Το μεγαλύτερο ίσως «απομεινάρι» από τη δεκαετή και πλέον μνημονιακή κρίση άφησε πλέον πίσω η ελληνική οικονομία ανακτώντας αργά χθες το βράδυ την επενδυτική βαθμίδα και από την Moody’s, τον τελευταίο, αλλά και μεγαλύτερο διεθνή οίκο, που καθυστέρησε χαρακτηριστικά να κάνει το μεγάλο βήμα.

Με την ελληνική οικονομία να έχει πλέον το Baa3 ανά χείρας και σταθερή προοπτική, η εξέλιξη στέλνει σήμα στην αγορά πως ο οίκος δεν έχει κάποιο σοβαρό λόγο να καθυστερήσει περαιτέρω κάτι που για πολλούς έπρεπε να είχε ήδη δοθεί, με μια κωλυσιεργία ου σήκωνε αρκετά φρύδια στην επενδυτική κοινότητα τους τελευταίους μήνες.

1

Πλέον η χώρα με την επενδυτική βαθμίδα αλλά και σταθερή προοπτική δύσκολα βέβαια θα πρέπει να προσδοκά, εκτός απροόπτου, σε μια γρήγορη νέα αναβάθμιση εντός του έτους από τον συγκεκριμένο οίκο.

Η ανάκτηση όμως της επενδυτικής βαθμίδας, μετά και την αναβάθμιση έκπληξη από την DBRS πριν από μία εβδομάδα, καλλιεργεί θετικό κλίμα και ενόψει των κινήσεων από τους επόμενους οίκους αλλά και ένα περιβάλλον θετικών προσδοκιών για την αγορά από τη Δευτέρα.

H σφραγίδα της επενδυτικής βαθμίδας και από τη Moody’s, αν και προεξοφλημένη σε ένα βαθμό από την αγορά, τυπικά καθιστά ορατή την ελληνική αγορά σε μια τεράστια δεξαμενή πρόσθετης ζήτησης για ελληνικούς τίτλους, που σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις θα μπορούσαν να κινηθούν στα 6 – 7 δισ. ευρώ.

Το restart της χώρας στο σύμπαν της επενδυτικής βαθμίδας και από την Moody’s συμπίπτει μάλιστα χρονικά με το πολιτικό restart που επιχειρεί η κυβέρνηση, ολοκληρώνοντας χθες τον ανασχηματισμό στη δυσκολότερη ίσως πολιτική στιγμή στην ιστορία της, που δεν στάθηκε ωστόσο εμπόδιο και για τους δύο οίκους στο να δώσουν τις αναβαθμίσεις στη χώρα, με την πρόοδο στα θεμελιώδη και τη συνέπεια στην οικονομική πολιτική να υπερισχύουν έναντι τυχόν προβληματισμών για την πολιτική δυναμική σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.

Την εξέλιξη χαιρέτισε ο Κωστής Χατζηδάκης, κλείνοντας με μια ιδιαίτερα θετική εξέλιξη τον κύκλο της πορείας του στο υπουργείο Οικονομικών αναγνωρίζοντας παράλληλα και τη σημαντική επιτυχία που κατέγραψε η χώρα στις αγορές την Πέμπτη με τη διπλή έκδοση ομολόγων που διενήργησε ο ΟΔΔΗΧ.

Πλέον η προσοχή στρέφεται καθαρά στην Standard & Poor’s στην κρίσιμη αξιολόγηση του Απριλίου. Μια αναβάθμιση τότε θα είναι ένα αξιόλογο Gamechanger για την ελληνική αγορά καθώς η αναβάθμιση από την Moody’s ήταν η μεγάλη εκκρεμότητα, το μεγάλο όμως ζητούμενο παραμένει η όσο το δυνατόν ταχύτερη αναρρίχηση της ελληνικής πιστοληπτικής αξιολόγησης στα σκαλοπάτια των αξιολογήσεων της επενδυτικής βαθμίδας.

Η απόσταση που απομένει για να επιστρέψει στα προ της κρίσης του 2010 επίπεδα παραμένει μεγάλη και εκτιμάται πως θα απαιτηθούν τουλάχιστον 7 χρόνια μέχρις ότου αυτό επιτευχθεί, εκτός κάποιου απροόπτου. Είναι όμως ο σημαντικότερος ίσως στόχος για την ελληνική οικονομία καθώς τότε πια θα μπορούμε να μιλάμε για μια καλά εδραιωμένη επιστροφή στην κανονικότητα.

