Bloomberg: Πώς οι χώρες της κρίσης Eλλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία πέρασαν στην αντεπίθεση

Ο Γιάννης Μόσχος θυμάται τις κακές μέρες. Μια οικονομία σε κατάρρευση, επιχειρηματικές σχέσεις διαλυμένες και την χώρα του αντικείμενο χλευασμών.

Αυτή ήταν η Ελλάδα του 2012, την ίδια χρονιά που ο Μόσχος και ο αδελφός του ίδρυσαν την οικογενειακή επιχείρηση παραγωγής ελαιολάδου.

Τώρα, έχοντας ισχυροποιήσει την εταιρεία, θέλει να γίνει μέρος του μέλλοντος της Ευρώπης – να παράγει ποιοτικά προϊόντα και να το κάνει με καθαρή ενέργεια, εξοικονομώντας χρήματα και βοηθώντας ταυτόχρονα τις υψηλές κλιματικές φιλοδοξίες της ηπείρου.

Παρόμοιες ιστορίες υπάρχουν σε ολόκληρη τη Νότια Ευρώπη, καθώς η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία, που κάποτε θεωρούνταν «καμένα χαρτιά», καμαρώνουν πλέον μετά από χρόνια σκληρής κρίσης και βαθιάς ύφεσης, γράφει το Bloomberg.

Έχουν γίνει οι χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις στην περιοχή, με ρυθμούς ανάπτυξης διπλάσιους από τον μέσο όρο της ευρωζώνης και πολύ υψηλότερους από πολλούς από τους γείτονές τους.

Η ανάπτυξη στην Ισπανία και την Ελλάδα αναμένεται να ξεπεράσει το 2% φέτος, έναντι μόλις 0,8% για τη ζώνη του ευρώ. Η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της περιοχής, θα αναπτυχθεί ελάχιστα, επισημαίνει το δημοσίευμα.

Όμως τα σημάδια της οικονομικής ύφεσης παραμένουν, ιδιαίτερα στην αγορά εργασίας, ενώ η προσπάθεια αποκατάστασης της φήμης για τις χώρες αυτές συνεχίζεται.

Η περίοδος της κρίσης καθιέρωσε την άποψη ότι η Νότια Ευρώπη είναι ανεύθυνη, τεμπέλικη, αντιπαραγωγική, και κρατά τη θέση της στο ευρώ μόνο χάρη στα χρήματα που παίρνει από τις πλουσιότερες χώρες της Βόρειας Ευρώπης.

Αυτή η άποψη μετέτρεψε το γεωγραφικό χάσμα σε ένα βαθύ σχίσμα αμφιβολίας, καχυποψίας και ανταγωνισμού. Από την Αθήνα έως τη Μαδρίτη και τη Λισαβόνα, η σκληρή δουλειά συνεχίζεται για να αλλάξει αυτό, επισημαίνει το Bloomberg.

Όταν οι ελληνικές εταιρείες άρχισαν να εξάγουν στην αρχή της κρίσης, τα λάθη, ή ακόμη και οι απάτες σε ορισμένες περιπτώσεις, δημιούργησαν κακή φήμη, σύμφωνα με τον Μόσχο.

«Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίσαμε κατά τη διάρκεια της κρίσης ήταν η έλλειψη εμπιστοσύνης της Ελλάδας από άλλες αγορές», είπε. «Έπρεπε να κάνουμε μικρά βήματα. Πουλήσαμε, κερδίσαμε και επανεπενδύσαμε» για αρκετά χρόνια.

Τα πράγματα έχουν αλλάξει τώρα. Για τις κυβερνήσεις, καθώς και για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, υπάρχει ελπίδα ότι η νέα δυναμική των οικονομιών της κρίσης θα έχει συνέχεια.

Αλλά πρέπει επίσης να διασφαλίσουν ότι τα οφέλη της ισχυρότερης ανάπτυξης θα φθάσουν σε όλες τις γωνιές της οικονομίας και θα ενισχύσουν το βιοτικό επίπεδο. Τόσο στην Πορτογαλία όσο και στην Ελλάδα ο κατώτατος μισθός είναι μικρότερος από 1.000 ευρώ το μήνα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat.

Η αποτυχία αντιμετώπισης αυτού του προβλήματος θα μπορούσε να υποδαυλίσει το είδος της δυσαρέσκειας των ψηφοφόρων που ήδη εκδηλώνεται σε μεγάλα τμήματα της Ευρώπης.

