Νουριέλ Ρουμπινί στο mononews.gr: Στο σωστό δρόμο ο Μητσοτάκης, «ευλογία» για την Ευρώπη ο Τραμπ

«Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη έχει κάνει πολύ καλή δουλειά», τονίζει ο Νουριέλ Ρουμπινί, ο Αμερικανός οικονομολόγος που πριν από χρόνια είχε γίνει γνωστός ως «Dr Doom», επειδή προέβλεψε τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-09, αλλά και για τις συχνά απαισιόδοξες προβλέψεις του.

Σήμερα, όμως, κι ενώ ολόκληρος ο πλανήτης κρατά την αναπνοή του προσπαθώντας να διαβλέψει την επόμενη κίνηση του Αμερικανού προέδρου και τις συνέπειες που θα έχει, ο κ. Ρουμπινί εμφανίζεται πιο αισιόδοξος από ποτέ για το μέλλον και την ανάπτυξη.

Και πιστεύει πως το «σοκ Τραμπ» μπορεί να λειτουργήσει καταλυτικά για την Ευρώπη, αφυπνίζοντάς την από τον λήθαργο.

Συναντήσαμε τον «Dr Βoom», λοιπόν, όπως αποκαλείται πλέον, στο κέντρο της Αθήνας και συγκεκριμένα στο εστιατόριο Athenee στο Σύνταγμα, και στην αποκλειστική συνέντευξή του στο mononews.gr δηλώνει ιδιαίτερα θετικός για την πορεία των πραγμάτων στην Ελλάδα, τονίζοντας ότι η σημερινή κυβέρνηση βρίσκεται στον σωστό δρόμο.

Τα μακροοικονομικά, όπως λέει, σταθεροποιήθηκαν, τα χρέη και τα προβλήματα του παρελθόντος έχουν τακτοποιηθεί, έχουν ξεκινήσει να γίνονται μεταρρυθμίσεις.

«Υπάρχουν κι άλλα, φυσικά, που πρέπει να γίνουν, αλλά αυτό δεν ισχύει μόνο για την Ελλάδα ή την Ευρώπη, αλλά και για πολλά άλλα μέρη του κόσμου», επισημαίνει.

Ωστόσο, η ελληνική οικονομία αναπτύσσεται ταχύτερα, στην πραγματικότητα με διπλάσιο ρυθμό από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, επομένως [η κυβέρνηση Μητσοτάκη] είναι στον σωστό δρόμο, λέει εμφατικά.

Ο κ. Ρουμπινί, χειμαρρώδης στον λόγο του, δεν διστάζει, μάλιστα, να πει για τον ίδιο τον πρωθυπουργό, τον κ. Μητσοτάκη, πως πρόκειται για έναν πολύ προσεκτικό, πολύ «ψαγμένο», πολύ προσγειωμένο άνθρωπο, που καταλαβαίνει από οικονομικά και επιχειρήσεις κι έχει τις σωστές ιδέες.

Την ίδια στιγμή, περνώντας εκτός ελληνικών συνόρων, ο διάσημος οικονομολόγος, χαρακτηρίζει ακραίες και απερίσκεπτες τις πρώτες κινήσεις που έκανε ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, με τους δασμούς, πριν υπαναχωρήσει σε μεγάλο βαθμό με εξαίρεση την Κίνα. Ωστόσο, όπως είχε προβλέψει ο ίδιος από τον Δεκέμβριο -και νωρίτερα- και αποδεικνύεται από τις εξελίξεις, υπάρχουν τέσσερις προστατευτικές δικλίδες που θα περιορίσουν στην πράξη την πολιτική Τραμπ:

α) η πολιτική της πειθαρχίας στις αγορές (όχι τα χρηματιστήρια, αλλά τα ομόλογα, τα πιστωτικά περιθώρια και το δολάριο),

β) η ανεξαρτησία της Fed, η οποία και αποδεικνύεται από το γεγονός ότι δεν φαίνεται να είναι διατεθειμένη να παίξει το παιχνίδι του Τραμπ,

γ) οι συνετοί σύμβουλοι στο επιτελείο του Aμερικανού προέδρου που αποκλιμακώνουν την κατάσταση και

δ) μια ισχνή πλειοψηφία στο Κογκρέσο επιφυλακτική μπροστά στην προοπτική ενός ανοικτού εμπορικού πολέμου.

