Στην αναβάθμιση της μακροπρόθεσμης αξιολόγησης της Ελλάδας από ΒΒ σε ΒΒ (high) προχώρησε το βράδυ της Παρασκευής ο καναδικός οίκος αξιολόγησης DBRS Morningstar, αλλάζοντας την τάση σε σταθερή από θετική.

Ταυτόχρονα, η DBRS Morningstar αναβάθμισε τις βραχυπρόθεσμες αξιολογήσεις της Ελλάδας σε  R-3 από R-4 και άλλαξε την τάση σε Σταθερή από Θετική.

Οι αναβαθμίσεις των αξιολογήσεων αντικατοπτρίζουν την άποψη της DBRS Morningstar ότι η Ελλάδα συνεχίζει να προχωρά στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις και παραμένει πλήρως προσηλωμένη στη δημοσιονομική εξυγίανση.

Η οικονομία αναπτύχθηκε κατά 8,3% πέρυσι και τώρα βρίσκεται πολύ κοντά στο προπανδημικό επίπεδο. Η δημοσιονομική υπεραπόδοση και η στρατηγική διαχείρισης μετρητών το 2021 οδήγησαν στο να παραμείνουν πολύ υψηλά τα ρευστά ταμειακά διαθέσιμα, επί του παρόντος περίπου 41 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία φαίνεται ότι θα μειώσει περίπου μία ποσοστιαία μονάδα από τη φετινή αύξηση του ΑΕΠ. Η ΕΚΤ τον περασμένο Δεκέμβριο σηματοδότησε την υποστήριξή της στα ελληνικά κρατικά ομόλογα.

Οι ελληνικές τράπεζες συνεχίζουν να σημειώνουν σημαντική πρόοδο στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) σε μονοψήφια επίπεδα, ακόμη και με κάποια νέα επιδείνωση της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων.

Η σταθερή τάση αντανακλά την άποψη της DBRS Morningstar ότι οι πιο μακροπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές της Ελλάδας φαίνεται να ενισχύονται σημαντικά από τη διακυβέρνηση, τις επενδύσεις, τις εξαγωγές και τις μεταρρυθμίσεις, υποστηρίζοντας τη βιωσιμότητα του χρέους του δημόσιου τομέα.

Η DBRS Morningstar θεωρεί ότι εξακολουθούν να υπάρχουν αρκετές πιστωτικές αβεβαιότητες – οι παγκόσμιες οικονομικές επιπτώσεις της κατάστασης στην Ουκρανία, η ποιότητα του ενεργητικού του χρηματοπιστωτικού τομέα  και στον βαθμό στον οποίο η ΕΚΤ θα παρέχει στήριξη στα ελληνικά ομόλογα σε μια κατάσταση διαταραχής της αγοράς.

Οι αξιολογήσεις της Ελλάδας υποστηρίζονται από την ένταξη στη ζώνη του ευρώ. Η Ελλάδα είναι ένα από τα έξι κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) με εγκεκριμένα σχέδια της ΕΕ που περιλαμβάνουν επιχορηγήσεις και δάνεια. Επιπλέον, η χώρα είναι ένα από τα πέντε κράτη μέλη που υπέβαλαν ένα πρώτο αίτημα πληρωμής στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή που θα πρέπει να αποδεσμεύσει την πρώτη εκταμίευση των 3,6 δισεκατομμυρίων ευρώ, πιθανότατα τον Απρίλιο.

Διατίθενται συνολικά περίπου 70 δισεκατομμύρια ευρώ κεφαλαίων από το χρηματοδοτικό μέσο της ΕΕ επόμενης γενιάς και το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο. Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ελλάδας (Ελλάδα 2.0) αποτελείται από μεταρρυθμίσεις που πιθανότατα θα τονώσουν την ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς και τις επενδύσεις μειώνοντας το επενδυτικό χάσμα μεταξύ της Ελλάδας και των ομοτίμων της στη ζώνη του ευρώ.