Στις τελευταίες εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τα λαϊκιστικά και ακροδεξιά κόμματα κέρδισαν στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία – τις τρεις μεγαλύτερες οικονομίες. Αν αυτό οδηγήσει σε ευρύτερη αβεβαιότητα σχετικά με την πολιτική και τις πολιτικές, αυτό αποτελεί απειλή για τη σταθερότητα που οι επενδυτές και οι επιχειρήσεις χρειάζονται στην περιοχή.

Στην Ισπανία, το ακροδεξιό VOX κέρδισε περισσότερες έδρες, ενώ το πορτογαλικό Chega σημείωσε επίσης κέρδη μετά την ισχυρή του εμφάνιση στις εθνικές εκλογές νωρίτερα φέτος.

Ο ρόλος του τουρισμού

Η οικονομική ανάπτυξη σε ολόκληρη τη Νότια Ευρώπη οφείλεται εν μέρει στον τουρισμό και στην αύξηση των επισκεπτών μετά την πανδημία, αλλά δεν είναι ο μόνος παράγοντας. Μια πολυετής επιχείρηση εξυγίανσης έχει επίσης θέσει αυτές τις οικονομίες σε πιο στέρεες βάσεις.

«Η αβεβαιότητα για την Ελλάδα και τις υπόλοιπες χώρες του Νότου έχει πλέον εκλείψει», δήλωσε ο Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών στην Αθήνα.

«Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά. Η απουσία αβεβαιότητας, ωστόσο, είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας, καθώς στο παρελθόν έδιωχνε το κεφάλαιο και την εργασία».

Η Ελλάδα, για παράδειγμα, έχασε το ένα τέταρτο της παραγωγής της κατά τη διάρκεια της δεκαετούς κρίσης και το χρέος της εκτινάχθηκε.

Όμως πέρυσι η χώρα ανέκτησε την επενδυτική της βαθμίδα και ο λόγος του χρέους της προς το ΑΕΠ μειώθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία. Σε μια ένδειξη του πώς έχουν αλλάξει οι κατευθύνσεις, η Γαλλία υποβαθμίστηκε από τον S&P Global Ratings τον περασμένο μήνα.

Ο δείκτης χρέους της Πορτογαλίας έχει επίσης καθοδική πορεία τα τελευταία χρόνια, εξαιρουμένων των επιπτώσεων της πανδημίας, αφού είχε διογκωθεί σε μη βιώσιμα επίπεδα.

Οι δημοσιονομικές θέσεις εξακολουθούν επίσης να αποτελούν κίνδυνο, αλλά η δουλειά της τελευταίας δεκαετίας αποδίδει καρπούς. Ακόμα και όταν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μείωσε τα προγράμματα αγοράς ομολόγων, που κάποτε αποτελούσαν τεράστια σανίδα σωτηρίας, τα spreads των ομολόγων παρέμειναν σε γενικές γραμμές υπό έλεγχο.

Ο δείκτης χρέους της Πορτογαλίας έχει επίσης καθοδική πορεία τα τελευταία χρόνια, εξαιρουμένων των επιπτώσεων της πανδημίας, αφού είχε διογκωθεί σε μη βιώσιμα επίπεδα.

«Όταν έφτασα στην Πορτογαλία δεν υπήρχε τίποτα», δήλωσε η σχεδιάστρια μόδας Ana Penha e Costa, η οποία επέστρεψε από τη Βραζιλία το 2014, αφού εργάστηκε σε ένα κατάστημα ρούχων στο Ρίο ντε Τζανέιρο.

Παρά το γεγονός ότι η Πορτογαλία ανακάμπτει από μια βαθιά ύφεση και αγωνίζεται να μειώσει το ρεκόρ ανεργίας, η ίδια αποφάσισε να δημιουργήσει τη δική της διαδικτυακή επιχείρηση ρούχων. Δύο χρόνια αργότερα, η Penha e Costa άνοιξε το πρώτο της φυσικό κατάστημα στο κέντρο της Λισαβόνας.

«Σήμερα το 80% των πελατών μας είναι ξένοι», δήλωσε η 36χρονη. «Τα πάμε πολύ καλά».

