Τα χαρτιά της για την ελληνική οικονομία και τις προοπτικές της ανοίγει η κ. Andrea Moraru, επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) για την Ελλάδα και την Κύπρο, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Mononews.

Με προβληματισμό για την μετάλλαξη Δ σημειώνει πως ο Ιούλιος και ο Αύγουστος είναι οι βασικοί μήνες της τουριστικής περιόδου για την Ελλάδα και ως εκ τούτου πολλά θα εξαρτηθούν από το πώς θα διευκολυνθεί ο τουρισμός κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Τονίζει όμως πως η χώρα θα βγει εν γένει πιο δυνατή από το οικονομικό σοκ της πανδημίας, υπογραμμίζει πως το σχέδιο ανάκαμψης προσφέρει μοναδική ευκαιρία στην Ελλάδα να εξοπλίσει την οικονομία της και τους πολίτες της με εφόδια και δηλώνει πως η EBRD είναι σε συζητήσεις με τις ελληνικές αρχές για τις λεπτομέρειες της συνεισφοράς της EBRD και πολύ περισσότερα θα ανακοινωθούν σύντομα.

Ψήφος εμπιστοσύνης στην Ελλάδα

Αναφέρει μεταξύ άλλων πως οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις πρέπει να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της ψηφιακής και πράσινης επανάστασης στην Ελλάδα και σε όλη την Ευρώπη ενώ τονίζει πως η χώρα έχει ισχυρές δυνατότητες στον τομέα της ενέργειας και επενδυτικές ευκαιρίες σε πολλούς τομείς, υποδομές, τουρισμός, ακίνητα, νεοφυείς επιχειρήσεις. Όπως εκτιμά η διεθνής επενδυτική κοινότητα δίνει ψήφο εμπιστοσύνης στην Ελλάδα και εάν η χώρα συνεχίσει να εφαρμόζει όλες τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, η τάση αυτή θα έχει διάρκεια και θα ενισχυθεί.

  1. Μιλώντας για την ελληνική οικονομία, όλα φαίνεται πως βρίσκονται σε θέση για να «τρέξει» η ανάπτυξη με επιταχυνόμενο ρυθμό φέτος και τα επόμενα χρόνια. Εκτιμάτε πως σήμερα και με τα νέα δεδομένα για την μετάλλαξη Δ είναι περισσότερο ενισχυμένος ο κίνδυνος να επιβεβαιωθεί ένα αρνητικό σενάριο για την εξέλιξη του τουρισμού φέτος;

Η τάση των ανθρώπων να ταξιδεύουν, ειδικά για αναψυχή, συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με το αίσθημα της ασφάλειας. Έτσι, κατά την εκτίμηση της τάσης ανάκαμψης των ταξιδιών θα πρέπει να εξετάσουμε την αναμενόμενη βελτίωση του αισθήματος ασφάλειας και συνεπώς πόσο παρατεταμένη θα είναι η πανδημία. Σε αυτό το πλαίσιο, οι ανησυχίες σχετικά με την μετάλλαξη Δ θα αντικατοπτριστούν αναμφισβήτητα και στον τουρισμό. Το μέγεθος, ο χρόνος και η έκταση της επίδρασης δεν είναι ακόμη γνωστά, καθώς εξαρτώνται από τις επιδημιολογικές επιπτώσεις της μετάλλαξης, την ταχύτητα της διάθεσης των εμβολίων και την επιτυχία τους κατά της μετάλλαξης.

Ο αντίκτυπος στα ταξίδια θα εξαρτηθεί όχι μόνο από τις ατομικές αποφάσεις των επισκεπτών αλλά και από εκείνες των υπευθύνων λήψης αποφάσεων σε κάθε χώρα. Ο Ιούλιος και ο Αύγουστος είναι οι βασικοί μήνες της τουριστικής περιόδου για την Ελλάδα και ως εκ τούτου πολλά θα εξαρτηθούν από το πώς θα διευκολυνθεί ο τουρισμός κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Το γεγονός ότι η μετάλλαξη Δ κυριαρχεί τώρα στο Ηνωμένο Βασίλειο και νέες παρατάσεις ταξιδιωτικών περιορισμών ανακοινώθηκαν πρόσφατα, προκαλούν «χτύπημα» από μια βασική αγορά για τον ελληνικό τουρισμό.

