Υπό το πρίσμα της μεταβαλλόμενης γεωπολιτικής δυναμικής, η ΕΕ θα πρέπει να αναπτύξει περαιτέρω την οικονομική της συνεργασία με την Τουρκία, αναφέρει μεταξύ άλλων η Alpha Bank, στο Δελτίο Παγκόσμιων Εξελίξεων του Απριλίου.  

Ωστόσο, επισημαίνει ότι οι μακροοικονομικές αβεβαιότητες και τα ζητήματα που αφορούν στο κράτος δικαίου αποτελούν παράγοντες που παίζουν κρίσιμο ρόλο στις αποφάσεις που σχετίζονται με το εμπόριο και τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις, ενώ επηρεάζουν και την ευρωπαϊκή στάση σχετικά με το μέλλον της Τουρκίας εντός της ευρωπαϊκής οικονομικής δομής.

1

Η Τράπεζα αναφέρει χαρακτηριστικά τα εξής: 

Οι ραγδαίες πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία, μετά τη σύλληψη του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου στις 19 Μαρτίου, σε μία έρευνα για δωροδοκία και τρομοκρατία, αύξησαν σημαντικά την πολιτική αβεβαιότητα.

Ως αποτέλεσμα, ο τουρκικός χρηματιστηριακός δείκτης BIST 100 σημείωσε απότομη πτώση κατά 8,7%, την ημέρα της σύλληψης (Γράφημα 1α), ενώ συνεχίζει να δέχεται πιέσεις.

Παράλληλα, η τουρκική λίρα έχει υποχωρήσει αισθητά έναντι του δολαρίου.

Η μεγαλύτερη πολιτική αβεβαιότητα, σε συνδυασμό με το ασταθές διεθνές περιβάλλον, όπως ορίζεται από την επιβολή δασμών και τις γεωπολιτικές εντάσεις, θα μπορούσαν να δυσκολέψουν τις νομισματικές αρχές να συγκρατήσουν τον ήδη υψηλό πληθωρισμό, ο οποίος, τον Μάρτιο του 2025, διαμορφώθηκε στο 38,1% από 39,1%, τον προηγούμενο μήνα, ενώ είχε φθάσει στο πολύ υψηλό επίπεδο του 85%, τον Νοέμβριο του 2022 (Γράφημα 1β).

Mετά την υποτίμηση της τουρκικής λίρας κατά 3,3% έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, στις 19 Μαρτίου, η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας (CBRT) αύξησε το επιτόκιο δανεισμού μίας ημέρας, ανέστειλε τις δημοπρασίες επαναγοράς μίας εβδομάδας και διοχέτευσε μεγάλη ρευστότητα στην εγχώρια αγορά, ώστε να στηρίξει την αξία της λίρας.

Ουσιαστικά, η CBRT και η Κυβέρνηση προσπάθησαν να καθησυχάσουν την αγορά και να περιορίσουν την αβεβαιότητα, αφού είναι πολύ δύσκολο να προσελκύσουν μακροπρόθεσμους ξένους επενδυτές στο πλαίσιο ενός ασταθούς περιβάλλοντος.

Πως, όμως, τα ανωτέρω επηρεάζουν τις οικονομικές σχέσεις της Τουρκίας με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ);

Η πολιτική και, κατ’ επέκταση, η οικονομική σταθερότητα της Τουρκίας αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση, ώστε να παραμείνει ένας σημαντικός εμπορικός εταίρος της ΕΕ, ιδιαίτερα εν μέσω των γεωπολιτικών αναταραχών και του εμπορικού πολέμου.

Τα εσωτερικά πολιτικά ζητήματα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στις οικονομικές σχέσεις μεταξύ των χωρών, και δη, τις εμπορικές ροές και τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ). Επιπλέον, οι διεθνείς επενδυτές αποτιμούν τον πολιτικό κίνδυνο ως οικονομικό κίνδυνο, ο οποίος επηρεάζει έμμεσα τις επενδυτικές τους αποφάσεις.

Από την ένταξη στο ΝΑΤΟ μέχρι την Τελωνειακή Ένωση, η Τουρκία εξακολουθεί να διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με την ΕΕ σε πολιτικό, οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο. Ειδικότερα, η εξάρτηση της Τουρκίας από το εξωτερικό εμπόριο και τις ξένες επενδύσεις υπογραμμίζουν τον ρόλο που διαδραματίζει η ευρωπαϊκή oικονομία στην ανάπτυξη της χώρας.

Η ΕΕ είναι, μακράν, ο κορυφαίος εμπορικός προορισμός για τις εξαγωγές της Τουρκίας, οι οποίες, το 2024, έφθασαν τα 98 δισ. δολάρια. Περίπου το 40% των εξαγωγών της Τουρκίας απορροφάται από την ΕΕ (“EU-Turkey Economic Relations in the Era of Geo-economic Fragmentation”, Centre for Applied Turkey Studies-SWP, Σεπτέμβριος 2024). Παράλληλα, η ΕΕ αποτελεί τη σημαντικότερη πηγή απ’ όπου η Τουρκία εισάγει τα αγαθά της, αξίας 112 δισ. δολαρίων, το 2024 (Γράφημα 2).

Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία είναι σημαντικός εταίρος και για την ΕΕ, και συγκεκριμένα ο 5ος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της στο εμπόριο αγαθών, καθώς αποτελεί μία μεγάλη αγορά και παραγωγική βάση 85 εκατ. κατοίκων.

Επίσης, η Τουρκία είναι η 17η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, με ΑΕΠ άνω του 1 τρισ. δολαρίων, σημειώνοντας ισχυρό ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης 3,2%, το 2024.

Σύμφωνα με στοιχεία της CBRT, το 2024, η χώρα προσέλκυσε 11,3 δισ. δολάρια σε ΑΞΕ, διατηρώντας την απήχησή της στους διεθνείς επενδυτές, παρά τις παγκόσμιες προκλήσεις. Οι ευρωπαϊκές χώρες αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο ποσοστό των εισροών ΑΞΕ, ακολουθούμενες από τις ΗΠΑ.

Τούτο επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι ο μεγαλύτερος επενδυτής, το 2024, στην Τουρκία ήταν η Ολλανδία, αντιπροσωπεύοντας το 23,6% των συνολικών εισροών ΑΞΕ, ακολουθούμενη από την Γερμανία (11,5%) και τις ΗΠΑ (10,3%).

Επομένως, είναι προς το συμφέρον και των δύο πλευρών να διατηρήσουν και να αναπτύξουν περαιτέρω αυτές τις σχέσεις. Επιπλέον, η Τουρκία μπορεί να συμβάλει στη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ, ιδιαίτερα όσον αφορά στην ανάπτυξη εναλλακτικών αλυσίδων εφοδιασμού.

Η γεωγραφική εγγύτητα της Τουρκίας με την Ευρώπη και η στρατηγική της θέση είναι, σήμερα, πιο σημαντικές παρά ποτέ. Ιδιαίτερα, η οικονομική αποσύνδεση της ΕΕ από την Ρωσία ενισχύει τον ρόλο της Τουρκίας στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, αφού μπορεί να συνδέσει την Κεντρική και Ανατολική Ασία με την Ευρώπη.

Υπό το πρίσμα, λοιπόν, της μεταβαλλόμενης γεωπολιτικής δυναμικής, η ΕΕ θα πρέπει να αναπτύξει περαιτέρω την οικονομική της συνεργασία με την Τουρκία.

Ωστόσο, οι μακροοικονομικές αβεβαιότητες και τα ζητήματα που αφορούν στο κράτος δικαίου αποτελούν παράγοντες που παίζουν κρίσιμο ρόλο στις αποφάσεις που σχετίζονται με το εμπόριο και τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις, ενώ επηρεάζουν και την ευρωπαϊκή στάση σχετικά με το μέλλον της Τουρκίας εντός της ευρωπαϊκής οικονομικής δομής.

Τέλος, αξίζει να επισημανθεί ότι, με τη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ, η παγκόσμια οικονομική τάξη δεν χαρακτηρίζεται, πλέον, από το είδος της απελευθέρωσης του εμπορίου που είχε ωφελήσει πολλές χώρες μεσαίου εισοδήματος, όπως η Τουρκία.

Ο πρόεδρος Τραμπ ανακοίνωσε την επιβολή δασμών 10% σε όλα τα εισαγόμενα προϊόντα στις ΗΠΑ, με την Τουρκία να παραμένει σε αυτόν τον συντελεστή, ενώ στις εισαγωγές από την ΕΕ, ενώ αρχικώς είχε ανακοινωθεί δασμός 20%, τελικά αναβλήθηκε για 90 ημέρες και τέθηκε σε ισχύ ο ενιαίος συντελεστής του 10%.

Σε αυτό το πλαίσιο, τόσο η Τουρκία, όσο και η ΕΕ έχουν συμφέρον να εμβαθύνουν τις οικονομικές τους σχέσεις (In the era of Trump tariffs, Turkey should look to the European Union, Brookings, Φεβρουάριος 2025).

Επιπλέον, εξαιτίας της φθίνουσας ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης, όπως επισημαίνεται στην έκθεση Draghi, η Τουρκία προσφέρει στις επιχειρήσεις της ΕΕ ευκολότερη πρόσβαση στις αγορές της Μέσης Ανατολής.

Δείτε εδώ αναλυτικά το Δελτίο της Alpha Bank 

Διαβάστε επίσης: 

Τραμπ: Περιοδεία σε Μέση Ανατολή, εκτός προγράμματος η Τουρκία

Alpha Bank: Ο υψηλότερος κατώτατος μισθός της τελευταίας 20ετίας – Ποια η σημερινή εικόνα της ελληνικής αγοράς εργασίας

Τουρκία, σεισμοί: Σύσκεψη υπό Ερντογάν – Μετασεισμική ακολουθία με εκατοντάδες δονήσεις