Αυτό σημαίνει έναν μονόδρομο στην οικονομική πολιτική από τον οποίο δεν θα μπορεί να αποδράσει, ούτε να προβεί σε μεγάλες αποκλίσεις στο μίγμα των μέτρων που απαιτούνται, καμία επόμενη ή μεθεπόμενη κυβέρνηση. Το γεγονός ότι όλα αυτά συντελούνται σε μια περίοδο εντεινόμενης γεωπολιτική αστάθειας περιπλέκει τα πράγματα.

Όπως άλλωστε επισημαίνει και στην έκθεση της η Moody’s τυχόν αξιοσημείωτη επιδείνωση στο γεωπολιτικό ρίσκο στην Ευρώπη που δημιουργεί ανησυχία εξασθένησης της στήριξης από σημαντικούς συμμάχους όπως οι ΗΠΑ θα αποτελούσε μια πιστωτικά αρνητική εξέλιξη με δεδομένη την απουσία αντισταθμιστικών μέτρων τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Πάντως ο οίκος προσμετρά στα θετικά όσον αφορά στην αξιολόγηση το ότι η χώρα έχει ήδη υψηλές αμυντικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ, καθώς αυτό σημαίνει πως δεν θα αναγκαστεί να αυξήσει το ποσοστό της εγείροντας ανησυχία για τη δημοσιονομική της ανθεκτικότητα σε ένα τέτοιο μέτρο, όπως αυτό συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και με μακράν καλύτερη αξιολόγηση σε σχέση με εμάς.

Μεταξύ των επισημάνσεων που κάνει η Moody’s για την ελληνική οικονομία ξεχωρίζουν τα εξής:

1. Τα δημόσια οικονομικά έχουν βελτιωθεί ταχύτερα από τις προσδοκίες του οίκου. Με βάση την ακολουθούμενη πολιτική, τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις που πλέον αποδίδουν καρπούς και ένα σταθερό πολιτικό περιβάλλον η προσδοκία είναι πως η Ελλάδα θα εξακολουθήσει να παράγει επαρκή πρωτογενή πλεονάσματα που με τη σειρά τους θα συνεχίσουν να αποκλιμακώνουν το δημόσιο χρέος. Επιπροσθέτως η υγεία του τραπεζικού συστήματος συνεχίζει να ενδυναμώνεται περιορίζοντας τους κινδύνους. Όπως μάλιστα επισημαίνει ο οίκος τα δημόσια οικονομικά υπεραποδίδουν επί σειρά ετών, ενισχύοντας την πεποίθηση του οίκου ότι το ελληνικό χρέος θα παραμείνει σε πτωτική τροχιά. Ο οίκος μάλιστα αναγνωρίζει το γεγονός ότι υπάρχει πρόοδος στη φοροδιαφυγή, με έσοδα 2 δισ. και περιορισμό του κενού ΦΠΑ, ενώ προσδοκά πως ο περαιτέρω εκσυγχρονισμός των μηχανισμών θα ενισχύσει περαιτέρω αυτή τη διαδικασία.

2. Η χώρα αναμένεται να συνεχίσει να δημιουργεί υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα τα οποία ο οίκος αναμένει πως θα παραμένουν μεταξύ 2& – 2,5% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα.

3. Το χρέος έχει μειωθεί κατά περίπου 50 μονάδες από το 2020 και είναι περίπου 27 μονάδες χαμηλότερα από τα επίπεδα στην εποχή της πανδημίας ενώ αναμένεται να αποκλιμακωθεί περαιτέρω στο 148,3% το 2025 και στο 140,6% το 2026, διατηρώντας μια ευνοϊκή δομή αποπληρωμής με μέση διάρκεια ωρίμανσης 18,8 χρόνια και σταθερό επιτόκιο ενώ η χώρα συνεχίζει το πρόγραμμα πρόωρων αποπληρωμών στον επίσημο τομέα. Με την αποπληρωμή του 2024 θα έχει αποπληρώσει σχεδόν το 61% των χρεών της στο πλαίσιο του GLF, και τα προσεχή χρόνια πρόκειται να αποπληρώσει χρέος που αναμένεται να λήξει στο διάστημα 2033-41.

4. Η σταθερή προοπτική (outlook) αντικατοπτρίζει την ισορροπία μεταξύ του ότι ορισμένες από τις προκλήσεις που ακόμη αντιμετωπίζει η Ελλάδα θα βελτιωθούν με βραδύ ρυθμό αλλά υπάρχουν θετικές προοπτικές που σχετίζονται με τη σταθερότητα των θεσμών και την ακολουθούμενη πολιτική.

