καθοριστικός σε αυτή τη διαδικασία. Επιπλέον, η πορεία των μισθών αποτελεί σημαντικό δείκτη οικονομικής προόδου. Παρά τις προκλήσεις του πληθωρισμού, τα τελευταία χρόνια έχουν υπάρξει θετικά δείγματα στη βελτίωση των αποδοχών. Το σημαντικό και ενθαρρυντικό είναι ότι η αύξηση της απασχόλησης και η μείωση της ανεργίας δεν προέκυψαν εις βάρος των αμοιβών καθώς η ετήσια έκθεση (2024)  του πληροφοριακού συστήματος ΕΡΓΑΝΗ, δείχνει ότι οι μισθοί ενισχύθηκαν σε όλα τα κλιμάκια.

Η Σημασία της Ευελιξίας για Απασχολησιμότητα & Ανταγωνιστικότητα

Οι παραπάνω τάσεις αναδεικνύουν μια αγορά εργασίας που ανακάμπτει, αλλά και μια Οικονομία που μετασχηματίζεται. Η απασχολησιμότητα βελτιώνεται και μια από τις αιτίες ίσως να είναι και η εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας.

Σε αυτό το περιβάλλον, η ευελιξία στην Απασχόληση και την Απασχολησιμότητα αναδεικνύεται ως κεντρικός παράγοντας για τη διατήρηση και επέκταση της θετικής πορείας. Η ευελιξία αφορά τόσο τις μορφές εργασίας (π.χ. προσωρινή απασχόληση, μερική απασχόληση, τηλεργασία) όσο και την προσαρμοστικότητα των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού. Σήμερα, η τεχνολογική εξέλιξη και οι δημογραφικές αλλαγές μετασχηματίζουν τη σχέση εργοδότη-εργαζομένου.

Η έκθεση “Agile Talent in the Age of AI” από το World Employment Confederation (WEC) δείχνει ότι το 92% των ανώτερων διοικητικών στελεχών χρειάζεται πιο ευέλικτο ανθρώπινο δυναμικό τα επόμενα δύο χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις αναζητούν τρόπους να προσαρμόζουν το ανθρώπινο δυναμικό τους γρήγορα στις εκάστοτε ανάγκες, είτε μέσω ευέλικτων ωραρίων, είτε μέσω outsourcing και προσωρινής στελέχωσης.

Για την απασχολησιμότητα των εργαζομένων, η ευελιξία μπορεί να ανοίξει νέες ευκαιρίες. Οι εργαζόμενοι που διαθέτουν πολλαπλές ή επικαιροποιημένες δεξιότητες μπορούν να αξιοποιηθούν σε διαφορετικούς ρόλους και κλάδους, ενισχύοντας την ικανότητά τους να βρουν εργασία (ή να διατηρήσουν τη θέση τους) σε ένα μεταβαλλόμενο τοπίο. Από την πλευρά των επιχειρήσεων, ένα ευέλικτο εργασιακό μοντέλο επιτρέπει την ταχεία προσαρμογή στις μεταβολές της ζήτησης. Για παράδειγμα, εταιρείες με εποχικές ανάγκες ή με έργα περιορισμένης διάρκειας μπορούν να προσλαμβάνουν προσωρινό προσωπικό όταν απαιτείται, παραμένοντας ανταγωνιστικές χωρίς το βάρος μόνιμου κόστους. Έτσι, η ευελιξία λειτουργεί ως ασφαλιστική δικλείδα: μειώνει τον κίνδυνο για τον εργοδότη να προβεί σε προσλήψεις (αφού γνωρίζει ότι μπορεί να προσαρμόσει το εργατικό κόστος εύκολα) και ταυτόχρονα δίνει στον εργαζόμενο περισσότερες πιθανότητες να βρει μια θέση, έστω και προσωρινή, που μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη απασχόληση.

Η Ένωση Ιδιωτικών Εταιρειών Απασχόλησης (ΕΝΙΔΕΑ) – ως εκπρόσωπος του κλάδου που εξ ορισμού προάγει την ευελιξία – υποστηρίζει ότι η προσωρινή απασχόληση δεν είναι μόνο λύση ανάγκης αλλά και μοχλός ανάπτυξης και αναβάθμισης του ανθρώπινου δυναμικού. Μέσω της προσωρινής ή ευέλικτης εργασίας, οι εργαζόμενοι αποκτούν εμπειρία σε διαφορετικά περιβάλλοντα, αναπτύσσουν νέες δεξιότητες και συχνά καταλήγουν σε μόνιμες θέσεις. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΝΙΔΕΑ, μέσω των Iδιωτικών Εταιρειών Απασχόλησης διοχετεύονται επαγγελματίες όλων των ειδικοτήτων στον ιδιωτικό τομέα. Αυτό το μοντέλο “δοκιμής και τοποθέτησης” ωφελεί διπλά: οι επιχειρήσεις αποκτούν το προσωπικό που χρειάζονται άμεσα και οι εργαζόμενοι βρίσκουν διέξοδο στην αγορά, συχνά με προοπτική μονιμότητας. Καθίσταται λοιπόν σαφές ότι η ευελιξία, όταν εφαρμόζεται σωστά και με διαφάνεια, μπορεί να ενισχύσει την απασχολησιμότητα και παράλληλα την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, δημιουργώντας ένα πιο ανθεκτικό και βιώσιμο εργασιακό οικοσύστημα.

