Σφίγγει το δημοσιονομικό «λουρί» από το 2025 η Ευρώπη, καθώς μετά από σχεδόν 5 χρόνια, επιστρέφουν οι αυστηροί κανόνες για το έλλειμμα και το δημόσιο χρέος.

Στην πράξη δεν αλλάζουν οι στόχοι του υφιστάμενου πλαισίου που προβλέπουν «ταβάνι» στο έλλειμμα στο 3% και ανώτατο όριο χρέος στο 60% του ΑΕΠ, ωστόσο επέρχονται σημαντικές αλλαγές, όπως για παράδειγμα στο πως θα πρέπει να μειώνεται το δημόσιο χρέος για κάθε χώρα, αλλά και ότι οι δημοσιονομικοί στόχοι θα τίθενται με βάση τις δαπάνες και όχι το δημοσιονομικό ισοζύγιο.

Οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες έχουν συμφωνηθεί σε επίπεδο Υπουργών Οικονομικών και απομένει η τυπική ψήφισή τους από την ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στα τέλη Απριλίου.

«Κλειδί» οι δαπάνες

Τον πλέον σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του προϋπολογισμού και της δημοσιονομικής πολιτικής θα παίζει από το 2025 ο δείκτης δαπανών, δηλαδή το πόσο θα δαπανά κάθε χρόνο η χώρα μας για να μειώνει σταθερά το δημόσιο χρέος της.

Σύμφωνα με τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες, τα κράτη με χρέος πάνω από 90% (όπως η Ελλάδα) θα πρέπει να πετυχαίνουν μείωση 1%, ενώ εκείνα με δημόσιο χρέος μεταξύ 60% και 90%, θα πρέπει να μειώνουν το χρέος τους κατ’ ελάχιστο 0,5%.

Αν ίσχυαν και το 2025 οι σημερινοί δημοσιονομικοί κανόνες, τότε η Ελλάδα θα έπρεπε να μειώνει κάθε χρόνο το χρέος της κατά 4% με 5%.

Παράλληλα, μειώνονται και οι ελάχιστες απαιτήσεις για περιορισμό των δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Για την Ελλάδα το ανώτατο όριο του ελλείμματος από 0,5% – 0,7% σήμερα, με τους νέους κανόνες διαμορφώνεται στο 1,5 % του ΑΕΠ. Όπως εξήγησε ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης στη Βουλή, το 2023 ήμασταν στο 2,3% και με βάση τις τελευταίες προβλέψεις της Ε. Επιτροπής το 2024 θα είμαστε στο 1,3%, δηλαδή κάτω από το όριο που τίθεται.

Πότε θα μοιράζονται παροχές

Στο εξής οι δημοσιονομικοί στόχοι θα τίθενται με βάση τις δαπάνες και όχι το δημοσιονομικό ισοζύγιο, δηλαδή θα εκφράζονται σε όρους ετήσιου ρυθμού μεταβολής των καθαρών πρωτογενών δαπανών. Σήμερα οι συνολικές δαπάνες της Γενικής Κυβέρνησης (χωρίς τους τόκους, τα συγχρηματοδοτούμενα ευρωπαϊκά προγράμματα, την κυκλική δαπάνη για την καταβολή επιδομάτων ανεργίας και τα one off) είναι λίγο κάτω από τα 100 δις ευρώ.

Το νέο πλαίσιο προβλέπει πως τα έσοδα της κάθε χρονιάς θα επηρεάζουν τις παροχές των επόμενων ετών. Στην ουσία, αν ο προϋπολογισμός πηγαίνει πολύ καλά, δεν σημαίνει ότι θα εξαντλούνται όλα τα διαθέσιμα επιπλέον κονδύλια σε παροχές. Ο δημοσιονομικός χώρος που θα δημιουργείται, θα αφήνει χρήματα για τις επόμενες χρονιές. «Αν έχουμε αύξηση πρωτογενών δαπανών 2% και τελικά είναι 1,5% θα απομείνει ένα 0,5% να το χρησιμοποιήσουμε τα επόμενα χρόνια», σημείωσε ο Υπουργός Οικονομικών.