Οδηγοί για νέα αναβάθμιση ή υποβάθμιση

Οι αξιολογήσεις θα μπορούσαν να αναβαθμιστούν εάν συμβεί ένα ή συνδυασμός των παρακάτω: (1) συνεχής εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν τις επενδύσεις βελτιώνοντας τις μακροπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές. (2) διαρκής δέσμευση για δημοσιονομική εξυγίανση που διατηρεί τον δείκτη δημόσιου χρέους σε πτωτική τροχιά.

Τα κίνητρα για μια υποβάθμιση περιλαμβάνουν: (1) επίμονα αδύναμες οικονομικές επιδόσεις. (2) ανατροπή ή στασιμότητα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων· (3) ανανεωμένη αστάθεια του χρηματοπιστωτικού τομέα.

Αιτιολόγηση αναβάθμισης

Αναλύοντας τους λόγους για την αναβάθμιση η DBRS αναφέρει:

Η ανάκαμψη θα συνεχιστεί παρά τους κινδύνους από τον πληθωρισμό και την ασθενέστερη εμπιστοσύνη μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Η πανδημία του κορονοϊού και τα περιοριστικά μέτρα οδήγησαν σε σοβαρή οικονομική συρρίκνωση το 2020. Το πραγματικό ΑΕΠ της Ελλάδας συρρικνώθηκε κατά 9,0% λόγω της απότομης μείωσης της ιδιωτικής κατανάλωσης και των εξαγωγών υπηρεσιών. Το 2021, ο ηπιότερος αντίκτυπος των περιορισμών, η ανάπτυξη εμβολιασμού και οι καλύτερες από τις αναμενόμενες επιδόσεις του τουριστικού τομέα οδήγησαν σε ισχυρή ανάκαμψη. Το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 8,3%, υποστηριζόμενο από την ισχυρή ανάπτυξη των επενδύσεων και των εξαγωγών και τη συστολή της ιδιωτικής κατανάλωσης.

Μετά την κατάρρευση της ταξιδιωτικής και τουριστικής βιομηχανίας το 2020, ο κλάδος ανέκαμψε κάποιο χαμένο έδαφος το 2021, με τις ταξιδιωτικές εισπράξεις από τον τουρισμό να αγγίζουν περίπου το 60% των επιπέδων του 2019. Επιπλέον, η αγορά εργασίας συνέχισε να ανακάμπτει, με το ποσοστό ανεργίας να πέφτει κάτω από το 13,0% για πρώτη φορά από τον Αύγουστο του 2010.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις προοπτικές της για το χειμώνα του 2022 προέβλεψε ανάπτυξη 4,9% το 2022, λόγω των επενδύσεων και της ιδιωτικής κατανάλωσης και περαιτέρω βελτιώσεις στις εξαγωγές υπηρεσιών καθώς συνεχίζεται η ανάκαμψη των τουριστικών ροών. Οι κύριοι κίνδυνοι για τις προοπτικές συνδέονται με την αυξανόμενη πληθωριστική πίεση, η οποία αναμένεται να επηρεάσει την κατανάλωση και τις επενδύσεις που επιδεινώνονται επίσης από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Παρά τον περιορισμένο άμεσο αντίκτυπο από τη ρωσική αγορά, η οποία αντιπροσώπευε μόνο το 2% των συνολικών αφίξεων το 2019, η ανάκαμψη του τουριστικού τομέα θα μπορούσε να αναβληθεί περαιτέρω λόγω των γεωπολιτικών εντάσεων και του υψηλού ενεργειακού κόστους, που θολώνουν κάπως τις προοπτικές για το 2022 .

Τα κεφάλαια από το NGEU αναμένεται να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ελληνική οικονομία. Κατά την άποψη της DBRS Morningstar, η επιτυχής εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης της Ελλάδας (Greece 2.0) συνιστά ανοδικό κίνδυνο για την ελληνική οικονομία.

Σύμφωνα με τον Κρατικό Προϋπολογισμό του 2022, οι δαπάνες RRF, συμπεριλαμβανομένων των επιχορηγήσεων και των δανείων, αναμένεται να ανέλθουν σε επίπεδο άνω των 5 δισεκατομμυρίων ευρώ κάθε χρόνο μέχρι το τέλος του προγράμματος. Μαζί με τα διαρθρωτικά ταμεία από τον προϋπολογισμό της ΕΕ 2021-2017, η Ελλάδα θα λάβει περίπου 70 δισ. ευρώ την επόμενη επταετία.

Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, τα ταμεία ανάκαμψης της ΕΕ, εάν συνδυαστούν με μεταρρυθμίσεις, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 7% έως το 2026, κυρίως λόγω της αύξησης των επενδύσεων και της συνολικής παραγωγικότητας των συντελεστών παραγωγής. Η εφαρμογή του Ελλάδα 2.0 θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε 180.000-200.000 νέες μόνιμες θέσεις εργασίας.

Η δημοσιονομική απόδοση για το 2021 είναι πιθανώς καλύτερη από το αναμενόμενο και πιθανή επιστροφή σε πρωτογενές πλεόνασμα το επόμενο έτος

Η Ελλάδα εφάρμοσε ένα από τα μεγαλύτερα πακέτα στήριξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τον μετριασμό των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας. Τα πακέτα περιελάμβαναν προγράμματα διατήρησης θέσεων εργασίας και οικονομική στήριξη σε αυτοαπασχολούμενους, αυξημένες δαπάνες για τη στήριξη του συστήματος υγείας, στήριξη ρευστότητας προς τις επιχειρήσεις μέσω εγγυήσεων δανείων και αναβαλλόμενες πληρωμές φόρων και κοινωνικών εισφορών, με αποτέλεσμα υψηλό δημοσιονομικό έλλειμμα 10% Το ΑΕΠ το 2020 από πλεόνασμα το 2019.

Μια ισχυρή απόδοση εσόδων που στηρίζεται σε ένα καλύτερο από το αναμενόμενο αποτέλεσμα ανάπτυξης το 2021 και στις χαμηλότερες δαπάνες, οδήγησε σε βελτίωση του δημοσιονομικού ελλείμματος του 2021 σε σχέση με 9,6% του ΑΕΠ στον κρατικό προϋπολογισμό του 2022. Η δημοσιονομική θέση αναμένεται να βελτιωθεί περαιτέρω φέτος καθώς η οικονομία συνεχίζει την πορεία ανάκαμψης και τα μέτρα για τον COVID-19 έχουν ως επί το πλείστον αποσυρθεί.

Οι κύριοι κίνδυνοι για τις δημοσιονομικές προοπτικές σχετίζονται με πιθανή ανάγκη για πρόσθετα μέτρα για τον COVID-19 ή την ενεργοποίηση κρατικών εγγυήσεων που χορηγήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Επίσης, ως απάντηση στο αυξημένο ενεργειακό κόστος, η κυβέρνηση έχει εισαγάγει μέτρα στήριξης για τον μετριασμό των επιπτώσεων στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Το καθεστώς θα έχει δημοσιονομικά ουδέτερο αντίκτυπο καθώς το κόστος θα καλυφθεί από τα αυξημένα έσοδα από το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών (ETS).

Ωστόσο, ορισμένα πρόσθετα μέτρα είναι πιθανό στο εγγύς μέλλον. Η ισχυρή δημοσιονομική θέση της Ελλάδας πριν από την πανδημία υποστηρίζει την άποψη της DBRS Morningstar ότι η Ελλάδα θα παραμείνει προσηλωμένη στη δημοσιονομική εξυγίανση και θα συμμορφωθεί πλήρως με τις κατευθυντήριες γραμμές των ευρωπαϊκών θεσμών μόλις αποκατασταθούν οι στόχοι.

Η διαχείριση χρέους μειώνει περαιτέρω το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους και το απόθεμα ρευστότητας είναι πολύ υψηλό

Ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ της Ελλάδας μειώθηκε στο 197,1% το 2021 από 206,3% το 2020, παραμένοντας ο υψηλότερος μεταξύ των ομολόγων της στη ζώνη του ευρώ. Παρά το πολύ υψηλό επίπεδο, υπάρχουν αρκετοί παράγοντες μετριασμού του κινδύνου. Η Ελλάδα επωφελείται από μια ευνοϊκή δομή χρέους καθώς ο επίσημος τομέας κατέχει πάνω από το 75% του δημόσιου χρέους με το μεγαλύτερο μέρος του να χρηματοδοτείται με πολύ χαμηλά επιτόκια.