Σε ό,τι αφορά τον εμπορικό πόλεμο με την Κίνα και το «παιχνίδι» ισχύος (σ.σ. ποιος θα υποχωρήσει πρώτος, στην πραγματικότητα) μεταξύ Τραμπ και Σι Τζινπίνγκ, ο Νουριέλ Ρουμπινί τονίζει πως με δασμούς 145% για τα κινεζικά προϊόντα και 125% για τα αμερικανικά, όχι μόνο δεν υπάρχει εμπόριο, αλλά το μόνο σίγουρο είναι μια αμοιβαία εξασφαλισμένη οικονομική καταστροφή.

Για να υπάρξει, από την άλλη, συμφωνία με την Ευρώπη και όλους τους υπόλοιπους μεγάλους εμπορικούς εταίρους, το deal, όπως λέει, δεν θα είναι μόνο εμπορικό, αλλά θα περιλαμβάνει κι άλλες παραχωρήσεις, όπως η αύξηση των αμυντικών δαπανών, η αγορά περισσότερων αμερικανικών αμυντικών συστημάτων, η αγορά περισσότερου αμερικανικού LNG, η αγορά περισσότερων αγροτικών προϊόντων. Με τους δασμούς να κλείνουν τελικά γύρω στο 10%.

«Ό,τι καλύτερο θα μπορούσε να συμβεί στην Ευρώπη»

«Μπορεί να ακούγεται προκλητικό, ναι, αλλά το σοκ που προκάλεσε ο Τραμπ είναι ό,τι καλύτερο θα μπορούσε να συμβεί στην Ευρώπη», υπογραμμίζει, αιφνιδιάζοντας.

Τι πρέπει να δώσει η Ευρώπη; Η Ευρώπη θα πρέπει να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες, από 2% του ΑΕΠ και πάνω -οι Αμερικανοί θα ζητήσουν 3%, εκτιμά ο κ. Ρουμπινί. Ήδη η Ελλάδα, υπενθυμίζει, ανακοίνωσε ότι θα δαπανήσει 25 δισ. ευρώ για αμυντικές δαπάνες σε 12 χρόνια, που είναι 1% του ΑΕΠ.

Τα παράπονα των Αμερικανών ήταν δύο, επισημαίνει. Το ένα είχε να κάνει με την οικονομική συνεισφορά στο ΝΑΤΟ -όπου έχουν δίκαιο οι Αμερικανοί, λέει- και το δεύτερο είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη που να βασίζεται υπερβολικά στις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ.

«Πρέπει να γίνει ένα rebalancing των εμπορικών ανισορροπιών», υπογραμμίζει «Όμως αν καταλήξεις σε δασμούς 10%, αγοράζεις περισσότερα αμερικανικά αγαθά, δαπανάς περισσότερα για άμυνα, μειώσεις τη σχέση με την Κίνα στην υψηλή τεχνολογία, επενδύσεις λίγο περισσότερο στις ΗΠΑ, στην ενέργεια, όπου οι τιμές παρεπιμπτόντως είναι χαμηλές στους ενεργοβόρους κλάδους», τότε μπορεί να υπάρξει άμεσα συμφωνία.

Στην ερώτηση πότε βλέπει να επιτυγχάνεται ένα deal μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης, ο ίδιος απαντά σε τρεις μήνες. Ωστόσο, όπως λέει, με τη συμφωνία που ο ίδιος προτείνει, θα μπορούσε να υπογραφεί ακόμη και αύριο.