Στην Ελλάδα, η Moschos Olives επεκτείνεται, καθώς οι σημερινές εγκαταστάσεις της έχουν φτάσει στο μέγιστο της χωρητικότητάς τους. Έχει υποβάλει αίτηση στο πρόγραμμα RRF της ΕΕ, προκειμένου να γίνει “πράσινη”, εγκαθιστώντας ηλιακούς συλλέκτες και αντικαθιστώντας τα περονοφόρα με ηλεκτρικά μοντέλα από αυτό το καλοκαίρι.

Οι δημοσιονομικές θέσεις εξακολουθούν επίσης να αποτελούν κίνδυνο, αλλά η δουλειά της τελευταίας δεκαετίας αποδίδει καρπούς. Ακόμα και όταν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μείωσε τα προγράμματα αγοράς ομολόγων, που κάποτε αποτελούσαν τεράστια σανίδα σωτηρίας, τα spreads των ομολόγων παρέμειναν σε γενικές γραμμές υπό έλεγχο.

Οι ανησυχίες των επενδυτών που κυριαρχούσαν στην αγορά ομολόγων πριν από μια δεκαετία έχουν ξεθωριάσει.

Η Ιταλία παραμένει μια εξαίρεση σε αυτή την ιστορία, μια μεγαλύτερη οικονομία που υστερεί σε σχέση με τους νοτιοευρωπαίους γείτονές της και η οποία έχει σημειώσει λιγότερη δημοσιονομική πρόοδο.

«Για τις τέσσερις – Ιταλία, Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία – υπάρχουν ορισμένα πράγματα που ισχύουν, όπως η ανανεωμένη αίσθηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και η σταθεροποίηση των spreads των ομολόγων», δήλωσε η Βαλεντίνα Μελιτσιάνι, καθηγήτρια εφαρμοσμένων οικονομικών στο πανεπιστήμιο Luiss της Ρώμης. «Αλλά όταν πρόκειται για την οικονομική ανάπτυξη, υπάρχουν κάποιες διαφορές. Η Ιταλία δεν κατάφερε να σταθεροποιήσει το χρέος της».

Ενώ ο μαζικός τουρισμός και η φθηνότερη μεταποίηση εξακολουθούν να αποτελούν μεγάλο μέρος των οικονομιών της Νότιας Ευρώπης, υπάρχει επίσης μια προσπάθεια να προωθηθούν σε τομείς υψηλότερης αξίας, όπως οι υπηρεσίες βιοτεχνολογίας. Αυτό αντικατοπτρίζει τη συνειδητοποίηση ότι δεν υπάρχει όφελος από το να μένουμε άπραγοι.

Η Μόνικα Σάντα συμβούλευε επί σειρά ετών πλούσιους Λατινοαμερικανούς στη Νέα Υόρκη σχετικά με το πώς να επενδύσουν τα χρήματά τους στην JPMorgan και την Deutsche Bank. Υποφέροντας από δερματικά προβλήματα και απογοητευμένη από τις διαθέσιμες θεραπείες, επέστρεψε στην Ισπανία για να δημιουργήσει τη δική της επιχείρηση.

Η εταιρεία ομορφιάς, Unicskin, πουλά κρέμες περιποίησης δέρματος και τεχνολογικές συσκευές, όπως μια μάσκα προσώπου LED, σε πλούσιους πελάτες στη Μέση Ανατολή και αλλού.

Τα έσοδα της διπλασιάζονται ετησίως, με τις εξαγωγές να αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των πωλήσεων, σύμφωνα με την εταιρεία.

Η προσέγγιση της Σάντα στην επιχείρησή της είναι ένας μικρόκοσμος της εικόνας που η Ισπανία, μαζί με την Ελλάδα και την Πορτογαλία, θέλουν να προβάλλουν.

«Τα χρόνια που εργάστηκα στον τραπεζικό τομέα μου δίδαξαν πειθαρχία και η ζωή στη Νέα Υόρκη μου άνοιξε το μυαλό», δήλωσε η Σαντα. «Διαχειρίζομαι την επιχείρησή μου με σύνεση, με στόχο να αναπτύσσομαι σταθερά και με πολύ κερδοφόρο τρόπο».

Διαβάστε επίσης:

FT: Σημαντικά κέρδη για την ακροδεξιά στις ευρωεκλογές

Ebury: Εκλογές και ισχυρά δεδομένα στις ΗΠΑ χτυπούν τα νομίσματα των αναδυόμενων αγορών

Μετά τις Ευρωεκλογές τι; Τα στοιχήματα για την οικονομία