  1. To Ταμείο Ανάκαμψης είναι μια ιστορική ευκαιρία για την Ελλάδα. Είστε αισιόδοξη πως το ελληνικό σύστημα είναι όμως σε θέση να ανταποκριθεί και να υλοποιήσει τα έργα εντός των ασφυκτικών χρονοδιαγραμμάτων που προβλέπονται;

Ναι απολύτως. Η Ελλάδα υπέβαλε ένα από τα πιο καλά σχεδιασμένα και φιλόδοξα σχέδια, το οποίο αξιολογήθηκε πολύ θετικά από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι ένα σημαντικό βήμα προς την εφαρμογή των απαιτούμενων επενδυτικών και μεταρρυθμιστικών μέτρων. Θα διαδραματίσει βασικό ρόλο στην ανάπτυξη της Ελλάδας από την πανδημία.

Πιστεύω ότι το σχέδιο θα προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία στην Ελλάδα να εξοπλίσει την οικονομία της και τους πολίτες της με τα απαραίτητα εφόδια για το μέλλον και γι’ αυτό η EBRD είναι έτοιμη να υποστηρίξει τις ελληνικές αρχές στην πλήρη εφαρμογή του.

Υπάρχει μια μεγάλη αλληλεπικάλυψη μεταξύ των στρατηγικών πυλώνων του σχεδίου και των δικών μας προτεραιοτήτων για την Ελλάδα, ιδίως στους τομείς της πράσινης ανάπτυξης, των ιδιωτικών επενδύσεων και του οικονομικού μετασχηματισμού, της ψηφιακής μετάβασης και της απασχόλησης, των δεξιοτήτων και της κοινωνικής συνοχής. Συζητάμε ήδη με τις ελληνικές αρχές τις λεπτομέρειες της συνεισφοράς μας και θα μπορέσουμε να ανακοινώσουμε περισσότερα πολύ σύντομα.

  1. Μια κριτική που ασκείται είναι πως οι μικρές επιχειρήσεις που αποτελούν και μεγάλο κομμάτι των ελληνικών επιχειρήσεων δεν θα επωφεληθούν από τις ευκαιρίες του Ταμείου. Πόσο εύκολο είναι να μετασχηματιστεί εντός των προβλεπόμενων χρονικών ορίων ο επιχειρηματικός κλάδος και να γίνει χρήση των κινήτρων που θα προβλέπονται για συγχωνεύσεις μικρών επιχειρήσεων;

Ο τομέας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι πράγματι πολύ σημαντικός, καθώς αποτελεί την πλειονότητα των επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Στην EBRD μας χαροποιεί ιδιαίτερα που το σχέδιο που υπέβαλε η ελληνική κυβέρνηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιλαμβάνει υποστήριξη για μικρές επιχειρήσεις.

Οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν ότι τουλάχιστον το 20% των πόρων στο πλαίσιο του Ταμείου θα διατεθεί για την ψηφιακή μετάβαση, συμπεριλαμβανομένης της μετάβασης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που θα τους βοηθήσει να αναπτυχθούν.

Το ελληνικό σχέδιο αναφέρεται σε μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θα ενθαρρύνουν επενδύσεις σε σύγχρονες ψηφιακές τεχνολογίες, χρησιμοποιώντας φορολογικά κίνητρα και τη δημιουργία ενός οικοσυστήματος για την ψηφιοποίηση των ΜμΕ, συμπεριλαμβανομένης της απόκτησης και της εφαρμογής νέων ψηφιακών εργαλείων.

Οι ΜμΕ μπορούν να επωφεληθούν από την οικονομική υποστήριξη που θα τους βοηθήσει, μεταξύ άλλων, να αναβαθμίσουν τις ψηφιακές υπηρεσίες τους (όπως ηλεκτρονικές πωλήσεις και πληρωμές), να υιοθετήσουν νέες τεχνολογίες και να πραγματοποιήσουν ενεργειακά αποδοτικές ανακαινίσεις των κτιρίων τους.