Επιπλέον, το χρέος έχει πολύ μεγάλη σταθμισμένη μέση διάρκεια 21 ετών από τον Ιούνιο του 2021, με περισσότερο από το 98% του χρέους σε σταθερά επιτόκια, μετριάζοντας τους κινδύνους που προκύπτουν από την αυξημένη αστάθεια της αγοράς. Επωφελούμενοι από τη συμμετοχή της Ελλάδας στο PEPP της ΕΚΤ, οι ελληνικές αρχές έχουν ακολουθήσει μια ενεργή στρατηγική χρέους προπληρώνοντας ακριβότερο χρέος.

Η ΕΚΤ έχει δηλώσει μια ευέλικτη προσέγγιση για την αγορά ελληνικών κρατικών ομολόγων εάν είναι απαραίτητο για την αντιμετώπιση αρνητικών κραδασμών. Το μέσο πραγματικό επιτόκιο του μεσοπρόθεσμου έως μακροπρόθεσμου χρέους στο 1,4% είναι σημαντικά χαμηλότερο από αυτό των ομολόγων του στη Νότια Ευρώπη. Η Ελλάδα σχεδιάζει τους επόμενους μήνες να αποπληρώσει πλήρως τα ανεξόφλητα δάνεια του ΔΝΤ και επίσης εξετάζει το ενδεχόμενο αποπληρωμής των δανείων GLF που λήγουν το 2023 μέχρι το τέλος του έτους.

Τα σημαντικά ταμειακά αποθέματα ύψους περίπου 41 δισεκατομμυρίων ευρώ στα τέλη Φεβρουαρίου 2022 συνεχίζουν να χρησιμεύουν ως απόθεμα ρευστότητας και να ενισχύουν την εμπιστοσύνη μεταξύ των συμμετεχόντων στην αγορά. Αυτό το απόθεμα ασφαλείας μειώνει τους κινδύνους αποπληρωμής που οδηγούν σε θετική ποιοτική προσαρμογή στο δομικό στοιχείο «Χρέος και Ρευστότητα». Ωστόσο, κατά την άποψη της DBRS Morningstar, η δημοσιονομική πειθαρχία και η διαρκής ανάπτυξη θα είναι καθοριστικά για τη βιωσιμότητα του χρέους της Ελλάδας.

Συνεχίστηκε η πρόοδος σχετικά με τη διάθεση NPL, αλλά η αβεβαιότητα σχετίζεται με νέες ροές

Οι ελληνικές τράπεζες σημείωσαν περαιτέρω πρόοδο στη μείωση των δεικτών ΜΕΔ τους το 2021. Ο δείκτης ΜΕΔ μειώθηκε από 30,1% στο τέλος του 2020 σε 15,0% στα τέλη Σεπτεμβρίου 2021. Αυτή η μείωση οφείλεται κυρίως στις πωλήσεις και τιτλοποιήσεις δανείων στο πλαίσιο του Προγράμματος Ηρακλής. Η κυβέρνηση παρέτεινε το πρόγραμμα για επιπλέον δεκαοκτώ μήνες έως τον Οκτώβριο του 2022.

Η παράταση του προγράμματος Ηρακλής και η εφαρμογή του νέου πλαισίου αφερεγγυότητας πιθανότατα θα στηρίξουν τις περαιτέρω προσπάθειες των τραπεζών να καθαρίσουν τους ισολογισμούς τους.

Οι συστημικές τράπεζες βρίσκονται επί του παρόντος σε καλό δρόμο για να επιτύχουν τους στόχους τους για μονοψήφιους δείκτες ΜΕΔ έως το τέλος του 2022. Ωστόσο, η πανδημία πιθανότατα θα οδηγήσει σε νέες ροές ΜΕΔ. Αυτό εξηγεί την αρνητική ποιοτική προσαρμογή της DBRS Morningstar στο δομικό στοιχείο «Νομισματική Πολιτική και Χρηματοπιστωτική Σταθερότητα».

