Πολλά και δύσκολα μέτωπα αφήνει ανοικτά η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, και η αρμόδια υπουργός Έφη Αχτσιόγλου, στην επόμενη ηγεσία του υπουργείου Εργασίας
Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης τόσο στο πεδίο του ασφαλιστικού, όσο και των εργασιακών.

Ο νέος υπουργός Εργασίας Γιάννης Βρούτσης που γνωρίζει καλά τα θέματα του υπουργείου καλείται να διαχειριστεί το κόστος των δικαστικών αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας και την τυχόν επιστροφή χιλιάδων ευρώ στους συνταξιούχους.

Συγκεκριμένα από την άνοιξη του 2016 έχουν μπει στο μικροσκόπιο του ΣτΕ μετά από προσφυγές συνταξιούχων ο επανυπολογισμός των κύριων συντάξεων που εφαρμόστηκε τελικά χωρίς περικοπές από 1-1-2019, ο επανυπολογισμός και οι περικοπές των επικουρικών συντάξεων, η υπαγωγή όλων των ασφαλισμένων στον ΕΦΚΑ, καθώς και ο τρόπος υπολογισμού των εισφορών για τους ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους.

Μια πιθανή απόφαση που θα κρίνει την ένταξη αντισυνταγματική θεωρείται δεδομένο ότι θα τινάξει την ήδη δύσκολη διοικητική αναδιάρθρωση του ΕΦΚΑ στον αέρα. Και βέβαια, στις κρίσιμες διατάξεις εντάσσονται τόσο αυτές για τον τρόπο υπολογισμού των νέων συντάξεων όσο, και κυρίως, αυτές για τον επανυπολογισμό των ήδη καταβαλλόμενων παροχών.

Οι συρρικνωμένες νέες συντάξεις με τα χαμηλά ποσοστά αναπλήρωσης περιορίζουν σημαντικά τη συνταξιοδοτική δαπάνη.

Συγκεκριμένα σύμφωνα με μελέτες, το 2021 περιορίζεται η δαπάνη πέφτει στο 13% του ΑΕΠ, έναντι 17% πριν από την εφαρμογή της τελευταίας ασφαλιστικής μεταρρύθμισης. Σε περίπτωση που η μεταρρύθμιση κριθεί αντισυνταγματική η νέα κυβέρνηση θα πρέπει να φέρει νέο ασφαλιστικό νόμο, ενώ την ίδια στιγμή θα καταρρεύσει όλη η επιχειρηματολογία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, σύμφωνα με την οποία ο νόμος Κατρούγκαλου θεράπευσε τις αντισυνταγματικές περικοπές των δύο πρώτων μνημονίων, που έκρινε το ΣτΕ το 2015. Ακόμη ζητούμενο αποτελεί η πορεία των εσόδων του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης για το 2019, με την επερχόμενη κυβέρνηση να υποστηρίζει ότι υπάρχει πλεόνασμα 1 δισ. ευρώ και τη Νέα Δημοκρατία να το αμφισβητεί.

Η νέα ηγεσία του υπουργείου Εργασίας θα κληθεί να αντιμετωπίσει από την πρώτη κιόλας μέρα «καυτά» ζητήματα:

Αναδρομικά. Η μεγαλύτερη «βόμβα» που παραλαμβάνει η νέα κυβέρνηση, εφτά χρόνια μετά τις περικοπές του 2012 και τέσσερα χρόνια μετά την κομβική απόφαση του ΣτΕ το 2015, που έκρινε αντισυνταγματικές τις περικοπές, είναι οι αναδρομική επιστροφή ποσών στους συνταξιούχους. Οι 2,5 εκατομμύρια συνταξιούχοι διεκδικούν αναδρομικά ποσά τουλάχιστον για το 10μηνο που μεσολαβεί ανάμεσα στην απόφαση του ΣτΕ (Ιούνιος 2015) και τον νόμο Κατρούγκαλου (Μάιος 2016).

Το ποσό από τις συγκεκριμένες αντισυνταγματικές μειώσεις ξεκινά από 1,5 δισ. για το 10μηνο, ενώ αν προστεθούν και τα δώρα που καταργήθηκαν εντελώς το 2012, ο λογαριασμός ξεπερνά τα 4 δισ. ευρώ.