Το σχέδιο περιλαμβάνει επίσης μέτρα για τη βελτίωση των δεξιοτήτων όλων των επιπέδων, ως μέρος του εκπαιδευτικού συστήματος αλλά και μέσω ειδικών επιμορφωτικών προγραμμάτων για όλες τις ηλικιακές ομάδες, που θα βοηθήσουν επίσης τους Έλληνες ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων.

Οι ΜμΕ, ως κινητήριος δύναμη της καινοτομίας, πρέπει να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της ψηφιακής και πράσινης επανάστασης στην Ελλάδα και σε όλη την Ευρώπη. Πιστεύω ακράδαντα ότι πρέπει να τις υποστηρίξουμε για να βγουν από αυτήν την κρίση ισχυρότερες, πιο ανθεκτικές και πιο ανταγωνιστικές.

Η EBRD έχει ένα πολύ επιτυχημένο συμβουλευτικό πρόγραμμα για μικρές επιχειρήσεις, το οποίο βοηθά τις ΜμΕ από ένα ευρύ φάσμα τομέων να αναπτυχθούν. Έχουμε υποστηρίξει εκατοντάδες μικρές επιχειρήσεις μέχρι στιγμής σε ολόκληρη την Ελλάδα, παρέχοντας συμβουλευτική υποστήριξη, προσφέροντας εκπαιδευτικά προγράμματα και οργανώνοντας διαδικτυακά σεμινάρια.

  1. Η μείωση της ανεργίας είναι ο μεγάλος στόχος όλων αυτών των κινήσεων. Πόσο εύκολο θα είναι η Ελλάδα να δει μονοψήφιο ποσοστό ανεργίας και πότε θα βλέπατε κάτι τέτοιο να προκύπτει;

Η μείωση της ανεργίας σε μονοψήφια ποσοστά είναι σίγουρα ένας εφικτός στόχος τα επόμενα χρόνια, αλλά η επίτευξη αυτή θα απαιτήσει συνεχείς επενδύσεις, ειδικά σε μεγάλα έργα υποδομών, σε περιοχές όπου η Ελλάδα έχει ισχυρές δυνατότητες όπως με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, με τουρισμό όλο το χρόνο και σε ενίσχυση του εμπορίου με ταχέως αναπτυσσόμενες αγορές.

Πρόσφατα το Υπουργείο Οικονομικών παρουσίασε το μεσοπρόθεσμο πλαίσιο δημοσιονομικής στρατηγικής για την περίοδο 2022-2025, σύμφωνα με το οποίο, η απασχόληση αναμένεται να ανακάμπτειει συνεχώς από το επόμενο έτος, οδηγώντας σε ποσοστά ανεργίας 11,1% το 2025, από 16,3% φέτος που ήταν φέτος.

  1. Θα ξεχωρίζατε τους τελευταίους μήνες κάποιες εξελίξεις, οικονομικές, επιχειρηματικές στην Ελλάδα που θα λέγατε πως σας κάνουν περισσότερο αισιόδοξες για τις προοπτικές της οικονομίας τα επόμενα χρόνια;

Εάν μπορούσα να ξεχωρίσω μόνο μία εξέλιξη, θα επέλεγα τα φιλόδοξα πράσινα σχέδια της χώρας. Πρόκειται για μία πολύ κρίσιμη εξέλιξη, ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη τον επείγοντα χαρακτήρα της κλιματικής κρίσης και το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει ορισμένες περιοχές με έντονη ατμοσφαιρική και όχι μόνο ρύπανση.

Αυτά τα σχέδια με κάνουν να αισθάνομαι πραγματικά πιο αισιόδοξη, καθώς είμαι σίγουρη ότι θα βοηθήσουν στην προσέλκυση περισσότερων επενδυτών και στη βελτίωση της εικόνας της χώρας.

Πιστεύω ότι η χώρα έχει ισχυρές δυνατότητες στον τομέα της ενέργειας και πρέπει να εκμεταλλευτεί την εξαιρετική της θέση, που είναι ένα από τα κύρια πλεονεκτήματά της. Οι καιρικές συνθήκες είναι ευνοϊκές για την ανάπτυξη πράσινων έργων, ιδίως έργων ηλιακής και αιολικής ενέργειας.