Επιπλέον, οι τράπεζες αναλαμβάνουν να δανείσουν σε ελληνικές εταιρείες το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων δανείου RRF ύψους έως και 12,7 δισ. ευρώ, το οποίο θα μεταφραστεί επίσης σε πρόσθετες ευκαιρίες δανεισμού για τις ίδιες τις τράπεζες. Αυτό θα βοηθήσει τις τράπεζες να παρέχουν πιστώσεις σε ελληνικές επιχειρήσεις, υποστηρίζοντας έτσι την οικονομική ανάκαμψη και ανάπτυξη.

Οι Εξαγωγές Υπηρεσιών αναμένεται να είναι υποστηρικτικές φέτος

Η επιδείνωση του ταξιδιωτικού ισοζυγίου οδήγησε σε έλλειμμα 6,6% στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το 2020. Η μερική ανάκαμψη των διεθνών ταξιδιωτικών ροών και οι ισχυρές επιδόσεις στις εξαγωγές αγαθών βελτίωσαν τη θέση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών το 2021, με το έλλειμμα να διαμορφώνεται στο 5,8%. Οι ταξιδιωτικές εισπράξεις ανέκαμψαν μέρος του χαμένου εδάφους το 2020, φτάνοντας περίπου το 60% των επιπέδων του 2019.

Φέτος η εξωτερική θέση αναμένεται να βελτιωθεί λόγω των ισχυρών επιδόσεων των εξαγωγών αγαθών, της περαιτέρω ανάκαμψης των διεθνών τουριστικών ροών και των ναυτιλιακών εξαγωγών, ωστόσο, η ανάκαμψη της εγχώριας ζήτησης και οι υψηλότερες τιμές των εισροών θα οδηγήσουν επίσης σε υψηλότερες εισαγωγές αγαθών και Υπηρεσίες. Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, εξαιρουμένης της ναυτιλίας, έχουν αυξηθεί σχεδόν κατά 60% σε πραγματικούς όρους από το 2009 έως το 2020.

Η ροή των μεταφορών της ΕΕ αναμένεται επίσης να έχει θετικό αντίκτυπο στους εξωτερικούς λογαριασμούς. Από την άποψη των μετοχών, οι καθαρές εξωτερικές υποχρεώσεις της Ελλάδας παραμένουν υψηλές στο 176,0% του ΑΕΠ το τρίτο τρίμηνο του 2021, από 89,0% το 2011, αντανακλώντας κυρίως το εξωτερικό χρέος του δημόσιου τομέα. Το επίπεδο αναμένεται να παραμείνει σε υψηλά επίπεδα λόγω του μακροπρόθεσμου ορίζοντα των ξένων δανείων του δημόσιου επίσημου τομέα.

Συνεχιζόμενη δέσμευση για επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις

Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα απολαμβάνει ένα σταθερό πολιτικό περιβάλλον και καλή συνεργασία με τους ομοτίμους και τους θεσμούς της ΕΕ. Σημαντική πρόοδος έχει σημειωθεί στη μείωση της γραφειοκρατίας στο δημόσιο τομέα, στη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και στην απεμπλοκή πολλών επενδυτικών σχεδίων.

Οι προσπάθειες για τη βελτίωση της ψηφιακής απόδοσης της Ελλάδας, η οποία εξακολουθεί να παραμένει κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ, όπως μετράται από τον Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI), έχουν επίσης επιταχυνθεί, με σημαντική πρόοδο στη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης. Οι κυβερνητικές προτεραιότητες τους επόμενους μήνες επικεντρώνονται στην επιτυχή εφαρμογή του οικονομικού προγράμματος Greece 2.0, με αρκετές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις σε εξέλιξη.

Διαβάστε επίσης

Σταικούρας: Ένα σκαλοπάτι πριν την επενδυτική βαθμίδα αναβάθμισε την Ελλάδα η DBRS

Σιωπή από τη Moody’s – Δεν προχώρησε σε ενημέρωση της αξιολόγησης της Ελλάδας