Ποικίλες αντιδράσεις υπήρξαν για το χθεσινό σημείωμα του wiseman (που απέδειξε για μία ακόμη φορά ότι διαβάζεται πολύ!) στο οποίο αναφέραμε το αυτονόητο: η Ελλάδα εδώ και αρκετά χρόνια θα μπορούσε να είχε τη δική της αποθήκη φυσικού αερίου και μάλιστα σε φυσικό περιβάλλον αλλά ολιγωρίες, ευθυνοφοβίες, γραφειοκρατία ίσως και συμφέροντα την έχουν αφήσει χωρίς αυτό το χώρο..

Η κατάσταση από πλευράς αποθήκευσης φυσικού αερίου θα μπορούσε να είναι τελείως διαφορετική εάν είχε γίνει αποδεκτή εν μέρει ή εν όλω η επενδυτική πρόταση της Energean, η οποία και είναι η παραχωρησιούχος εταιρεία των κοιτασμάτων του Πρίνου και της Νότιας Καβάλας ( South Kavala).

Το κοίτασμα της Ν. Καβάλας περιείχε φυσικό αέριο το οποίο όμως έχει στο μεγαλύτερο μέρος του εξαντληθεί αφού επί σειρά ετών (1981-2008) τροφοδότησε τη Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων ( ΒΦΛ, σήμερα ELFE) με πρώτη ύλη.

Το 2010 η Energean, είχε προτείνει να μετατρέψει το εξαντληθέν κοίτασμα της Νότιας Καβάλας, σε φυσική υπόγεια αποθήκη με χωρητικότητα 1,0 δισ. κυβ.μέτρα εν είδει μόνιμης υπόγειας δεξαμενής.

Θα έπρεπε κανονικά να ακολουθήσει διαβούλευση με τον ΔΕΣΦΑ για τη μακρόχρονη μίσθωση μέρους της αποθηκευτικής ικανότητας του κοιτάσματος της Νότιας Καβάλας ως στρατηγικού αποθέματος για τη χώρα και τη δημιουργία κατάλληλου φορέα διαχείρισης του έργου.

Η τότε πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ δήλωσε αναρμόδια να χειριστεί την προτεινόμενη επένδυση παραπέμποντας το όλο θέμα στον πλέον αναρμόδιο φορέα, το ΤΑΙΠΕΔ.

Ο διαγωνισμός από το 2018!

Περίπου 10 χρόνια μετά, το ΤΑΙΠΕΔ ακόμα προσπαθεί μέσω ενός διαγωνισμού που καρκινοβατεί επί σειρά ετών να προωθήσει την υλοποίηση ενός έργου υψίστης στρατηγικής σημασίας που θα έπρεπε κανονικά να είχε προχωρήσει με διαδικασίες εξπρές καθότι σε αυτό βασίζεται μεγάλο μέρος της ενεργειακής ασφάλειας της χώρας.

Ο υπάρχων αποθηκευτικός χώρος στο τέρμιναλ LNG της Ρεβυθούσας ( 220,000 κυβ.μέτρα) δεν μπορεί να λογιστεί ως αποθηκευτικός χώρος καθότι διέπεται από τελείως διαφορετικό νομικό πλαίσιο και συγκεκριμένους κανονισμούς που δεν επιτρέπουν τη μακροχρόνια αποθήκευση αερίου.

Μόλις το καλοκαίρι του 2018 το ΤΑΙΠΕΔ, ξεκίνησε την αναζήτηση συμβούλων στην κατεύθυνση της αξιοποίησης.

Μεσολάβησαν σχεδόν δύο χρόνια διεργασιών μέχρι τη δημοσίευση της πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος στις 29 Ιουνίου 2020, χωρίς ωστόσο να έχουν απαντηθεί βασικά ζητούμενα για τους υποψήφιους επενδυτές.

Κάτι που έφερε ανατροπές και στα σχήματα των διεκδικητών.

Τον Οκτώβριο του 2020 εκδήλωσαν ενδιαφέρον τρία σχήματα και συγκεκριμένα η Energean, η κοινοπραξία ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ–ΔΕΣΦΑ και η κινεζικών συμφερόντων China Machinery Engineering Co (CMEC)-Maison Group, η οποία στις 30 Μαρτίου 2021 κόπηκε από την επόμενη φάση.

