Σημαντική πρόοδο, πάνω από τους στόχους του προϋπολογισμού αναμένει το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής για το περσινό έτος. Παρά τη νέα εκτίμηση της κυβέρνηση για πρωτογενές πλεόνασμα στο 3,5% αντί για 2,5%, το Γραφείο εκτιμά πως μπορεί τελικά το πλεόνασμα να «κλειδώσει» ελάχιστα πάνω και αυτό αυτόν τον στόχο.

Όπως σημείωσε ο επικεφαλής του, καθηγητής Ιωάννης Τσουκαλάς, ο όποιος δημοσιονομικός χώρος θα πρέπει να κατευθυνθεί σε μειώσεις φόρων και του μη μισθολογικού κόστους (όπως οι ασφαλιστικές εισφορές) και όχι σε παροχές και επιστροφή του 13ου και 14ου μισθού στο δημόσιο.

1

Παράλληλα, αναφέρει πως η ρήτρα διαφυγής για την εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από το έλλειμμα δεν δημιουργεί δημοσιονομικό χώρο για την Ελλάδα.

Ωστόσο, σημειώνει πως η χώρα μας θα μπορεί να επωφεληθεί στηρίζοντας την αμυντική της βιομηχανία, καθώς η Ευρώπη έχει συμφωνήσει για ένα πρόγραμμα ύψους 800 δις ευρώ, εκ των οποίων τα 150 δις θα προέλθουν από κοινό ευρωπαϊκό δανεισμό.

Τα «κλειδιά» για την ελληνική οικονομία

Σύμφωνα με τη νέα έκθεση για το δ’ τρίμηνο, η Ελληνική οικονομία έχει χτίσει ένα συμπαγές τείχος οικονομικής και πολιτικής σταθερότητας, συνεχίζοντας και κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2024 τη σταθερή πορεία βελτίωσης των μακροοικονομικών και δημοσιονομικών μεγεθών.

Κλειδί παραμένουν οι επενδύσεις και η παραγωγικότητα με έμφαση σε εξαγωγικούς τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας, σε συνδυασμό με την επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων σε όλο το φάσμα της οικονομίας.

Η Ελληνική οικονομία το 2024 κατέγραψε υπερδιπλάσιο ρυθμό ανάπτυξης σε σχέση με την Ευρωζώνη, καθώς το ΑΕΠ της Ελλάδας συνολικά για το έτος αυξήθηκε κατά 2,3%, ενώ παρουσίασε αύξηση 2,6% το τέταρτο τρίμηνο του 2024 σε σχέση με το τέταρτο τρίμηνο του 2023, σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ.

Σε αυτή την σημαντικά θετική επίδοση του ΑΕΠ συνετέλεσαν η αύξηση των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών (3,6% συνολικά, 5,9% για υπηρεσίες και 1,6% για αγαθά) και η αύξηση των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου κατά 9,0%.

Η ιδιωτική κατανάλωση παρουσίασε μικρή επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης καταγράφοντας 0,8% ετησίως για το τέταρτο τρίμηνο του 2024, ενώ για το 2024 συνολικά εξακολουθεί να παρουσιάζει ανθεκτικότητα με τον ρυθμό αύξησης να καταγράφεται στο 2,1%. Αρνητική ήταν η συμβολή της δημόσιας κατανάλωσης (-3,4%) και των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών (αύξηση 2,4% συνολικά).

Ο οίκος Moody’s, ο τελευταίος από τους τρεις μεγάλους οίκους αξιολόγησης, αναβάθμισε το αξιόχρεο της χώρας στην κατηγορία της επενδυτικής βαθμίδας, ενώ είχε προηγηθεί η αναβάθμιση εντός της επενδυτικής βαθμίδας από τους οίκους Scope και DBRS. Οι αναβαθμίσεις του αξιόχρεου της Ελλάδας δημιουργούν ευνοϊκότερες συνθήκες χρηματοδότησης για το σύνολο της εθνικής οικονομίας.

Οι επενδύσεις και η παραγωγικότητα με έμφαση σε εξαγωγικούς τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας σε συνδυασμό με επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων σε όλο το φάσμα της οικονομίας αποτελούν τον μοχλό για την βελτίωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο παρουσιάζει επιδείνωση για το 2024, και την ταχύτερη σύγκλιση του πραγματικού εισοδήματος των πολιτών προς τον μέσο όρο της Ευρωζώνης.