Τα πράσινα έργα αποτελούσαν ανέκαθεν μία από τις κορυφαίες προτεραιότητες της EBRD στην Ελλάδα. Έχουμε υποστηρίξει μερικά από τα πιο καινοτόμα πράσινα έργα στη χώρα, σε όλους τους τομείς, από τον τραπεζικό τομέα έως τις υποδομές και από τον τομέα των ακινήτων έως τις μικρές επιχειρήσεις. Η πράσινη χρηματοδότηση θα αποτελέσει την πλειοψηφία τω έργων μας έως το 2025 και είμαστε έτοιμοι να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε τη χώρα σε αυτόν τον τομέα, όπως κάνουμε εδώ και χρόνια.

Πράσινη χρηματοδότηση

Για να σας δώσω μερικά παραδείγματα, το προηγούμενο έτος συμμετείχαμε σε πέντε εκδόσεις ομολόγων με περιβαλλοντολογικό χαρακτήρα στη χώρα (από την Εθνική Τράπεζα, τη ΔΕΗ, την Τέρνα, τη Μυτιληναίο και τα Ελληνικά Πετρέλαια) και υποστηρίξαμε το μεγαλύτερο έργο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ελλάδα μέχρι σήμερα (την κατασκευή 18 φωτοβολταϊκών πάρκων στη Δυτική Μακεδονία, την πιο εξαρτώμενη από τον άνθρακα περιοχή της χώρας). Πιο πρόσφατα, επενδύσαμε στην έκδοση του ομολόγου βιωσιμότητας της ΔΕΗ, ένα πολύ καινοτόμο μέσο που αποτελεί και την πρώτη έκδοση αυτού του είδους ομολόγων στις χώρες λειτουργίας της EBRD, που συνδέεται επίσης με την ατζέντα για την απαλλαγή από τον άνθρακα.

  1. Στις επαφές σας με την διεθνή επενδυτική κοινότητα βλέπετε μια αναστροφή του αρνητικού κλίματος που ίσχυε για την Ελλάδα; Ποιοι είναι οι λόγοι; Εκτιμάτε πως πρόκειται για μια τάση που έχει βάση και διάρκεια και τι θα συστήνατε πως πρέπει να γίνει για να ισχυροποιηθεί αυτή η τάση στο μέλλον;

Ναι, νομίζω ότι η Ελλάδα έχει βελτιώσει την εικόνα της και έχει γίνει ένα μέρος πιο φιλικό προς την επιχειρηματικότητα. Η χώρα έχει επίσης καλύτερες επιδόσεις ως απάντηση στην πανδημία από τις περισσότερες χώρες, κάτι που βοήθησε στη βελτίωση της φήμης της μεταξύ των χωρών της ΕΕ.

Καθώς μπαίνουμε στην μετα-πανδημική εποχή, η Ελλάδα είναι σε θέση να βγει πιο δυνατή από το οικονομικό σοκ της πανδημίας. Σύμφωνα με τις τελευταίες μας προβλέψεις, που δημοσιεύθηκαν αυτήν την εβδομάδα, η ελληνική οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί κατά 4% φέτος.

Υπάρχουν επενδυτικές ευκαιρίες σε πολλούς τομείς, όπως στην ενέργεια, τις υποδομές, τον τουρισμό, τα ακίνητα, τις νεοφυείς επιχειρήσεις και η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να τις εκμεταλλευτεί.

Πιστεύω επίσης ότι η συμμετοχή της EBRD σε πολλές επενδύσεις και προγράμματα στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα στην αγορά και ενθαρρύνει και άλλους επενδυτές να δουν τις ευκαιρίες που μπορεί να προσφέρει η χώρα.

Η διεθνής επενδυτική κοινότητα δίνει ψήφο εμπιστοσύνης στην Ελλάδα και εάν η χώρα συνεχίσει να εφαρμόζει όλες τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, πιστεύω ότι αυτή η τάση θα έχει διάρκεια και μάλιστα θα ενισχυθεί.

  1. Πέραν του πράσινου και του ψηφιακού, ποιοι κλάδοι έχουν ισχυρή ανοδική δυναμική στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια; Που βλέπει η EBRD δυναμική ανάπτυξης;

Όπως έχω ήδη αναφέρει, οι οικονομολόγοι της EBRD προβλέπουν ότι η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 4% το 2021 και 5,5% το 2022, καθώς επιταχύνεται η ανάκαμψη και προχωρούν σημαντικά έργα υποδομών. Ωστόσο, παραμένουν σημαντικοί κίνδυνοι που σχετίζονται κυρίως με τη μελλοντική πορεία της πανδημίας και τον αντίκτυπό της στον τουρισμό και σε άλλες υπηρεσίες.

