Στα… σεντούκια και τις κάθε είδους ατομικές κρυψώνες διακρατούν ακόμη οι Έλληνες 25 δισ. ευρώ. Την ίδια στιγμή οι καταθέσεις των Ελλήνων στο εξωτερικό ανέρχονται στα 31,2 δισ. ευρώ. Εκτός των ελληνικών συνόρων υπάρχουν ακόμη τοποθετήσεις σε ομόλογα και μετοχές τρέχουσας αξίας 24 δισ. ευρώ.

Είναι χαρακτηριστικό ότι τα κρυμμένα μετρητά και οι καταθέσεις που έχουν οι Έλληνες στο εξωτερικό ανέρχονται αθροιστικά στα 56,3 δισ. και ισοδυναμούν με τη σημερινή κεφαλαιοποίηση του χρηματιστηρίου της Αθήνας. Όπου η τρέχουσα αγοραία αξία των μετοχών όλων των εισηγμένων εταιρειών είναι στα 57,2 δισ. ευρώ.

Αδύναμος κρίκος της ελληνικής αγοράς είναι ότι δεν μπορεί να προσελκύσει αποταμιευτικά κεφάλαια, έτσι ώστε να αποτελέσει ένα ουσιαστικό μοχλό, στην επιζητούμενη, ευρύτερη επιχειρηματικά ανάπτυξη. Η απουσία κινήτρων, κυρίως φορολογικού χαρακτήρα, είναι ανασταλτικός παράγοντας στη στροφή του αποταμιευτικού χρήματος προς την κεφαλαιαγορά.

Όλα αυτά περιλαμβάνονται στην ενδελεχή και πολύπλευρη μελέτη του ΙΟΒΕ που πραγματεύθηκε το νευραλγικής σημασίας ζήτημα της ενίσχυσης της αποταμίευσης, με ‘’βατήρα’’ το χρηματιστήριο της Αθήνας, αλλά και την ασφαλιστική μεταρρύθμιση.

Η μελέτη η οποία παρουσιάστηκε χθες στο ‘’ναό’’ του χρήματος εστιάζεται μεταξύ των άλλων και στη δομή των χρηματοπιστωτικών περιουσιακών στοιχείων των Ελλήνων, τα οποία και αποτιμώνται στα 236,9 εκατ. ευρώ. Εξ αυτών, τα 133 δισ. είναι καταθέσεις ιδιωτών στο εγχώριο πιστωτικό σύστημα. Άλλα 59 δισ. αφορούν τη μετοχική περιουσία των Ελλήνων, η οποία όμως αφορά όχι μόνο τις εισηγμένες στο χρηματιστήριο εταιρείες, αλλά και τις μη εισηγμένες επιχειρήσεις. Με τις τελευταίες μάλιστα έχουν την πρωτοκαθεδρία, καθώς με βάση τα στοιχεία του Axia Numbers και τις συγκλίνουσες εκτιμήσεις των επαγγελματιών της αγοράς, το ελληνικό στοιχείο κατέχει περί τα 20 δις, σε αγοραία αξία των εισηγμένων εταιρειών. Περιλαμβανομένων και των ξένων εταιρειών, οι οποίες όμως εκφράζουν ελληνικά συμφέροντα…

Κατά τα άλλα και εκτός από τα 25 δισ. που είναι σε… κρυψώνες, στα 19 δισ. ευρώ υπολογίζονται τα ελληνικά κεφάλαια που είναι τοποθετημένα σε ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά προϊόντα, ενώ μόλις 0,9 δισ. είναι σε Αμοιβαία και ομόλογα.

Όπως απεικονίζεται στη μελέτη του ΙΟΒΕ, οι Έλληνες διατηρούν το 64,7% των χρηματοπιστωτικών τους περιουσιακών τους στοιχείων σε μετρητά (καταθέσεις και σεντούκια). Κάτι που προφανώς καταδεικνύει τις συντηρητικές τους επιλογές, καθώς ο μέσος όρος των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μόνο στο 31,3% σε ότι αφορά τη διακράτηση μετρητών. Με τη μερίδα του λέοντος στις χώρες αυτές να διοχετεύεται σε τοποθετήσεις με κλιμακούμενο ρίσκο, οι οποίες μπορεί να φέρουν καλύτερες αποδόσεις έναντι των ουσιαστικά μηδενικών, καταθετικών επιτοκίων.

Ενδεικτικό είναι πάντως το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι αυτήν τη στιγμή ουραγός στην Ε.Ε στη συνολική ακαθάριστη αποταμίευση ώς ποσοστό του ΑΕΠ. Από την άλλη πλευρά όμως οι Έλληνες έχουν ξεχωριστό σημείο αναφοράς τα ακίνητα, των οποίων η αξία ξεπερνά τα χρηματοπιστωτικά περιουσιακά στοιχεία. Με τη Ελλάδα να είναι δεύτερη στην Ευρώπη στην αξία των κατοικιών , πίσω από τη Λετονία.