Μια αντίθετη πορεία όμως, θα αφαιρεί δημοσιονομικό χώρο από τα επόμενα έτη. «Το βρίσκεις μπροστά σου, σε περίπτωση υπέρβασης 0,3% για κάθε έτος ή 0,6% συνολικά, μπαίνεις σε καθεστώς υπερβολικού ελλείμματος», διευκρίνισε ο Κωστής Χατζηδάκης. Τα ποσοστά που ανέφερε ο Υπουργός αποτυπώνουν τους χειρισμούς που θα πρέπει να κάνει κάθε χρόνο η εκάστοτε κυβέρνηση, αφού η χώρα μπορεί να μπει σε περιπέτειες αν το έλλειμμα ξεφύγει κατά 300 – 400 εκατ. ευρώ το χρόνο.

Ακόμη, ο ίδιος εξήγησε ότι «Αν ένα έτος έχουμε παραπάνω έσοδα, δε θα έχουμε τη δυνατότητα να μοιράζουμε σε παροχές. Αν έχουμε λιγότερα δε θα είμαστε υποχρεωμένοι να μειώσουμε δαπάνες», προσθέτοντας ότι ο στόχος θα είναι να «Αποθαρρύνουμε υπέρμετρη αύξηση δαπανών η οποία λειτουργεί πληθωριστικά», καθότι «Κρατάμε τα περισσεύματα για τις δύσκολες χρονιές για να μην υπάρξει πίεση στους πολίτες».

Προϋπολογισμοί 4ετίας

Το νέο πλαίσιο αναμένεται να τεθεί σε ισχύ από τον Μάιο και το κάθε κράτος – μέλος θα πρέπει να εκπονεί έναν προϋπολογισμό 4ετίας, με τη δυνατότητα για επιπλέον 3 έτη, της οποίας δεν πρόκειται να κάνει χρήση η Ελλάδα. Αυτός ο προϋπολογισμός θα αποτελεί το… «ευαγγέλιο» για το Υπουργείο Οικονομικών, καθώς θα πρέπει να ακολουθεί συγκεκριμένους στόχους.

Ο κ. Χατζηδάκης αναφέρθηκε και στις ρήτρες διαφυγής που προβλέπονται.  «Με το νέο πλαίσιο δευρύνενται οι προσωρινές παρεκκλίσεις για αποφυγή της ύφεσης» και εφαρμόζεται νέα ειδική εθνική ρήτρα όταν αντιμετωπίζουν εξαιρετικές περιστάσεις.

Η εξαίρεση στις αμυντικές δαπάνες

Το νέο πλαίσιο περιλαμβάνει δύο ρυθμίσεις με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Ελλάδα.

Ικανοποιείται το πάγιο αίτημα της Ελλάδας για ειδική μεταχείριση των αμυντικών δαπανών. Αν ένα κράτος-μέλος έχει υψηλότερες επενδύσεις στην άμυνα σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ή προβαίνει σε μια σημαντική αύξηση των επενδύσεων του στην άμυνα, οι δαπάνες αυτές να μην λαμβάνονται υπόψη για την ένταξη ή μη του κράτους μέλους σε Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος. Οι επενδύσεις στην άμυνα (όχι για παράδειγμα αύξηση της μισθοδοσίας στις ένοπλες δυνάμεις) είναι η μοναδική κατηγορία δαπανών για την οποία εισάγεται ρητά αυτή η πρόνοια.

Δεύτερον, εξασφαλίζεται πως η καταγραφή των αναβαλλόμενων τόκων επίσημων δανείων στο δημόσιο χρέος το 2033, η οποία αναμένεται να φτάσει τα 25 δις ευρώ, δεν θα ληφθεί υπόψη στους υπολογισμούς εξέλιξης του ελληνικού δημοσίου χρέους όσον αφορά την εφαρμογή των νέων δημοσιονομικών κανόνων.

Διαβάστε επίσης

Έξι στις εννέα εταιρείες μεταφοράς κοντέινερ εμφανίζουν λειτουργικές ζημιές