Μετά από περίπου μια δεκαετία βαθιάς οικονομικής κρίσης, η ελληνική οικονομία βρισκόταν σε σταθερή ανοδική τάση για αρκετά χρόνια έως τις αρχές του 2020, αλλά η πανδημία σταμάτησε αυτή την ανάκαμψη. Ωστόσο, τα σημάδια ανάκαμψης είναι εμφανή το 2021, οι εξαγωγές αγαθών συνεχίζουν να αποδίδουν και η βιομηχανική παραγωγή αυξάνεται από τα τέλη του 2020.

Σημαντικά κονδύλια από την ΕΕ καθίστανται επίσης διαθέσιμα για την ενίσχυση της ανάκαμψης. Η Ελλάδα αναμένεται να λάβει περισσότερα από 70 δισεκατομμύρια ευρώ σε χρηματοδότηση τα επόμενα επτά χρόνια, με περισσότερα από 30 δισεκατομμύρια ευρώ από αυτά να προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ.

Η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση θεωρούνται πράγματι οι κύριοι οδηγοί ανάπτυξης. Και οι δύο έχουν ισχυρές δυνατότητες και προωθούνται σε μεγάλο βαθμό ως βασικοί τομείς από πολλούς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένης της EBRD.

Μεγάλα έργα υποδομών, ο τομέας των ακινήτων, καθώς και οι ιδιωτικοποιήσεις θεωρούνται επίσης καλές ευκαιρίες και χρησιμεύουν ως success stories που προσελκύουν το ενδιαφέρον των επενδυτών. Θα έλεγα ότι βλέπουμε επίσης μεγάλες ευκαιρίες στον τομέα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των νεοφυών επιχειρήσεων, του ενεργειακού τομέα, των έργων υποδομών, των έργων ΣΔΙΤ, του τουρισμού και των ακινήτων.

  1. Πόσο εύκολο θα είναι να διατηρηθεί στην Ευρώπη η διευκολυντική δημοσιονομική πολιτική για τις οικονομίες τα επόμενα χρόνια, ειδικά εάν η πανδημία, κάποια στιγμή ξεκινήσει να φθίνει ως απειλή; Πιστεύετε πως θα καταλήξουμε να έχουμε πιο χαλαρούς κανόνες στο Σύμφωνο Σταθερότητας;

Η διευκολυντική δημοσιονομική πολιτική που υιοθετήθηκε σε χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, αποτέλεσε σημαντικό μέρος της πολιτικής για την αντιμετώπιση της πανδημίας, βοηθώντας στην ανακούφιση ορισμένων από τις χειρότερες επιπτώσεις της κρίσης.

Μόλις η πανδημία υποχωρήσει και η οικονομική ανάπτυξη σταθεροποιηθεί, θα είναι σημαντικό για την Ελλάδα να επιστρέψει στη συνετή δημοσιονομική πορεία που είχαμε δει εδώ και αρκετά χρόνια πριν από την πανδημία. Δεν πρέπει απαραιτήτως να περιμένουμε σημαντικές αλλαγές στην πορεία του συμφώνου σταθερότητας – η δημοσιονομική σταθερότητα θα είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να διατηρηθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών και οι μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης.

  1. Πόσο ανησυχείτε για την παγκόσμια άνοδο στις τιμές των προϊόντων; Θα είναι ο πληθωρισμός μια οικονομική «πανδημία» στην μεταπανδημική περίοδο; 

Η πρόσφατη άνοδος των τιμών των προϊόντων σε παγκόσμιο επίπεδο πρέπει να παρακολουθείται προσεκτικά, αλλά προς το παρόν δεν βλέπουμε σημάδια ότι ο πληθωρισμός θα βγει εκτός ελέγχου.

Διαβάστε επίσης

H νέα πρόεδρος της EBRD, Odile Renaud-Basso, στο mononews: Γιατί η Ελλάδα θα επανέλθει δυναμικά μετά την πανδημία