Επανυπολογισμός παλαιών συντάξεων. Στις υποχρεώσεις της κυβέρνησης, όπως είχε δεσμευτεί ακόμη και στους δανειστές, ήταν ο επανυπολογισμός όλων των ήδη καταβαλλόμενων συντάξεων και η γνωστοποίηση των νέων ποσών στους ασφαλισμένους. Κάτι τέτοιο δεν έγινε, ή ακόμη κι αν έγινε, δεν
γνωστοποιήθηκε στους συνταξιούχους για ευνόητο λόγο… Στα ενημερωτικά σημειώματα που θα αποσταλούν από τη νέα κυβέρνηση θα αναγράφονται δυο ποσά, το ένα θα αφορά την εθνική σύνταξη και το άλλο την ανταποδοτική.

Μάλιστα θα υπάρχει σε ξεχωριστό σημείο η «προσωπική» διαφορά μεταξύ του καταβαλλόμενου ποσού που ήδη παίρνει ο συνταξιούχος και αυτού που θα έπρεπε να παίρνει μετά τον επανυπολογισμό.

Υπενθυμίζεται ότι και ο επανυπολογισμός κύριων και επικουρικών συντάξεων μένει να κριθεί από το ΣτΕ .

Συγκεκριμένα για τις επικουρικές συντάξεις εφαρμόστηκε το 2016 και στη συνέχεια κόπηκαν 250.000 συντάξεις.

Το μέλλον του ΕΦΚΑ. Η ενοποίηση όλων των Ταμείων σε έναν ασφαλιστικό Οργανισμό ήταν μια από τις πιο ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις του  νόμου Κατρούγκαλου.

Οι δικαστικές κρίσεις για τις εισφορές των ελευθέρων επαγγελματιών (που μεταρρυθμίστηκαν πρόσφατα), αλλά και για την ένταξη αγροτών, αυτοαπασχολούμενων, δημοσίων υπαλλήλων και μισθωτών στην ίδια ασφαλιστική στέγη είναι κομβικές και θα κρίνουν την επόμενη ημέρα για τον ΕΦΚΑ.

Η συγχώνευση στον ΕΦΚΑ για πάρα πολλά ζητήματα έχει παραμείνει στα χαρτιά, καθώς ο χρόνος αναμονής για την έκδοση των συντάξεων έχει αυξηθεί, δεν υπάρχει οργάνωση, ακόμη το ηλεκτρονικό σύστημα του πρώην ΙΚΑ δεν έχει πρόσβαση στο ηλεκτρονικό σύστημα των άλλων ταμείων όπως ο πρώην ΟΑΕΕ και το πρώην ΕΤΑΑ.

Όρια ηλικίας. Από 1/1/2021 ενεργοποιείται σύμφωνα με νομοθετική διάταξη του 2010 αυτόματη ρήτρα ανακαθορισμού των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα με βάση το προσδόκιμο ζωής. Η αναπροσαρμογή των ορίων προυποθέτει ΚΥΑ των υπουργών Οικονομικών και Εργασίας που θα λαμβάνει υπόψη τους δείκτες της ΕΛ.ΣΤΑΤ και της Eurostat.

Πλεόνασμα ΕΦΚΑ. Η διατήρηση και το 2019 της πλεονασματικής πορείας του ΕΦΚΑ είναι κρίσιμης σημασίας, καθώς βρίσκεται σε συνάρτηση με το προϋπολογισμό του κράτους.

Σημαντικό ρόλο αναμένεται να παίξει η πορεία της ρύθμισης των 120 δόσεων. Υπενθυμίζεται ότι η κυβέρνηση νομοθέτησε, αλλά δεν εφάρμοσε διπλή αύξηση στις συντάξεις χηρείας και αναδρομικά ποσά 2 μηνών για 45.000 ασφαλισμένους, έδωσε τη λεγόμενη 13 η σύνταξη και δεν εφάρμοσε την περικοπή έως 18% στις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις.