Δολάριο – ευρώ

Πώς βλέπει, όμως, την πορεία της ισοτιμίας ευρώ-δολαρίου τους επόμενους μήνες;

Ο κόσμος, λέει, πίστευε πως οι δασμοί θα οδηγούσαν σε ένα ισχυρότερο δολάριο, αλλά αντ’ αυτού οδήγησαν σε υποχώρηση του δολαρίου, επειδή οι ξένοι επενδυτές έχασαν χρήματα στο χρηματιστήριο, όπως και οι Αμερικανοί, αλλά άρχισαν να χάνουν επίσης χρήματα και όταν τα ομόλογα άρχισαν να ανεβαίνουν και τα πιστωτικά spread άρχισαν επίσης να ανεβαίνουν. Όταν, λοιπόν, οι ξένοι επενδυτές άρχισαν να χάνουν χρήματα και από μετοχές και από ομόλογα και από credit spreads, τράβηξαν χρήματα από τις αμερικανικές αγορές, με αποτέλεσμα να πέσει το δολάριο. Όμως ένα ισχυρό δολάριο, ούτως ή άλλως, θα έπληττε την ανταγωνιστικότητα των αμερικανικών εξαγωγών, υπογραμμίζει. Οπότε οι Αμερικανοί προτιμούν ένα ασθενέστερο δολάριο.

Η εκτίμησή του είναι ότι το δολάριο με την πάροδο του χρόνου θα είναι πιο αδύναμο από το ευρώ. Εξαρτάται, βεβαίως, από πολλούς παράγοντες, αλλά ο ίδιος εκτιμά ότι οι φορείς χάραξης πολιτικής δεν θα εμποδίσουν την έκβαση ενός τέτοιου σεναρίου.

Wall Street και S&P

Σε ό,τι αφορά την πορεία του S&P το επόμενο διάστημα, ο Νουριέλ Ρουμπινί λέει ότι αυτό θα εξαρτηθεί από το αν θα υπάρξει ύφεση στις ΗΠΑ ή και στον κόσμο. Ωστόσο, όπως λέει, ο ίδιος αυτή τη φορά αν μη τι άλλο είναι πιο αισιόδοξος από τη Wall Street. Οι πιθανότητες που δίνει ο κ. Ρουμπινί στο ενδεχόμενο ύφεσης είναι 60% να μην υπάρξει ύφεση στις ΗΠΑ και 40% να υπάρξει.

Η σύνεση φαίνεται να επικρατεί, τονίζει, με εξαίρεση την Κίνα. Ωστόσο, ακόμη και στην περίπτωση της Κίνας, έχει αρχίσει ήδη να μπαίνει νερό στο κρασί, καθώς οι δασμοί δεν πλήττουν μόνο τα κινεζικά προϊόντα, αλλά πλήττουν και όσους αγοράζουν iPhone, τα κέρδη της Apple, της Nvidia και όλων των άλλων.

Τα τρία πιθανά σενάρια

Εν τέλει, κατά τον Νουριέλ Ρουμπινί, τα σενάρια είναι τρία:

1) Να υπάρξει συμφωνία με όλους τους εμπορικούς εταίρους, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, στην οποία περίπτωση θα έχουμε σίγουρα παγκόσμια επιβράδυνση, αλλά όχι ύφεση. Επιβράδυνση στις ΗΠΑ, μεγαλύτερη στον υπόλοιπο κόσμο. Θα είναι μία περίπτωση ομαλής προσγείωσης της οικονομίας.

2) Να μην υπάρξει συμφωνία καμία συμφωνία, ούτε με την Κίνα, οπότε θα υπάρξει σίγουρη σοβαρή ύφεση τόσο στις ΗΠΑ όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Αν οι δασμοί για την Κίνα παραμείνουν πάρα πολύ υψηλοί, θα ζημιωθεί η ανάπτυξη. Στην Κίνα, όμως, μπορεί να υπάρξει νομισματική παρέμβαση και μέτρα στήριξης της οικονομίας, ενώ στις ΗΠΑ, η Fed δεν πρόκειται να πάρει μέτρα στήριξης της οικονομίας, το δολάριο ίσως αποδυναμωθεί λίγο, αλλά όχι αρκετά για να κάνει τη διαφορά, και δεν θα υπάρξουν δημοσιονομικά μέτρα. Αν συνεχιστεί ο εμπορικός πόλεμος με την Κίνα, αλλά όχι με τον υπόλοιπο κόσμο, θα υπάρξει η χειρότερη οικονομική επιβράδυνση, αν και όχι τόσο μεγάλη όσο θα ήταν αν κηρυσσόταν παγκόσμιος εμπορικός πόλεμος.