Παράλληλα, φέτος τον Ιανουάριο έγινε υποβολή αίτησης για την ένταξη του έργου στον επικαιροποιημένο κατάλογο των έργων PCI (Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος).

Το ερώτημα τώρα εστιάζεται στην εξέλιξη του διαγωνισμού και όλα δείχνουν ότι δεν θα έχουμε δεσμευτικές προσφορές πριν τα μέσα του 2022.

Και τούτο καθώς ακόμη εκκρεμούν βασικά «προαπαιτούμενα», όπως η ολοκλήρωση των τεχνικών μελετών, για τις οποίες είχε τεθεί όριο από το ΤΑΙΠΕΔ η 30η Σεπτεμβρίου 2021.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα εστιάζεται στη ΡΑΕ, η οποία καλείται να εκδώσει τον κανονισμό τιμολόγησης της ΥΑΦΑ και να προχωρήσει στη σύνταξη ενός γενικού θεσμικού πλαισίου και στη συνέχεια στον καθορισμό των κρίσιμων «λεπτομερειών», όπως ο επιμερισμός των εσόδων και ουσιαστικά σε τι ποσοστό επί της χωρητικότητας της αποθήκης αυτά θα είναι ρυθμιζόμενα.

Εάν δεν απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα, δεν μπορούν να υπάρξουν δεσμευτικές προσφορές.

Για αυτό και, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν έχει ακόμη ανοίξει το VDR από όπου οι υποψήφιοι επενδυτές θα αντλήσουν όλα τα απαραίτητα οικονομικά και τεχνικά στοιχεία ώστε να προχωρήσουν στο due diligence και στις προσφορές τους.

Η κόντρα ΡΑΕ-ΤΑΙΠΕΔ

Αν δεν προκύψουν άλλα έκτακτα γεγονότα και δεν υπαγορευτεί νέα παράταση για την επένδυση, η ΡΑΕ εκτιμάται ότι θα υποβάλει τα ρυθμιστικά κείμενα στο ΤΑΙΠΕΔ ως τις αρχές Μαΐου, ώστε να ο διαγωνισμός να προχωρήσει στο επόμενο στάδιο, της υποβολής δεσμευτικών προσφορών.

Η κόντρα και οι αλληλοκατηγορίες μεταξύ των δύο φορέων είναι γνωστές σε όλους και δεν χρειάζονται περισσότερες αναφορές.

Το ερώτημα, είναι κατά πόσο η επένδυση της υπόγειας αποθήκης μπορεί να υλοποιηθεί με βάση τα κόστη που υπολογίζει ο Ρυθμιστής. Πιο συγκεκριμένα, το capex της ΥΑΦΑ υπολογίζεται, με βάση τις μελέτες του ΤΑΙΠΕΔ, σε 314 εκατ. ευρώ, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται το κόστος του «μη αντλήσιμου αερίου» (cushion gas), που θεωρείται απαραίτητο για την απόληψη αερίου από την εγκατάσταση και το οποίο εκτιμάται σε 47-60 εκατ. ευρώ.

Αυτά, υπολογίζονται με τιμές φυσικού αερίου του 2020 και όχι σημερινές. Σήμερα το κόστος του cushion gas, λένε οι ίδιες πηγές, ανέρχεται σε 314 εκατ. ευρώ, όσο, δηλαδή, το κόστος μίας ακόμη αποθήκης.

Ποσό που προκύπτει με ελάχιστη υπολογιζόμενη τιμή αερίου στα 100 ευρώ τη μεγαβατώρα, όταν το συμβόλαιο μελλοντικής εκπλήρωσης για τον Απρίλιο έκλεισε πρόσφατα στα 134,5 ευρώ τη μεγαβατώρα.