Αυτά μπορούν να ανατρέψουν τα οικονομικά δεδομένα του ΕΦΚΑ.

Η επόμενη κυβέρνηση θα κληθεί εντός του 2020 να εκπονήσει αναλογιστική μελέτη για την εξέλιξη της συνταξιοδοτικής δαπάνης, η οποία δεν πρέπει να ξεπερνά το 16,2% του ΑΕΠ.

Από την πορεία των εσόδων του ΕΦΚΑ, σε συνδυασμό με την αύξηση των θέσεων απασχόλησης, θα εξαρτηθεί και η υλοποίηση της εξαγγελίας της ΝΔ για μείωση των εισφορών κύριας σύνταξης από 20% στο 15%.

Κατώτατος μισθός και ανεργία. Τον Φεβρουάριο του 2020 θα ξεκινήσει εκ νέου η διαδικασία αναπροσαρμογής του κατώτατου μισθού με στόχο ο νέος μισθός να θεσμοθετηθεί τον Ιούνιο του 2020.

Ρύθμιση 120 δόσεων. Χιλιάδες αιτήσεις εκκρεμούν για την ρύθμιση οφειλών των 120 δόσεων προς τα ασφαλιστικά ταμεία καθώς δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί τα τελικά πόσα της οφειλής. Ο νέος υπουργός Εργασίας καλείται να λύσει τα προβλήματα που σημειώνονται καθημερινά με τις αιτήσεις που υποβάλλονται καθώς οι οφειλέτες αναμένουν, ένα μήνα μετά την λειτουργία της σχετικής πλατφόρμας, να οριστικοποιηθούν τα ποσά ενώ σε εκκρεμότητα είναι και οι αιτήσεις που έχουν υποβληθεί προς συνταξιοδότηση των οφειλετών.

Μάλιστα το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ) ακόμη δεν μπορεί να τρέξει την ρύθμιση, καθώς είναι υπεύθυνο για την δεύτερη φάση της διαδικασίας, λόγω των προβλημάτων.

Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι ότι ενώ εντάχθηκαν οι οφειλές του 2018 όπως όλα δείχνουν δεν έχουν εκκαθαριστεί τα ποσά αυτά. Κι αυτό γιατί οι εισφορές του 2018 υπολογίστηκαν με βάση τις εισφορές του 2016 και όχι του 2017. Κάτι που προσπαθούν να το κάνουν τώρα που έχει ξεκινήσει η διαδικασία υποβολής αιτήσεων για την ρύθμιση οφειλών!Ειδικά για τους ελεύθερους επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους δεν υπάρχουν ακόμη στοιχεία για το ύψος των οφειλετών αλλά και τα ποσά που οφείλουν.

Ακόμη χειρότερη είναι η κατάσταση για όσους περιμένουν πως και πως να συνταξιοδοτηθούν αφού δεν έχουν τελικό ποσό της οφειλής και άρα πάλι μπλοκάρονται και δεν ξέρουν πότε θα συνταξιοδοτηθούν.

Ευέλικτες μορφές εργασίας. Επικρατούν οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης, με αποτέλεσμα οι νέες θέσεις εργασίας που δημιουργήθηκαν τον Μάιο, σε ποσοστό σταθερά πάνω από 50%, να αφορούν μερική και εκ περιτροπής απασχόληση.

Μάλιστα, αύξηση εμφάνισαν και οι μετατροπές συμβάσεων εργασίας από πλήρη σε μερική απασχόληση. Συγκεκριμένα, καταγράφηκαν 3.285 μετατροπές τον περασμένο Μάιο, έναντι 2.636 τον Μάιο του 2018 και 2.607 τον Απρίλιο του 2019. Επίσης, καταγράφηκαν 1.040 μετατροπές από πλήρη σε εκ περιτροπής.Οι νέες θέσεις εργασίας που προέκυψαν τον Μάιο, ως αποτέλεσμα της έναρξης της θερινής τουριστικής περιόδου στη χώρα, ήταν 105.284, κατά 3.441 λιγότερες από αυτές που είχαν δημιουργηθεί τον περυσινό Μάιο (108.725).