Στην περίπτωση αυτή, θα έκλεινε η χρονιά πιθανότατα με 1-2 τρίμηνα αρνητικής ανάπτυξης στις ΗΠΑ και οι δύο πλευρές θα εξαναγκάζονταν να βρουν τρόπο να προχωρήσουν σε διαπραγματεύσεις στο τέλος της χρονιάς, λόγω του πλήγματος στην ανάπτυξη και των δύο, αλλά και των πληθωριστικών πιέσεων στις ΗΠΑ.

3) Το τρίτο σενάριο και πιο πιθανό είναι να υπάρξει συμφωνία με την Ευρώπη, τον Καναδά, το Μεξικό, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα, την Ταϊβάν, την Ινδία και άλλες χώρες, με τους δασμούς να διαμορφώνονται κατά μέσον όρο στο 10%. Αυτό θα δημιουργήσει κάποιους περιορισμούς στο εμπόριο, αλλά όχι σοβαρό πρόβλημα σε επίπεδο ανάπτυξης και πληθωρισμού.

Από τα τρία σενάρια, ο ίδιος θεωρεί πιο πιθανό το τρίτο, να υπάρξει δηλαδή συμφωνία με όλους, πλην της Κίνας για φέτος.

Τι μπορεί να ασκήσει πίεση στον Τραμπ

Αυτό που θα πιέσει τον Τραμπ δεν θα είναι, σε καμία περίπτωση, το χρηματιστήριο, όπου το 80% των μετοχών αφορά μόλις ένα 10% του κόσμου, τονίζει ο κ. Ρουμπινί, Αντίθετα, οι αποδόσεις των ομολόγων και τα πιστωτικά περιθώρια επηρεάζουν τα στεγαστικά δάνεια, τα δάνεια σπουδών, τα καταναλωτικά δάνεια, τα νοικοκυριά, τις μεγάλες επιχειρήσεις, το κόστος κεφαλαίου, όλο τον κόσμο.

Αυτό που πιέζει τον Τραμπ είναι τα ομόλογα. Το χρηματιστήριο είχε ήδη αρχίσει να περνά, κατά την άποψή του, σε έδαφος πέρα από τη διόρθωση, σε bear market, και πριν από τους δασμούς.

«Boom» αισιοδοξίας

Γιατί, όμως, ο ίδιος είναι τόσο αισιόδοξος σήμερα; «Ένα μέρος της αισιοδοξίας μου αφορά τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές», λέει.

«Θεωρώ ότι βρισκόμαστε κοντά στη μεγαλύτερη τεχνολογική επανάσταση στην ανθρώπινη ιστορία», χάρη στην Τεχνητή Νοημοσύνη (AI), εξηγεί. Και σε αυτήν την εξέλιξη, οι ΗΠΑ θα έχουν την πρωτοκαθεδρία, με την Κίνα να ακολουθεί από κάποια απόσταση και όλους τους υπόλοιπους, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης, να μένουν πίσω.

«Η ανάπτυξη, από λογαριθμική που ήταν, γίνεται εκθετική για πρώτη φορά στην Ιστορία», εξηγεί. «Εκθετική ανάπτυξη σημαίνει τεράστια ανάπτυξη, τεράστια ανεργία επίσης, πρόβλημα που θα λυθεί με τη φορολόγηση των κερδισμένων, ώστε να δοθούν χρήματα σε αυτούς που θα χάσουν», εξηγεί.

Σε ό,τι αφορά τον αγώνα κυριαρχίας ΗΠΑ – Κίνας στον τεχνολογικό τομέα, εκθετική ανάπτυξη σημαίνει ότι η απόσταση μεταξύ πρώτου και δεύτερου μεγαλώνει ολοένα περισσότερο, γεγονός που θα λειτουργήσει υπέρ των ΗΠΑ.