Το κενό στην είσπραξη οφειλών

Το Κενό Είσπραξης Οφειλών προς τη Φορολογική Διοίκηση, το οποίο μετρά τη διαφορά ανάμεσα στη φορολογική επιβάρυνση που επιβάλλεται στους φορολογούμενους και το βάρος που εκείνοι τελικά αναλαμβάνουν, διαμορφώθηκε το 2024 στο 0,8%, αγγίζοντας το χαμηλότερο ποσοστό από το 2000 και αντανακλώντας την ενίσχυση της εισπρακτικής απόδοσης της Φορολογικής Διοίκησης.

Το ποσοστό αυτό προκύπτει από τη διαφορά μεταξύ του «μέσου φορολογικού συντελεστή», ο οποίος ορίζεται ως το σύνολο του απαιτητού ποσού από τη Φορολογική Διοίκηση εντός του έτους προς το ΑΕΠ, και του «αποτελεσματικού φορολογικού συντελεστή», ο οποίος ορίζεται ως το σύνολο των εισπράξεων της Φορολογικής Διοίκησης εντός του έτους προς το ΑΕΠ.

Η εξέλιξη του Κενού Είσπραξης είναι καθοριστικός παράγοντας για την πορεία του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου, όπως αυτό συσσωρεύεται με την πάροδο των ετών μέχρι να αγγίξει τα 106,3 δισ. ευρώ το 2024.

Χαρακτηριστικό είναι ότι μετά το 2015 το Κενό Είσπραξης παρουσιάζει μείωση (με εξαίρεση το 2020 που αυξήθηκε λόγω των οικονομικών επιπτώσεων της κρίσης του COVID-19), ενώ το ίδιο χρονικό διάστημα ο ρυθμός αύξησης του συνολικού ληξιπρόθεσμου σταδιακά μειώνεται.

Το 2024 μάλιστα, που το Κενό Είσπραξης αγγίζει το χαμηλότερό του σημείο (0,8%), παρατηρείται μείωση του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου σε ετήσια βάση κατά 7%.

Το μεγαλύτερο μέρος του Κενού Είσπραξης σε όλα τα έτη της περιόδου 2000-2024 πηγάζει από τις μη φορολογικές οφειλές και τα πρόστιμα (57,3% κατά μέσο όρο). Ακολουθούν οι έμμεσοι φόροι με μέσο ποσοστό συμμετοχής 24,3%, ενώ τη μικρότερη συμμετοχή στη διαμόρφωση του Κενού Είσπραξης έχουν οι άμεσοι φόροι (18,4%).

Ανησυχία για τους δασμούς Τραμπ

Η παγκόσμια οικονομία κλυδωνίζεται εξαιτίας της εντεινόμενης γεωπολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας που πηγάζει από τον φόβο ενός απρόβλεπτου εμπορικού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ, ΕΕ και Κίνας.

Μία ενδεχόμενη ειρηνευτική συμφωνία στην Ουκρανία θα αφαιρούσε μία σημαντική πηγή παγκόσμιας γεωπολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας και συνακόλουθα θα αποτελούσε παράγοντα που θα συνεισφέρει θετικά στην μελλοντική ανάπτυξη στην Ευρώπη και κατ’ επέκταση και στη χώρα μας.

Οι προστατευτικές πολιτικές και οι δασμοί απειλούν το παγκόσμιο εμπόριο, ενώ οι γεωπολιτικές εντάσεις επιβαρύνουν τις εφοδιαστικές αλυσίδες, ενισχύοντας τον πληθωρισμό.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε, στο πλαίσιο της ενίσχυσης της αμυντικής αυτονομίας της ΕΕ, σε ένα πακέτο αμυντικών δαπανών ύψους 800 δισ. ευρώ σε βάθος τετραετίας που θα χρηματοδοτηθεί με 150 δισ. ευρώ από Ευρωπαϊκό δανεισμό μέσω του εργαλείου SAFE, και τους εθνικούς προϋπολογισμούς με την ευελιξία που θα δοθεί με την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής.

