Την ώρα που η ελληνική κυβέρνηση ανακοινώνει μέτρα στήριξης για τους ενοικιαστές, όπως η επιστροφή ενός ενοικίου ετησίως σε περίπου 948.000 νοικοκυριά, η Ισπανία προχωρά στην κατάργηση του προγράμματος Χρυσής Βίζας.

Αποτελεί άραγε υπέρβαση λογικής ο συσχετισμός; Για να δούμε τους αριθμούς ώστε να βγάλουμε τα σωστά συμπεράσματα.

Από το 2014 ως το 2024 το πρόγραμμα έφερε στην Ελλάδα περισσότερα από 6,6 δισεκατομμύρια ευρώ. Τον τελευταίο χρόνο υπήρξε τρελή αύξηση καθώς ανακοινώθηκε ότι θα αλλάξουν τα κριτήρια. Έτσι μέσα στο 2024 επενδύθηκαν 2,32 δισεκατομμύρια ευρώ σε ακίνητα. Μέχρι τον Φεβρουάριο του 2025, μέσω του προγράμματος είχαν εκδοθεί συνολικά 48.049 άδειες διαμονής, εκ των οποίων το 27% αφορούσε τους ίδιους τους επενδυτές. Το υπόλοιπο ποσοστό αντιστοιχεί σε μέλη των οικογενειών τους. Με μια επένδυση παίρνουν άδεια διαμονής σύζυγοι, παιδιά, γονείς και πεθερικά.

Ένας στους τρεις επενδυτές στα ακίνητα είναι Κινέζος. Δεν ήρθε να μας πάρει το διαμέρισμα στα Σεπόλια ή το κοτέτσι στη Τζαμαδόραχη. Οι Κινέζοι διαλέγουν πολυτελή ακίνητα στην Αθήνα και σε δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη. Ακολουθούν οι Τούρκοι οι οποίοι το 2024 υπέβαλαν 1.356 αιτήσεις, δηλαδή ποσοστό 15% του συνόλου. Η αγορά προσαρμόστηκε από την αρχή: «Στους Έλληνες το πουλάμε 200.000, στους Κινέζους 300.000» έλεγαν ορισμένοι μεσίτες, επιβεβαιώνοντας ότι στην αξία των ακινήτων προστέθηκε χρυσό καπέλο.

Οι επενδύσεις περιλαμβάνουν σπίτια, μαγαζιά, ξενοδοχεία, πολυκατοικίες. Δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για την κατανομή μεταξύ κατοικιών και εμπορικών ακινήτων οπότε οτιδήποτε και να γράφαμε θα ήταν υποθετικό. Υπάρχουν όμως στοιχεία για το πόσο ακρίβυνε το περίφημο κεραμίδι πάνω από το κεφάλι μας. Από το 2014 έως το 2024 οι τιμές των κατοικιών στην Αττική αυξήθηκαν κατά περίπου 90%. Για τα νεόδμητα ακίνητα, η αύξηση ήταν περίπου 77%. Σε εθνικό επίπεδο, η αύξηση των τιμών ανήλθε στο 71,6%. Το ένα φέρνει το άλλο, η τιμή πώλησης ανεβάζει τη δόση του στεγαστικού και όλα μαζί ανεβάζουν τα ενοίκια.

Κατά πόσο ευθύνεται λοιπόν η Χρυσή Βίζα για τις αυξήσεις που καταγράφονται; Είδαμε πιο πάνω πόσοι είναι οι επενδυτές και σε τι ακίνητα επενδύουν. Αν συγκρίνουμε τον αριθμό και το είδος των κατοικιών με όσες κατοικίες διατίθενται μέσω Airbnb, θα έλεγε κανείς ότι η Χρυσή Βίζα είναι σταγόνα στον ωκεανό. Τα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης υπολογίζονται σε περίπου 200.000 πανελλαδικά. Ωστόσο, η χρυσή σταγόνα στον ωκεανό γίνεται καθοριστική στα μεγάλα αστικά κέντρα και σε τουριστικά νησιά.

Δεν είναι τυχαίο ότι η κυβέρνηση, αναγνωρίζοντας την πίεση, αποφάσισε πρόσφατα να διπλασιάσει το κατώφλι επένδυσης. Σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και μεγάλα νησιά το όριο ανέβηκε από 250.000 στις 500.000 ευρώ (και αργότερα στις 800.000). Πολλά λεφτά, έτσι δεν είναι; Θα περιμέναμε ότι το νέο κατώφλι θα απέτρεπε τους ξένους από το να αγοράζουν τα φτηνά σπίτια σε περιοχές όπου αναζητούν κατοικία οι Έλληνες. 

Τι συνέβη όμως; Οι επενδυτές προσαρμόστηκαν αστραπιαία. Κινέζοι, Τούρκοι, Λιβανέζοι, Ιρανοί, Αιγύπτιοι, Ισραηλινοί δίνουν το παρόν. Μάλιστα, η αγορά βρήκε και παραθυράκια. Ολόκληρα παλιά κτίρια αλλάζουν χέρια, ανακαινίζονται και «σπάνε» σε διαμερίσματα ώστε να πωλούνται σε τμηματικές επενδύσεις των 250.000 ευρώ. Ας είναι καλά οι εξαιρέσεις του νόμου. Το αποτέλεσμα; Η αγορά συνεχίζει ακάθεκτη να προσελκύει ξένα κεφάλαια,  με λίγο διαφορετικούς όρους, ενώ η ουσία του προβλήματος παραμένει: λίγα σπίτια, πολλοί ενδιαφερόμενοι, διαφορετικά βαλάντια μεταξύ ντόπιων και ξένων.

Στο ερώτημα γιατί ένας Λιβανέζος, Ιρανός, Ισραηλινός διαλέγει μια πολυκατοικία στα Εξάρχεια ή μια μονοκατοικία στη Βουλιαγμένη, απαντά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Εκφράζει ανησυχίες ότι επενδύουν για ξέπλυμα χρημάτων και για άλλους ευγενείς λόγους όπως η φοροδιαφυγή στη χώρα τους. Η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Ισπανία έχουν ήδη περιορίσει ή καταργήσει τα προγράμματα Χρυσής Βίζας. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη μπορεί να σταθμίσει: πόσο καλό έκαναν στην οικονομία τα 6,6 δισεκατομμύρια που έπεσαν στην αγορά, πόσο δυσκόλεψε η Χρυσή Βίζα την εύρεση και το κόστος στέγασης. Είναι σύνθετο το ζήτημα και θα επανέλθουμε με τις υπόλοιπες παραμέτρους.

Διαβάστε επίσης

Ένα ενοίκιο δεν χτίζει σπίτι