Η ΡΑΕ, επίσης, ορίζει τα 160 εκατ. ευρώ ως ποσό ανάκτησης του εγγυημένου μέρους του απαιτούμενου εσόδου της ΥΑΦΑ, προσδιορίζοντας την Κοινωνικοποίηση του έργου στο 50%, το οποίο θα κληθούν να πληρώσουν οι χρήστες, είτε μέσω διακριτού Τέλους Αποθήκευσης Φυσικού Αερίου, που θα επιμερίζεται σε όλους τους καταναλωτές φυσικού αερίου, ως ανταπόδοση για το αγαθό της ασφάλειας εφοδιασμού, είτε μέσω της διασφάλισης σημαντικού βαθμού χρήσης της ΥΑΦΑ για την αποθήκευση φυσικού αερίου από προμηθευτές και ηλεκτροπαραγωγούς, με επιβολή ανάλογης χρέωσης σε αυτούς.

Το υπόλοιπο 50% θα προέλθει από ευρωπαϊκά κονδύλια (έως 35%) και το 15% θα καλύψει ο επενδυτής. Δίνεται, παράλληλα, δυνατότητα στην πολιτεία, αν υπάρξει χρηματοδοτικό κενό, να το καλύψει με δημόσια δαπάνη, και υπό την προϋπόθεση ότι θα διατηρείται στην ΥΑΦΑ στρατηγικό απόθεμα σε περίπτωση κρίσης εφοδιασμού. Αυτό, βέβαια, σημαίνει ότι η κρατική επιδότηση της επένδυσης, εφόσον προκύψει, θα μετακυλιστεί σε όλους τους φορολογούμενους πολίτες.

Η τύχη του διαγωνισμού προβλέπεται να κριθεί από τη δημόσια διαβούλευση για την ΥΑΦΑ, με θετική εξέλιξη, πάντως, της άρσης του μεγαλύτερου εμποδίου, ήτοι, της έγκρισης της λίστας PCI από το Ευρωκοινοβούλιο.

Να θυμίσουμε ότι η επένδυση αφορά στην αξιοποίηση του σχεδόν υπό εξάντληση υποθαλάσσιου κοιτάσματος φυσικού αερίου, στη Νότια Καβάλα. Το κοίτασμα έχει επιφάνεια 5 τ. χλμ και βρίσκεται στον κόλπο της Καβάλας, 11 χλμ νότια του πετρελαϊκού κοιτάσματος του Πρίνου.

Για το έργο ενδιαφέρονται, η κοινοπραξία, ΔΕΣΦΑ-ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και η Energean Oil & Gas.

Επίλογος: Τις Πταίει; (όπως αναρωτιόταν πριν 150 χρόνια ο Χαρίλαος Τρικούπης)

Ύστερα από όλα αυτά θα ρωτήσει κάποιος «μα ποιος επιτέλους φταίει» που σε μια εξαιρετικά κρίσιμη στιγμή η Ελλάδα δεν έχει ρεζέρβα φυσικού αερίου και είναι η μοναδική χώρα της περιοχής που δεν έχει;

Φταίει η σημερινή διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ που μάλιστα ανέλαβε πρόσφατα για τις καθυστερήσεις; Σαφώς όχι, αλλά οι υπηρεσίες, οι Οργανισμοί, οι φορείς όπως άλλωστε και το Κράτος έχουν συνέχεια.

Δεν υπάρχει εδώ το λαϊκό δόγμα «ο επόμενος πληρώνει τον προηγούμενο» όπως έλεγε κάποτε ένας Πρόεδρος (Μάκης Ψωμιάδης η BIG MAC)  ποδοσφαιρικής ομάδας.

Υπάρχει συνεπώς όπως περιγράψαμε διαχρονική ευθύνη του Ταμείου.

Φταίει πιο πολύ η ΡΑΕ από το ΤΑΙΠΕΔ; Πολύ πιθανό, γι’ αυτό και η Ρυθμιστική Αρχή «τρώει τη μεγάλη κατσάδα» της πολιτικής ηγεσίας για τις καθυστερήσεις.

Αλλά τελικά, αυτό πόσο ενδιαφέρει σήμερα τον Έλληνα καταναλωτή που θα μπορούσε να πληρώνει φθηνότερα το αέριο της αποθήκης, το οποίο θα είχε «στοκαριστεί» με πολύ χαμηλότερες τιμές;

Ποσώς τον απασχολεί τον νοικοκύρη που προσπαθεί να τα βγάλει πέρα κάθε μέρα όλο και πιο δύσκολα.

Αναρωτιόμαστε όμως, ποιοι αξιωματούχοι τελικά σκέφτονται αυτό το έρημο το νοικοκύρη…