Πού βρίσκεται σε όλο αυτό η Ευρώπη;

«Η Ευρώπη γερνάει. Η Ευρώπη δεν καινοτομεί, έχει μείνει πίσω. Έχει ήπια ισχύ, επηρεάζεται από το ενεργειακό σοκ της Ρωσίας, από την κατάσταση που επικρατεί στη Μέση Ανατολή, από την αποσύζευξη ΗΠΑ – Κίνας», λέει, προσθέτοντας ωστόσο: Τα καλά νέα είναι ότι τώρα της δίνεται η δυνατότητα να αλλάξει.

«Η Ευρώπη χρειαζόταν την κρίση Τραμπ για να ξυπνήσει», λέει χαρακτηριστικά.

«Στην Ευρώπη δεν υπάρχει μία αγορά, υπάρχουν 27», εξηγεί, «με περισσότερους περιορισμούς απ’ ό,τι μεταξύ Ευρώπης και Δύσης».

«Το πρόβλημα της Ευρώπης είναι εγχώριο», τονίζει. «Στην πραγματικότητα, ο Τραμπ είναι ευλογία. Ακούγεται σαν κατάρα, αλλά είναι ευλογία. Είναι ένα καμπανάκι αφύπνισης για να μεταρρυθμιστεί. Να ολοκληρώσει την ένωση των κεφαλαιαγορών, να δημιουργήσει μια ένωση αποταμιεύσεων και επενδύσεων, να ολοκληρώσει την τραπεζική ένωση, να παρέχει κεφάλαια για startups, να καινοτομήσει».

«Στην Ευρώπη, το κομμάτι που λείπει είναι μεταξύ βασικής έρευνας και εμπορικών εφαρμογών. Πρέπει να καινοτομείς», εξηγεί.

«Η Ευρώπη χαρακτηρίζεται από τρία στοιχεία: Γήρανση του πληθυσμού, πολύ ακριβή ενέργεια, έλλειψη καινοτομίας», διευκρινίζει ο κ. Στέλιος Ζαββός που συμμετείχε στη συζήτηση, με καταλυτικές παρεμβάσεις.

Τι μπορεί να γίνει; Σύμφωνα με τον Νουριέλ Ρουμπινί, η Ευρώπη πρέπει να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες, να αγοράσει αμυντικά συστήματα και από τις ΗΠΑ, αμερικανικό φυσικό αέριο, LNG, να επενδύσει στις ΗΠΑ.

«Ο Αμερικανός φορολογούμενος επιδοτεί εδώ και χρόνια την παραγωγή φθηνής ενέργειας με πλεόνασμα για να πουλά και στην Ευρώπη. Επιδοτούσε, δηλαδή, εξαγωγές φθηνής ενέργειας στην Ευρώπη […] Και οι ΗΠΑ είναι πιο σταθερή και αξιόπιστη πηγή ενέργειας από τη Ρωσία», σημειώνει.

«Ο Τραμπ δεν θέλει τη διάλυση του ΝΑΤΟ. Ούτε να παραχωρήσει την Ευρώπη στη Ρωσία. Γιατί να θέλει κάτι τέτοιο; Θα ήταν τρελό. [….] Ούτε πρόκειται να εγκαταλείψει την Ουκρανία, γιατί θέλει τους φυσικούς πόρους της», προσθέτει.

Ο Τραμπ θέλει να ξαναχτίσει με κάποιον τρόπο τη βορειοατλαντική συμμαχία, πάνω σε πιο γερές βάσεις, τόσο σε επίπεδο ασφάλειας όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Και ΗΠΑ και Ευρώπη μπορούν να παραμείνουν καλοί σύμμαχοι, καταλήγει.

Διαβάστε επίσης:

Τα απλά, τα περίπλοκα, τα λίγα, τα πολλά που θέλει ο Τραμπ

Νουριέλ Ρουμπινί: Η τεχνολογία θα ακυρώσει τους δασμούς του Trump

J.P. Morgan: Εκρηκτικό «κοκτέιλ» στις αγορές το πρώτο εξάμηνο