Η εγχώρια αποταμίευση σε κρίσιμο ρόλο για την ανάπτυξη

Ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ , καθηγητής Νικόλαος Βέττας, στη δική του θεώρηση των εξελίξεων, επεσήμανε μεταξύ των άλλων ότι: ‘’Η οριστική έξοδος από την κρίση και η ανάκαμψη του βιοτικού επιπέδου στην Ελλάδα απαιτούν σημαντικές νέες επενδύσεις. Το 2018, οι επενδύσεις σε σχηματισμό πάγιου κεφαλαίου στην Ελλάδα υποχώρησαν σε μόλις 11,1% του ΑΕΠ, από 21%-26% πριν το 2009 και έναντι 21,0% κατά μέσο όρο στην Ευρωζώνη . Για την κάλυψη του επενδυτικού κενού που έχει η χώρα, το οποίο εκτιμάται κατά μέσο όρο σε 2,6% του ετήσιου ΑΕΠ (σωρευτικά περί τα 94 δισ. ευρώ) για την περίοδο 2000-2018, αναγκαία είναι η πληρέστερη επιστράτευση των εγχώριων αποταμιευτικών πόρων. Σημαντικό μέρος της χρηματοδότησης των επενδύσεων πρέπει να προέλθει από εγχώριες αποταμιεύσεις, αλλιώς επιβαρύνεται το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Το ισοζύγιο βελτιώθηκε σε σύγκριση με τα προ-κρίσης επίπεδα (από -15,1% του ΑΕΠ το 2008 σε -2,9% του ΑΕΠ το 2018), ωστόσο παραμένει ελλειμματικό, σε αντίθεση με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (2,1%). Επομένως, ο διαθέσιμος χώρος για χρηματοδότηση επενδύσεων από ξένες αποταμιεύσεις χωρίς να επιστρέψει η χώρα σε υπερβολικά ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, τα οποία θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα της ανάκαμψης, είναι σχετικά περιορισμένος. Η εγχώρια αποταμίευση δημιουργεί απαραίτητο χώρο για επενδύσεις και βιώσιμο εξωτερικό ισοζύγιο.’’

Από τη δική του πλευρά ο Πρόεδρος του Χρηματιστηρίου, Γιώργος Χαντζηνικολάου, τόνισε ότι «Μετά από αρκετά χρόνια δυσκολιών της ελληνικής οικονομίας, είναι πλέον η κατάλληλη στιγμή να ξαναξεκινήσει η ανάπτυξη της κεφαλαιαγοράς. Η έλλειψη επενδύσεων την τελευταία δεκαετία προκάλεσε μεγάλη ανάγκη χρηματοδότησης και η κεφαλαιαγορά μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην κάλυψη των αναγκών αυτών. Οι αποταμιεύσεις ωστόσο αποτελούν προϋπόθεση αναγκαία αλλά όχι ικανή. Θα πρέπει παράλληλα να υπάρξουν εταιρείες υγιής με ενδιαφέρον για εισαγωγή στο Χρηματιστήριο ή χρήση κάποιου από τα πολλά επενδυτικά εργαλεία που ήδη διαθέτει το Χρηματιστήριο»

Πλεόνασμα καταθέσεων έχουν οι τράπεζες

Ιδιαίτερη αίσθηση πάντως δημιούργησε η αναφορά Χατζηνικολάου (ο οποίος είναι και πρόεδρος στην τράπεζα Πειραιώς) καθώς τόνισε ότι οι τράπεζες διαθέτουν πλέον πλεόνασμα καταθετικών κεφαλαίων. Και ώς τούτου δεν κινδυνεύουν από μια μετατόπιση καταθέσεων προς την κεφαλαιαγορά..

Ο Πρόεδρος της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών, Κίμων Βολίκας, σημείωσε: «Η κεφαλαιαγορά αποτελεί ένα ζωτικό κομμάτι στο οποίο θα πρέπει να δώσει έμφαση η Πολιτεία. Όλοι οι συμμετέχοντες στην κεφαλαιαγορά είναι ανταγωνιστικοί σε διεθνές επίπεδο: το Χρηματιστήριο με τα προϊόντα και τις άρτιες υπηρεσίες του, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς με το ισχυρό θεσμικό πλαίσιο και οι Έλληνες επαγγελματίες διαχειριστές με την τεχνογνωσία τους. Αυτό που λείπει είναι η ροή εγχώριων κεφαλαίων η οποία σε όλες τις αναπτυγμένες οικονομίες έρχεται κυρίως μέσα από το θεσμό pensionfunds».

Καταληκτικά ο Διευθύνων Σύμβουλος του Χρηματιστηρίου, Σωκράτης Λαζαρίδης, υπογράμμισε: «Χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου έχουν αναλάβει πρωτοβουλίες στήριξης της επενδυτικής δραστηριότητας. Πρόκειται για ένα μοντέλο που εντάσσεται στην ευρύτερη προσέγγιση για ενίσχυση των ΜμΕ. Κυρίαρχη στόχευση της μελέτης είναι να προσδιορίσει το περιβάλλον που διευκολύνει την αναζωογόνηση και δημιουργία ενός νέου παραγωγικού ιστού στις χώρες που επλήγησαν στα χρόνια της κρίσης».