Ο Ρόλος των Ιδιωτικών Εταιρειών Απασχόλησης στη Νέα Εποχή

Η συμβολή των ιδιωτικών εταιρειών απασχόλησης στην ελληνική αγορά εργασίας αξίζει ειδικής μνείας, δεδομένου ότι αποτελούν τον κατεξοχήν φορέα προώθησης της εργασιακής ευελιξίας. Η ΕΝΙΔΕΑ – ως η φωνή του κλάδου αυτού – έχει επανειλημμένα τονίσει ότι οι εταιρείες μέλη της μπορούν να αποτελέσουν μέρος της λύσης στο διαρθρωτικό πρόβλημα της ανεργίας στην Ελλάδα. Μέσα από τα μέλη της, η ΕΝΙΔΕΑ προσφέρει σε χιλιάδες ανέργους μια γέφυρα προς την αγορά εργασίας, τοποθετώντας τους σε θέσεις που ταιριάζουν στις δεξιότητές τους. Όπως περιγράφηκε, πολλές από αυτές τις προσωρινές θέσεις εξελίσσονται σε μόνιμες – γεγονός που σημαίνει ότι οι ιδιωτικοί φορείς απασχόλησης δεν αντικαθιστούν τη μόνιμη εργασία, αλλά συχνά την προετοιμάζουν.

Επιπλέον, οι ιδιωτικές εταιρείες απασχόλησης συνεισφέρουν στην κατάρτιση και αξιολόγηση του ανθρώπινου δυναμικού. Διαθέτοντας ευρεία εικόνα της αγοράς (πολυάριθμοι πελάτες σε διαφορετικούς κλάδους), μπορούν να εντοπίσουν τις τάσεις στη ζήτηση δεξιοτήτων και να καθοδηγήσουν τους υποψηφίους ως προς τα προσόντα που χρειάζεται να αναπτύξουν. Πολλές εταιρείες του κλάδου προσφέρουν συμβουλευτικές υπηρεσίες καριέρας, τεστ δεξιοτήτων, ακόμα και εξειδικευμένη εκπαίδευση σε υποψηφίους, λειτουργώντας ως κόμβος γνώσης μεταξύ εργαζομένων και επιχειρήσεων. Έτσι, συμβάλουν στη σταδιακή ευθυγράμμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού με τις ανάγκες της οικονομίας.

Τέλος, σημαντικός είναι και ο ρόλος τους στην προώθηση της διαφάνειας και της νομιμότητας. Δεδομένου ότι οι συμβάσεις μέσω ιδιωτικών εταιρειών απασχόλησης είναι τυπικά καταχωρημένες και παρακολουθούνται (τόσο από τις ίδιες όσο και από το κράτος), ενισχύεται η δηλωμένη εργασία εις βάρος της “μαύρης”. Η συνεργασία επιχειρήσεων με εταιρείες μέλη της ΕΝΙΔΕΑ διασφαλίζει ότι τηρούνται οι εργοδοτικές υποχρεώσεις (ασφάλιση, εισφορές, εργασιακά δικαιώματα) εφαρμόζεται ο κώδικας δεοντολογίας. Με αυτό τον τρόπο, ο κλάδος λειτουργεί συμπληρωματικά προς τους δημόσιους μηχανισμούς (π.χ. Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης), εμπλουτίζοντας το οικοσύστημα της αγοράς εργασίας με καινοτόμες υπηρεσίες και προσεγγίσεις.

Η ελληνική αγορά εργασίας βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σημείο όπου η ανάπτυξη πρέπει να συμβαδίσει με τη μεταρρύθμιση. Τα στοιχεία του 2024 είναι ενθαρρυντικά: περισσότερες δουλειές, υψηλότεροι μισθοί, στροφή σε πλήρη απασχόληση. Ωστόσο, παραμένουν δομικές προκλήσεις, όπως η ανεργία των νέων, η χαμηλή συμμετοχή συγκεκριμένων ομάδων και το χάσμα δεξιοτήτων. Η λύση για βιώσιμη βελτίωση περνά μέσα από την ευελιξία με υπευθυνότητα. Οι πολιτικές μειώσεις του κόστους εργασίας, όπως η μείωση εισφορών, και οι παρεμβάσεις για την πάταξη της αδήλωτης εργασίας είναι βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Παράλληλα, απαιτείται ένα ολιστικό σχέδιο που θα αγκαλιάζει την ευελιξία ως εργαλείο ανάπτυξης: ένα σταθερό νομοθετικό περιβάλλον που ενθαρρύνει τις προσλήψεις, ένα εκπαιδευτικό σύστημα που τροφοδοτεί την οικονομία με ικανά στελέχη, και μια κουλτούρα συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στην αντιμετώπιση της ανεργίας. Οι ιδιωτικές εταιρείες απασχόλησης, μέσω της ΕΝΙΔΕΑ, δηλώνουν «παρών» σε αυτήν την προσπάθεια, υποστηρίζοντας πρωτοβουλίες για ανάπτυξη δεξιοτήτων, εργασιακή ευελιξία και ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων​

Σε τελική ανάλυση, η απασχολησιμότητα στην Ελλάδα θα ενισχυθεί όταν δημιουργηθεί ένα οικοσύστημα όπου εργαζόμενοι, επιχειρήσεις και κράτος δρουν συμπληρωματικά. Η ευελιξία δεν πρέπει να θεωρείται απειλή, αλλά ευκαιρία για όλους: για τον εργαζόμενο να βρει τη θέση που του ταιριάζει και να εξελιχθεί, για την επιχείρηση να αναπτυχθεί προσαρμοζόμενη στις συνθήκες, και για την οικονομία να αξιοποιήσει πλήρως το ανθρώπινο δυναμικό της. Με στοχευμένες πολιτικές και συνεργασία, η ελληνική αγορά εργασίας μπορεί να καταστεί πιο δυναμική, δίκαιη και βιώσιμη, οδηγώντας σε ευημερία τόσο σε επιχειρηματικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.