5. Στο μέτωπο των προκλήσεων η ολοκλήρωση θεσμικών και αναπτυξιακών μεταρρυθμίσεων θα απαιτήσει χρόνο. Αν και ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ υποχωρεί ταχύτατα τα τελευταία χρόνια, εντούτοις το χρέος παραμένει το υψηλότερο στη συγκεκριμένη ομάδα αξιολογήσεων (Baa3). Ωστόσο οι ελληνικές αρχές αξιοποιούν το μομέντουμ που δημιουργεί το Ταμείο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας για να υλοποιήσουν αναπτυξιακές πολιτικές που υποστηρίζουν τις αξιολογήσεις.

6. Οι αξιολογήσεις αντανακλούν τα οφέλη από τη συμμετοχή της χώρας στο ευρώ αλλά και την απουσία κινδύνου εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη.

7. Το τραπεζικό σύστημα συνεχίζει να ενδυναμώνεται σε όρους κεφαλαιακής επάρκειας και ποιότητας ενεργητικού και θα συγκλίνει με τα ευρωπαϊκά επίπεδα αν και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια θα είναι σε επίπεδα υψηλά. Επιπλέον ο οίκος αναφέρει πως τα κόκκινα δάνεια που έχουν φύγει από τους ισολογισμούς των τραπεζών παραμένουν στην οικονομία και βρίσκονται στα χέρια των servicers. Η επιμονή αυτών των δανείων είναι ένα φρένο στην οικονομική ανάπτυξη αλλά και ένας δυνητικός κίνδυνος εξαιτίας των κρατικών εγγυήσεων με τον οίκο να σημειώνει πάντως πως καμία εγγύηση δεν έχει κτυπήσει τα τελευταία πέντε χρόνια. Τα κέρδη αναμένεται να βρουν υποστήριξη από την πιστωτική επέκταση και τον περαιτέρω εξορθολογισμό στα κόστη των τραπεζών.

8. Η ολοκλήρωση θεσμικών και αναπτυξιακών μεταρρυθμίσεων θα απαιτήσει χρόνο. Αν και η ανάπτυξη είναι ισχυρή λόγω και των κονδυλίων του ΤΑΑ είναι πιθανόν να αποδυναμωθεί όταν θα ολοκληρωθεί το ΤΑΑ. Τα δυσμενή δημογραφικά θα ενισχύσουν την πίεση στην ανάπτυξη παρά την προσπάθεια της κυβέρνηση να αυξήσει τα ποσοστά συμμετοχής στην αγορά εργασίας. Ταυτόχρονα, παρά τη μείωση το χρέος θα παραμείνει ένα από τα υψηλότερα.

9. Ωστόσο, οι ελληνικές αρχές αξιοποιούν το θετικό μομέντουμ που δημιουργεί το ΤΑΑ για να υλοποιήσουν αναπτυξιακές πολιτικές που στηρίζουν τις τρέχουσες αξιολογήσεις και αυτό αποτελεί μια επιλογή που περιορίζει τα πτωτικά ρίσκα στις αξιολογήσεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν οι ανωτέρω αδυναμίες.

10. Εάν η αναπτυξιακή δυναμική μεσοπρόθεσμα αποδειχθεί καλύτερη των τρεχουσών προσδοκιών ή/και καταγραφεί επιτάχυνση σε μεταρρυθμίσεις όπως η επιτάχυνση στη διαδικασία απονομής δικαιοσύνης ή που διευρύνουν την παραγωγική διάρθρωση της οικονομίας θα στήριζε την περαιτέρω αναβάθμιση της οικονομίας.

Πιστωτικά θετική θα ήταν και περαιτέρω μείωση του χρέους, πέραν εκείνης που σήμερα αναμένεται. Αντίθετα, οποιαδήποτε απόκλιση ή ανατροπή από τις πολιτικές που ακολουθούνται έως τώρα ή εάν αποδειχθεί πως μεταρρυθμίσεις που μέχρι τώρα έχουν γίνει δεν αποδίδουν τα αναμενόμενα ως προς την ανάπτυξη θα προκύψει πίεση στις αξιολογήσεις.

Για παράδειγμα σοβαρές ενδείξεις για ουσιαστική δημοσιονομική επιδείνωση με διατηρήσιμα χαρακτηριστικά, ή/και επιδείνωση στον τραπεζικό τομέα θα προκαλούσε υποβάθμιση όπως επίσης και τυχόν οπισθοχώρηση από μεταρρυθμίσεις.

Διαβάστε επίσης

Moody’s: Έδωσε την επενδυτική βαθμίδα στην Ελλάδα – Αναβάθμιση στο Baa3

Χατζηδάκης για αναβάθμιση από Moody’s: H Ελλάδα αφήνει πίσω το παρελθόν, εφαλτήριο για περαιτέρω άνοδο