Η ιστορική συμφωνία στην Γερμανική Βουλή για την χαλάρωση του φρένου χρέους, οδηγεί σε μία πρωτόγνωρη για την χώρα αυτή δημοσιονομική επέκταση ύψους 500 δισ. ευρώ, αφενός δημιουργώντας προσδοκίες ανάκαμψης από την στασιμότητα για την μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης και αφετέρου σηματοδοτώντας αλλαγή μοντέλου της οικονομικής πολιτικής της χώρας αυτής, με ευνοϊκές συνέπειες για την Ευρωπαϊκή και Ελληνική οικονομία.

Στο ιδιαίτερα ρευστό αυτό γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον που διαμορφώνεται σε διεθνές επίπεδο, το Γραφείο αξιολογεί ως πρώτη προτεραιότητα την συνέχιση της ταχείας μείωσης του δημοσίου χρέους η οποία ενισχύει την εκλαμβανόμενη αξιοπιστία της οικονομικής πολιτικής (επισημαίνουμε ότι ένας παράγοντας που οδήγησε στις πρόσφατες αναβαθμίσεις από τους οίκους αξιολόγησης ήταν η πορεία του δημόσιου χρέους).

Σε αυτό το πλαίσιο, ο δημοσιονομικός χώρος ο οποίος δύναται να προκύψει από την Ευρωπαϊκή συμφωνία για τις αμυντικές δαπάνες θα μπορούσε, ανάλογα με το εύρος που θα έχει, να αξιοποιηθεί επίσης για πολιτικές που ενισχύουν την παραγωγική δυναμικότητα της Ελληνικής οικονομίας όπως η ελάφρυνση των φορολογικών βαρών της μισθωτής εργασίας.

Οι επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου Τραμπ στην Ελλάδα

Σύμφωνα με την έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής οι αρνητικές επιπτώσεις των δασμών Τραμπ και του εμπορικού πολέμου που έχει ξεσπάσει είναι οι εξής:

1. Ο κλιμακούμενος εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ, θα επιβραδύνει την ανάπτυξη της Ευρωζώνης με αρνητικές συνέπειες για την δυναμική ανάπτυξης της Ελληνικής οικονομίας.

2. Η πρωτόγνωρη οικονομική αβεβαιότητα που πηγάζει από το νέο καθεστώς οικονομικής πολιτικής των ΗΠΑ μπορεί να μειώσει την εμπιστοσύνη καταναλωτών και επιχειρήσεων για τις προοπτικές

3. της Ευρωπαϊκής οικονομίας όπως και την ανάληψη επενδυτικού ρίσκου, με δυσμενείς συνέπειες για τις ελληνικές εξαγωγές, την κατανάλωση και τις επενδύσεις.

4. Λαμβάνοντας υπόψη την κόπωση του ρυθμού αύξησης των επενδύσεων για το 2024, πιθανές καθυστερήσεις στην εκτέλεση επενδυτικών έργων του Ταμείου Ανάκαμψης θα μπορούσαν να επιβραδύνουν την αναπτυξιακή δυναμική για το 2025.

5. Ο παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος που ξεσπά ενδέχεται να αυξήσει σημαντικά τις διακυμάνσεις στις τιμές ενέργειας, πρώτων υλών και συνολικά το κόστος της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας,

6. πυροδοτώντας ένα νέο κύμα πληθωρισμού με αρνητικές συνέπειες για το διαθέσιμο εισόδημα, την κατανάλωση, αλλά και την προοπτική απόσυρσης της νομισματικής σύσφιξης.

7. Η επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου ενδέχεται να οδηγήσει σε ανακατεύθυνση των εμπορικών ροών (trade flows redirections) αυτών των μετάλλων (και προϊόντων αυτών) προς την Ευρώπη. Εάν δεν αντιμετωπιστεί από την EE με ανάλογη πολιτική δασμολογικής προστασίας, αυτό το γεγονός μπορεί να προκαλέσει πλήγμα στην ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών (και ελληνικών) επιχειρήσεων χάλυβα και αλουμινίου με αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη.

Διαβάστε επίσης:

ΗΠΑ: Οριακή μείωση των αρχικών αιτήσεων επιδόματος ανεργίας

Παπασταύρου για Chevron: Ενισχύεται η ΑΟΖ της χώρας μας – Εντός 2025 οι διαδικασίες για τις έρευνες

Δούκας: «Συνεχίζει τα fake news o Κώστας Μπακογιάννης»